Historia

Miliony, które nie trafiły do Polski

Ostatnia aktualizacja: 05.06.2013 00:00
5 czerwca 1947 sekretarz stanu USA George Marshall przedstawił plan ekonomicznej pomocy dla zniszczonej II wojną światową Europy, którego politycznym celem było przeciwstawienie się komunizmowi. W sumie na pomoc Stany Zjednoczone przeznaczyły 13,5 miliarda dolarów.
Audio
Miliony, które nie trafiły do Polski
Foto: sxc.hu/CC

Polska, podobnie jak inne państwa podporządkowane ZSRS, ze względu na stanowisko Moskwy, nie mogła przystąpić do tego projektu.

Plan przedstawiony 5 czerwca 1947 roku na Uniwersytecie Harvarda przez sekretarza stanu USA George'a Marshalla dotyczył ekonomicznej pomocy dla państw Europy i był następstwem ogłoszonej w marcu tego roku przez prezydenta Harry`ego Trumana tzw. doktryny powstrzymywania.

Dotyczyła ona przeciwstawiania się globalnej ekspansji komunizmu i Związku Sowieckiego. Stany Zjednoczone zdawały sobie sprawę z tego, że bez uzdrowienia sytuacji gospodarczej w krajach zrujnowanych działaniami wojennymi trudno będzie walczyć z komunistycznymi wpływami.

W swoim wystąpieniu 5 czerwca 1947 roku Marshall nie mówił jednak otwarcie o tym, że przedstawiana przez niego propozycja politycznie skierowana jest przeciwko Moskwie.

- Jest rzeczą logiczną, że Stany Zjednoczone powinny uczynić wszystko, co leży w mocy, żeby dopomóc do przywrócenia światu normalnego zdrowia gospodarczego, bez czego nie może być mowy o równowadze politycznej i zapewnieniu pokoju. Nasza polityka jest wymierzona nie przeciwko jakiemukolwiek krajowi czy doktrynie, ale przeciwko głodowi, ubóstwu, rozpaczy i chaosowi - stwierdzał amerykański sekretarz stanu.

Konsekwencją ogłoszenia przez Stany Zjednoczone propozycji pomocy gospodarczej dla Europy było zorganizowanie międzynarodowej konferencji w Paryżu, którą zaplanowano na 12 lipca 1947 roku. Zaproszono na nią większość państw europejskich w tym także Polskę. Podjęto również rozmowy na temat uczestnictwa w zaplanowanym spotkaniu ZSRS. Reakcja polskiego rządu i premiera Józefa Cyrankiewicza na zaproszenie była w zasadzie pozytywna. Komunistyczne władze liczyły, że amerykańska pomoc znacznie ułatwi i przyspieszy odbudowę zniszczonego kraju. Podobnie na propozycję USA zareagowano w Pradze i Belgradzie.

Odrzucenie przez Moskwę zaproszenia na konferencję paryską przesądziło jednak o tym, że nie wzięła w niej udziału także Polska oraz inne kraje Europy Środkowo-Wschodniej podporządkowane ZSRS. 9 lipca minister spraw zagranicznych Zygmunt Modzelewski wręczył ambasadorom Francji i Wielkiej Brytanii w Warszawie notę odrzucającą zaproszenie do Paryża, w której znalazł się protest przeciwko uprzywilejowanej pozycji Niemiec w odbudowie Europy.

Realizacja planu Marshalla rozpoczęła się w 1948 roku. Rząd Stanów Zjednoczonych na pomoc dla krajów europejskich przeznaczył 17 miliardów dolarów. Z tej sumy wykorzystano 13,5 miliarda. Największymi beneficjentami amerykańskiej pomocy były Wielka Brytania (3,5 mld) i Francja (2,7 mld). Włochy i Niemcy Zachodnie(przyszła Republika Federalna Niemiec) otrzymały po 1,5 mld.

Gospodarka zachodnioeuropejska wkroczyła na drogę odbudowy i integracji, czego dowodem było utworzenie 22 września 1947 roku Europejskiej Organizacji Współpracy Gospodarczej.
Działania ekonomiczne podjęte przez USA okazały się efektywne i przyczyniły się w ogromnym stopniu do gospodarczego rozwoju w Europie Zachodniej oraz skutecznego zahamowania komunistycznej ofensywy ideologicznej.
PAP/pd

Czytaj także

Truman idzie na wojnę z Sowietami

Ostatnia aktualizacja: 12.03.2015 07:00
W swoim orędziu amerykański prezydent poprosił Kongres o 400 milionów dolarów pomocy dla państw walczących z komunizmem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Komuniści odrzucają plan Marshalla

Ostatnia aktualizacja: 09.07.2012 00:00
65 lat temu Polska odrzuciła plan sekretarza stanu USA.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Poczdam 1945. Stalin, Truman i Churchill dzielą Europę

Ostatnia aktualizacja: 02.08.2022 05:40
- Poczdam to było przypieczętowanie zwycięstwa Stalina w wojnie, moment największego triumfu Związku Sowieckiego w jego całej historii - stwierdził profesor Paweł Wieczorkiewicz, komentując obrady Wielkiej Trójki w Poczdamie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Winston Churchill. Polityk, strateg, wybitny mówca

Ostatnia aktualizacja: 24.01.2024 05:35
59 lat temu, 24 stycznia 1965 roku zmarł Winston Churchill, polityk i strateg, dwukrotny premier Zjednoczonego Królestwa, wybitny mówca, a także pisarz nagrodzony w 1953 roku literacką Nagrodą Nobla. W 2002 roku wygrał plebiscyt BBC na najwybitniejszego Brytyjczyka w historii.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Plan Marshalla. Pomoc dla zrujnowanej Europy

Ostatnia aktualizacja: 05.06.2023 05:40
Państwa, które odniosły olbrzymie straty w wyniku II wojny światowej, otrzymały 13,5 miliarda dolarów. Polska, podobnie jak inne państwa podporządkowane ZSRR, ze względu na stanowisko Moskwy, nie mogła skorzystać z tych pieniędzy.
rozwiń zwiń