Historia

Papier wszystko wytrzyma

Ostatnia aktualizacja: 24.09.2012 06:00
71 lat temu podpisano Kartę Atlantycką, dokument miał się stać podstawą powojennych stosunków międzynarodowych. Pozostał modelowym przykładem ignorowania przez ZSRR wszelkich zobowiązań.
Audio
  • Karta Atlantycka – dokument formułujący zasady pokoju, podpisany przez prezydenta Roosevelta i premiera Churchilla podczas spotkania na środku Atlantyku. Komentarz historyka Pawła Wieczorkiewicza.
Prezydent Roosevelt i premier Churchill, twórcy karty Atlantyckiej, na okręcie HMS Prince of Wales. wikipedia
Prezydent Roosevelt i premier Churchill, twórcy karty Atlantyckiej, na okręcie HMS Prince of Wales. wikipedia

Na początku II wojny światowej Stany Zjednoczone nie opowiedziały się po żadnej ze stron konfliktu, jednak z czasem wobec rosnącej siły III Rzeszy i ekspansji Japonii w Azji, polityka ta zaczęła ulegać zmianie. Już pod koniec 1939 roku Kongres wyraził zgodę na sprzedaż aliantom uzbrojenia przez firmy amerykańskie, a na początku 1941 roku przyjęto ustawę umożliwiającą prezydentowi udostępnienie broni lub informacji każdemu krajowi, pomoc któremu uzna za istotną dla interesów USA.
W dniach 9-12 sierpnia 1941 roku na Atlantyku, u wybrzeży Nowej Fundlandii na pokładzie brytyjskiego pancernika "Prince of Wales" (Książę Walii) odbyło sie spotkanie prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta z premierem Wielkiej Brytanii Winstonem Churchillem, podczas którego podpisali wspólną deklarację zawierającą cele polityki obu krajów w czasie II wojny światowej i podstawy powojennych stosunków międzynarodowych. Od miejsca zawarcia dokument, który podpisano 12 sierpnia, a proklamowano dwa dni później, nazwano Kartą Atlantycką.
W Karcie znalazło się osiem postanowień dotyczących "wspólnych zasad w polityce państwowej". Sygnatariusze deklarowali, że nie dążą do zysków terytorialnych i nie życzą sobie zmian w tej dziedzinie sprzecznych z życzeniami krajów, których dotyczą. Dokument uznał prawo wszystkich narodów do wyboru formy własnego rządu, podkreślił chęć przywrócenia niepodległości krajom jej pozbawionym oraz zapewnienia równego dostępu do światowego handlu i surowców wszystkim państwom.
Sygnatariusze wyrazili wolę dążenia do współpracy pomiędzy narodami na polu gospodarczym, by zapewnić polepszenie warunków pracy, rozwój ekonomiczny i dobre warunki społeczne. Zaznaczyli także pragnienie by, po ostatecznym pokonaniu III Rzeszy, zapanował pokój zapewniający narodom bezpieczne życie, wolne od lęku i nędzy. Morza i oceany miały być otwarte dla wszystkich, a sygnatariusze podkreślili wiarę, iż wszystkie narody świata w przyszłości wyrzekną się przemocy.
Podczas międzynarodowej konferencji, która odbyła się 24 września 1941 roku w Londynie Kartę Atlantycką podpisali członkowie koalicji antyhitlerowskiej m.in. Australia, ZSRR, emigracyjne władze Polski, Belgii, Luksemburga, Francji, Norwegii, Czechosłowacji i Grecji oraz Jugosławia i Kanada.
Część postanowień dokumentu nie zostało nigdy przez sygnatariuszy zrealizowanych. ZSRR m.in. prowadził politykę ekspansji gospodarczej i terytorialnej. Państwa nadbałtyckie nie odzyskały niepodległości, nastąpił rozwój zbrojeń oraz konflikty wojskowe z udziałem Związku Radzieckiego i Stanów Zjednoczonych.
Do postanowień Karty Atlantyckiej odnosiła się również podpisana rok później Deklaracja Narodów Zjednoczonych, poprzedzająca powstanie w 1945 roku Organizacji Narodów Zjednoczonych.

pap/pd/mk

Czytaj także

Odcinek 415: Śmierć Winstona Churchilla

Ostatnia aktualizacja: 22.05.2007 15:17
Jest 24 stycznia 1965 roku, niedziela. W Londynie na udar mózgu umiera, w wieku 90 lat, Winston Leonard Spencer Churchill.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Historia przyjaźni polsko - radzieckiej

Ostatnia aktualizacja: 26.11.2010 07:00
Jaki był zakres politycznej i gospodarczej zależności Polski od sowieckiej Rosji?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jak Polacy z Hitlerem pokonali Sowietów

Ostatnia aktualizacja: 23.02.2011 06:00
- Dziś trudno sobie wyobrazić, aby Polska współpracowała z III Rzeszą. Mnie, jako historyka zawsze to interesowało - mówi Piotr Bojarski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kiedy zakończyła się II wojna światowa? (wideo)

Ostatnia aktualizacja: 09.05.2011 10:18
- Z wielu powodów trudno jest ustalić rzeczywistą datę zakończenia II wojny światowej - mówi Jedynce prof. Rafał Habielski, historyk.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Starcie śmiertelnych wrogów Polski

Ostatnia aktualizacja: 21.06.2011 10:10
"Barbarossa" była największą niemiecką operacją w czasie wojny. Jej porażka zdecydowała ostatecznie o niemieckiej przegranej w drugiej wojnie światowej.
rozwiń zwiń