Historia

Oskar Schindler. Niemiec, który ratował Żydów

Ostatnia aktualizacja: 09.10.2023 05:40
Był niemieckim przemysłowcem, który uratował swoich żydowskich pracowników przed zagładą w obozie koncentracyjnym w czasie II wojny światowej. Po wojnie został odznaczony tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. 9 października mija 49. rocznica jego śmierci. 
Oskar Schindler, 1957 r.
Oskar Schindler, 1957 r. Foto: PAP/DPA

Oskar Schindler urodził się 28 kwietnia 1908 roku w mieście Zwittau, wówczas należącym do Austro-Węgier. Obecnie miasto nosi nazwę Svitavy i leży na terenie Czech. Mając 20 lat, ożenił się z Emilią Pelzl.

Pracował w należącej do ojca fabryce maszyn rolniczych. Po jej zamknięciu, spowodowanym kryzysem gospodarczym, Schindler zatrudnił się jako przedstawiciel handlowy jednego z zakładów przemysłowych w Brnie. W 1935 roku wstąpił do Partii Niemców Sudeckich (SDP). Po pewnym czasie został członkiem Abwehry, czyli organu wywiadu i kontrwywiadu niemieckich sił zbrojnych, działającego w latach 1921-1944. Po aneksji Sudetów przez III Rzeszę został członkiem Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotniczej (NSDAP).

Posłuchaj
06:12 kat z listy schindlera_.mp3 "Kat z listy Schindlera" - rozmowa o książce Johannesa Sachslehnera

Pamięci Polaków Ratujących Żydów - zobacz serwis historyczny

Po inwazji Niemiec na Polskę i wkroczeniu 6 września 1939 roku wojsk III Rzeszy do Krakowa, Schindler przejął za bezcen Pierwszą Małopolską Fabrykę Naczyń Emaliowanych i Wyrobów Blaszanych "Rekord" w Krakowie. Przedsiębiorstwo nad Wisłą przemianowano szybko na Niemiecką Fabrykę Wyrobów Emaliowanych (Deutsche Emailwarenfabrik - DEF). Początkowo wytwarzano w niej naczynia, ale szybko zaczęto produkować amunicję. Praca DEF na rzecz niemieckiego przemysłu zbrojeniowego w czasie, gdy działania na frontach się rozszerzały, dawała jej specjalne przywileje.

W celu obniżenia kosztów Oskar Schindler zatrudnił do pracy w fabryce około 1300 żydowskich robotników. Początkowo kierował się względami ekonomicznymi, ale po pewnym czasie otoczył swoich pracowników opieką. Twierdził, że potrzebuje wykwalifikowanej kadry, a próba zaszkodzenia jego pracownikom spowoduje wniesienie przez niego żądania o odszkodowanie do niemieckiego rządu.

German Death Camps - zobacz serwis edukacyjno-społeczny

W 1942 roku, podczas likwidacji krakowskiego getta, Schindler postanowił ocalić swoich zatrudnionych. Dzięki łapówkom i niecodziennym umiejętnościom negocjacyjnym zawarł układ z Amonem Goethem komendantem obozu koncentracyjnego w Płaszowie, że ten przeniesie 900 Żydów do podobozu wybudowanego na tyłach fabryki DEF. Pod koniec wojny, kiedy likwidowano niemieckie obozy i mordowano wszystkich więźniów, Schindlerowi udało się ewakuować 1200 pracowników do fabryki Brünnlitz na Morawach. W 1945 roku Brünnlitz zostało wyzwolone.

Posłuchaj
26:19 to był schindler (1)___4982_94_i_tr_0-0_1274435913ad2da3[00].mp3 "To był Schindler". Audycja Agnieszki Maciejowskiej. (PR, 28.05.1994)

Pod koniec II wojny światowej Schindler wyjechał do Argentyny, gdzie próbował rozkręcić interes. W 1958 roku wrócił do Niemiec. Schindler przez cały czas utrzymywał kontakty z ocalonymi przez siebie żydowskimi pracownikami, wielokrotnie podróżował na ich zaproszenie do Izraela.

W 1963 roku jerozolimski Instytut Yad Vashem przyznał mu tytuł "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata". Oskar Schindler zmarł 9 października 1974 roku. Zgodnie z jego życzeniem pochowano go na cmentarzu katolickim w Jerozolimie.

Postać Schindlera przybliżył w książce "Arka Schindlera" australijski powieściopisarz Thomas Keneally, Steven Spielberg zaś wyreżyserował na jej podstawie film "Lista Schindlera".

mk

Czytaj także

Słowo "Żegota" oznaczało życie dla skazanych na Zagładę

Ostatnia aktualizacja: 27.09.2023 05:50
27 września 1942 roku powstał Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom. Założono go z inicjatywy Zofii Kossak-Szczuckiej, znanej pisarki, współzałożycielki konspiracyjnego Frontu Odrodzenia Polski. Członkowie "Żegoty" zostali upamiętnieni w Izraelu zasadzeniem drzewka w Alei Sprawiedliwych wśród Narodów Świata w Instytucie Pamięci Yad Vashem w Jerozolimie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Henryk Sławik - bohater trzech narodów

Ostatnia aktualizacja: 16.07.2023 05:38
Po przybyciu na Węgry jesienią 1939 roku zaczął organizować pomoc dla uciekinierów z Polski. Dzięki jego staraniom udało się uratować wielu Żydów, w tym znaczną liczbę dzieci. Za niesienie pomocy Żydom został zamordowany w niemieckim obozie koncentracyjnym w Mauthausen. 16 lipca mija 129. rocznica urodzin Henryka Sławika. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Auschwitz-Birkenau. Ostatni transport do piekła

Ostatnia aktualizacja: 16.01.2024 05:45
79 lat temu, 16 stycznia 1945 roku, z niemieckiego nazistowskiego obozu KL Plaszow wysłano ostatni transport więźniów do obozu zagłady Auschwitz-Birkenau.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Świat piekielny", miłość, ucieczki przed rozpaczą. Getto warszawskie w literaturze

Ostatnia aktualizacja: 19.04.2023 05:47
Od pisanych na gorąco dzienników po wiersze wydane w 2020 roku. Od obrazów straszliwych cierpień po czarny humor. Teksty literackie związane z gettem warszawskim są różnorodne zarówno w formie, jak i treści. Łączy je pamięć o tych, którym przyszło żyć – i przyszło umierać – w tym odgrodzonym od świata miejscu.    
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Pianista". Roman Polański wraca do dzieciństwa

Ostatnia aktualizacja: 24.05.2023 05:40
- "Pianista" jest filmem bardzo osobistym, opisuje rzeczy, które ja w pewnym sensie przeżywałem. Są tam sceny z mojego życia - wyznawał Roman Polański w Polskim Radiu. 24 maja 2002 roku miała miejsce premiera filmu, do którego część zdjęć Polański nakręcił w Polsce.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Symcha Ratajzer-Rotem. Bohater powstania w getcie warszawskim

Ostatnia aktualizacja: 22.12.2023 05:50
22 grudnia 2018 roku zmarł Symcha Ratajzer-Rotem, pseud. Kazik - łącznik Żydowskiej Organizacji Bojowej. To on w maju 1943 roku ewakuował z płonącego getta kilkunastu bojowników ŻOB-u. Wśród ocalonych przez niego osób był ostatni przywódca powstania w getcie warszawskim Marek Edelman.
rozwiń zwiń