Historia

Szymon Wiesenthal. Łowca nazistów

Ostatnia aktualizacja: 31.12.2023 05:48
- Powiedziałem sobie: "Nim znowu będę budował dom, to chcę pomóc, by sprawiedliwość zaistniała". Bo myśmy nie tylko domy i ludzi stracili. Myśmy stracili wszelką wiarę w ludzkość - tak Szymon Wiesenthal wspominał pierwsze lata po wyzwoleniu z obozu koncentracyjnego.
Szymon Wiesenthal
Szymon WiesenthalFoto: PAP/EPA/DOLEZAL/DPA

115 lat temu, 31 grudnia 1908 roku urodził się Szymon Wiesenthal, żydowski działacz, tropiciel niemieckich nazistowskich zbrodniarzy wojennych, więzień dwunastu obozów koncentracyjnych m.in. w Płaszowie, Gross-Rosen i Buchenwaldzie.

Stracił całą rodzinę

Szymon Wiesenthal przyszedł na świat w Buczaczu, galicyjskim miasteczku koło Tarnopola, w którym przeważała ludność żydowska. Studiował architekturę w Pradze i we Lwowie. Po wkroczeniu Niemców do Lwowa w 1941 roku został aresztowany. Trafił do getta, a następnie do Obozu Janowskiego, w którym więziono głównie Żydów. W kolejnych latach przeszedł przez dwanaście niemieckich obozów koncentracyjnych m.in. w Płaszowie, Buchenwaldzie, Gross-Rosen i Mauthausen w górnej Austrii. Kilkukrotnie otarł się o śmierć, cudem unikając egzekucji. W czasie II wojny światowej Wiesenthal stracił prawie całą najbliższą rodzinę.

Tropienie morderców

Już kilka dni po wyzwoleniu przez wojska amerykańskie obozu koncentracyjnego w Mauthausen, które nastąpiło 5 maja 1945 roku, Wiesenthal włączył się w działania alianckich komórek ścigania zbrodniarzy wojennych. Tropienie hitlerowskich morderców stało się najważniejszym celem jego życia. Po kilku latach współpracy z aliantami Wiesenthal kontynuował tę działalność na własną rękę.

Stworzył Żydowskie Centrum Dokumentacji w Wiedniu, jedno z najbogatszych archiwów tego typu, zajmujące się gromadzeniem materiałów dotyczących zbrodni i zbrodniarzy hitlerowskich. W ciągu kilkudziesięciu lat udało się Wiesenthalowi odnaleźć, doprowadzić do schwytania i postawienia przed sądem ponad tysiąca zbrodniarzy nazistowskich.

Za jego największe sukcesy uważa się wytropienie oficera SS Adolfa Eichmanna, odpowiedzialnego za eksterminację milionów Żydów w Europie; Franza Stangla, komendanta obozu zagłady Treblinka oraz policjanta, który był odpowiedzialny za wydanie rodziny Anny Frank.


Posłuchaj
11:29 szymon wiesenthal 2.mp3 Opowieść Szymona Wiesenthala o tropieniu oficera SS, odpowiedzialnego za zamordowanie Anny Frank

 

W imię sprawiedliwości

- Kto popełnił  ludobójstwo, kto pomagał wysłać na śmierć niewinnych ludzi, nie ma prawa umrzeć w pokoju - twierdził Szymon Wiesenthal. Czuł się powołany do ścigania morderców swojego narodu. Podkreślał, że swoją walkę z nazizmem prowadzi w imię uniwersalnej sprawiedliwości, a nie z chęci zemsty. Chciał upamiętnić wszystkie ofiary Holokaustu, bez względu na narodowość.


Posłuchaj
26:05 Rozmowa z Wiesenthalem cz.1 Rozmowa Tadeusza Nowakowskiego z Szymonem Wiesenthalem - szefem wiedeńskiego biura ścigającego zbrodniarzy hitlerowskich. Zapowiedź - Janina Radulska. Cz. 1. (Archiwum RWE)

Posłuchaj

13:58 Rozmowa z Wiesenthalem cz.2 Rozmowa Tadeusza Nowakowskiego z Szymonem Wiesenthalem - szefem wiedeńskiego biura ścigającego zbrodniarzy hitlerowskich. Zapowiedź - Janina Radulska. Cz. 2. (Archiwum RWE)

  

German Death Camps - zobacz serwis edukacyjno-społeczny

Dążąc do tego, by ludobójcy nie uszli karze, chciał dać przestrogę, by w przyszłości nie doszło do podobnych zbrodni.

- Jedyną wartością prawie pięciu dekad mojej pracy jest ostrzeżenie dla przyszłych morderców, że nigdy nie zaznają spokoju - mówił Szymon Wiesenthal w wywiadzie dla Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.


Posłuchaj
22:27 43801_9240_2.mp3 Rozmowa Andrzeja Borowicza z Szymonem Wiesenthalem. (Archiwum RWE)

 

Szymon Wiesenthal odznaczony został Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1994). Otrzymał wiele prestiżowych nagród m.in.: tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Karola w Pradze (1997) oraz tytuł szlachecki z rąk królowej Wielkiej Brytanii (2004).

Jego imieniem nazwano Centrum w Los Angeles, międzynarodową agencję zajmującą się ochroną praw człowieka i zachowaniem pamięci o Holokauście. Wiesenthal był również dziennikarzem i pisarzem. Opublikował kilkanaście książek na temat wojny i Holokaustu. Zmarł w wieku 96 lat, 20 września 2005 roku w Wiedniu.

Więcej archiwalnych nagrań o Szymonie Wiesenthalu w serwisie - Radia Wolności >>>

mk

Czytaj także

Wannsee - tu "rozwiązano kwestię żydowską"

Ostatnia aktualizacja: 20.01.2019 06:00
Według protokołu konferencji, zagładzie miało ulec 11 milionów europejskich Żydów, w tym 5 milionów na terenach ZSRR i ponad 3 miliony w Generalnym Gubernatorstwie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Hannah Arendt: są zbrodnie, których wybaczyć nie można

Ostatnia aktualizacja: 04.12.2023 05:40
- Według Hannah Arendt rok 1933 to nie tylko błąd Niemiec, to samobójstwo Niemiec. Samobójstwo intelektualne i moralne, odpowiedzialne za zbrodnie. Dlatego nigdy nie mogła wrócić do Niemiec. Miała poczucie, że to naród, który się skończył – mówił na antenie PR prof. Paweł Śpiewak.
rozwiń zwiń