Historia

Wielki projektant Kanału Augustowskiego

Ostatnia aktualizacja: 20.07.2012 08:00
- Wyjechałem w augustowskie, zabrawszy ze sobą brykę książek, z których dopiero w drodze uczyłem się sztuki zakładania kanałów i prostowania rzek. W latach 1823 – 1824 wykonałem dokładny projekt całego dzieła, który następnie zrealizowanym został. Dzieło to uważam za moje arcydzieło – wspominał Ignacy Prądzyński.
Audio
Ignacy Prądzyński, wikipediadomena publiczna
Ignacy Prądzyński, wikipedia/domena publiczna

Generał, uczestnik kampanii napoleońskich - za udział w bitwie nad Berezyną odznaczony Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari. Dziś mija 220.rocznica jego urodzin.

Prądzyński był nie tylko wybitnym oficerem, dowódcą w wygranej bitwie pod Iganiami (10 kwietnia1831), ale też inżynierem. To właśnie on jest autorem projektu kanału augustowskiego.  Egzamin inżynierski zdał w wieku 17 lat, jako 18-latek kierował już samodzielnymi pracami przy budowie jednego ze skrzydeł twierdzy w Modlinie. Ale co innego stawiać budynki, a co innego zbudować kanał wodny. Prądzyński nie miał w dziedzinie hydrologii i hydrografii żadnego doświadczenia. Mimo to podjął się zadania wyznaczonego przez samego Wielkiego Księcia Konstantego.

11 czerwca 1823 roku Ignacy Prądzyński wsiadł do dyliżansu i przyjechał do Augustowa. Nie miał do dyspozycji żadnych map. Sam musiał je stworzyć. Jeździł konno, pływał łódką i robił pomiary topograficzne. Pracę zakończył 5 miesięcy później, pod koniec listopada tego samego roku. Współcześni geodeci uważają to za niemożliwe. W latach 70. XX-wieku  ekipa specjalistów na przebadanie 30 km trasy kanału potrzebowała 2 lat.

Decyzja o rozpoczęciu budowy kanału zapadła 24 maja 1824. Prądzyński pełnił funkcję szefa robót. W liście do matki pisał:

„Kochana mamo! Jestem ulokowany w Augustowie, Bóg wie na ile lat. Cesarz bowiem rozkazał, ażeby w tym roku jeszcze rozpoczęto roboty nad kanałem. Na ten rok dano mi 500 tys. złotych polskich, na przyszły wyznaczono 2 mln. (…) Jakkolwiek bądź, pomimo wszelkiej roboty, starać się będę koniecznie tej zimy złożyć mamie swoje uszanowanie  czy to w Malczewie, czy to w Kaliszu. Robota kanału może potrwać 8, a nawet 10 lat”.

Tymczasem pierwsze śluzowanie przez świeżo wybudowaną śluzę augustowską odbyło się już pod koniec września 1827 roku, czyli zaledwie w 3 lata i 3 miesiące po napisaniu tego listu.

Gen. Ignacy Prądzyński wziął udział w powstaniu listopadowym. W latach 1832-1833 przebywał na zesłaniu w Wiatce. W 1834 powrócił do Królestwa Polskiego. Schorowany, leczył się między innymi na wyspie Helgoland. Tam utonął w trakcie kąpieli morskiej i tam też został pochowany. Był jednym z najbardziej utalentowanych generałów polskich I połowy XIX wieku, autorem około 60 prac z dziedziny wojskowości oraz cennych dla historyka obszernych pamiętników m.in. "O sztuce wojennej - Kurs taktyki" oraz "Czterej ostatni wodzowie polscy przed sądem historii". (zm. 04.08.1850)

Historia budowy Kanału Augustowskiego, rola Ignacego Prądzyńskiego, atrakcje turystyczne związane z kanałem – więcej w audycji Katarzyny Nowak i Ewy Szczecińskiej.

 bs