Historia

Major Hubal. "Był to najwierniejszy z wiernych synów Ojczyzny"

Ostatnia aktualizacja: 22.06.2023 05:55
Nigdy nie uważał się za partyzanta. Major Henryk Dobrzański "Hubal" był ostatnim żołnierzem Rzeczypospolitej, który w mundurze chciał przetrwać do przyjścia odsieczy z Zachodu. 22 czerwca wspominamy 126. rocznicę jego urodzin. 
Mjr Henryk Dobrzański Hubal
Mjr Henryk Dobrzański "Hubal"Foto: PAP/CAF

 Munduru do śmierci nie zdejmę  taką obietnicę złożył przed swymi żołnierzami major Henryk Dobrzański ps. Hubal, dowódca ostatniego Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego sformowanego 23 września 1939 roku. I obietnicy tej dotrzymał. Zginął pod Anielinem niedaleko Opoczna 30 kwietnia 1940 roku.

Postać majora Henryka Dobrzańskiego przybliżył słuchaczom Tadeusz Nowakowski na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w audycji "Major Hubal – ostatni z Kmiciców" nadanej w grudniu 1973 roku. W programie wypowiadali się przyjaciele i dawni hubalczycy.

 Był to najwierniejszy z wiernych synów Ojczyzny – mówił były wachmistrz Wojska Polskiego Józef Halicki, następnie oficer AK. - Jestem szczęśliwy, że biłem się u boku tego bohatera. Walczyłem w oddziale Hubala od początku do samego końca.

 Ja też służyłem pod Hubalem, to on pasował mnie na żołnierza – powiedział inny z członków oddziału, Władysław Majchrowicz.

Posłuchaj
28:19 Hubal.mp3 Audycja dokumentalna Tadeusza Nowakowskiego. Wspomnienia przyjaciół i towarzyszy broni mjr H. Dobrzańskiego: Kazimierza Pappee, gen. Klemensa Rudnickiego; gen. Witolda Nowiny-Sawickiego, płk Kornela Krzeczunowicza - kawalerzysty. (RWE, 2.12.1973)

Żołnierz od najmłodszych lat

Zaczął swoją wojskową karierę bardzo wcześnie, bo w wieku 12 lat.  Wtedy to w Czechach pod Miechowcem, w majątku jego wuja Mieroszewskiego, który go wychowywał, odbyła się msza św., podczas której został doręczony pałasz młodemu żołnierzowi, który dążył do Legionów – słyszymy w audycji.

Patriota, gorąco przywiązany do broni. Miał na swoim koncie sukcesy nie tylko militarne.
 Należał do tej grupy kawalerzystów polskich, którzy byli podziwiani przez całą Europę w czasie konkursów hippicznych w latach 1924-1926. Był świetnym jeźdźcem, wielkim znawcą koni, zebrał na rozmaitych torach wiele laurów i nagród.

Kampania wrześniowa

W 1939 roku Dobrzański brał udział w obronie Grodna przed wkraczającymi jednostkami Armii Czerwonej. Po kapitulacji innych oddziałów, pułk, w którym służył, zdołał przerwać linię wroga. Mimo decyzji przełożonego o rozwiązaniu oddziału Henryk Dobrzański postanowił kontynuować marsz ku stolicy.

Po kapitulacji Warszawy próbował przedostać się z żołnierzami do Francji. 1 października 1939 stoczył bitwę z wojskami niemieckimi i schronił się na Kielecczyźnie. Po całkowitym załamaniu się kampanii wrześniowej major Henryk Dobrzański, pod pseudonimem "Hubal", zorganizował Oddział Wydzielony Wojska Polskiego.

Oddział majora Henryka Dobrzańskiego Hubala – zima 1939. Wikimedia Commons/dp Oddział majora Henryka Dobrzańskiego Hubala – zima 1939. Wikimedia Commons/dp

Wojna partyzancka

Hubalczycy odnieśli pierwsze zwycięstwo w potyczce z Niemcami pod Cisownikiem. Henryk Dobrzański nie podporządkował się rozkazom kierownictwa Związku Walki Zbrojnej i Delegatury Rządu na Kraj o rozwiązaniu oddziałów. W marcu 1940 roku odniósł wielkie zwycięstwo w potyczce pod Huciskiem, w której został zniszczony niemal całkowicie batalion piechoty Wehrmachtu. Podobny los, pod Szałasami, spotkał kilka dni później kolejny oddział niemiecki.

30 kwietnia 1940 w okolicach Anielina pod Opocznem oddział Hubala został otoczony przez 7 tys. żołnierzy niemieckich. W walce, podczas której Niemcy użyli czołgów, oddział partyzancki uległ rozproszeniu, a major Hubal poległ na polu walki. Jego ciało zostało najprawdopodobniej przewiezione przez Niemców do Tomaszowa Mazowieckiego i tam spalone. Oddział Hubala uległ samorozwiązaniu 25 czerwca 1940.

Kawalerzysta z krwi i kości

 Był moim szwagrem i moim przyjacielem – mówił dyplomata Kazimierz Papée.  Ostatni raz widziałem go przed wyjazdem, po mojej nominacji na ambasadora Rzeczypospolitej przy Stolicy Apostolskiej w lipcu 1939 roku.

Na wspomnieniu pośmiertnym zapisane zostały następujące słowa:

"Henryk Hubal Dobrzański, major 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich, żołnierz Legionów Polskich, kawaler Virtuti Militari i czterokrotnego Krzyża Walecznych. Poległ w lasach spalskich dnia 30 kwietnia 1940, przeżywszy lat 42".

Szaniec Hubala pod Anielinem - miejsce śmierci mjr  Henryka Dobrzańskiego. Jarosław Kruk/Wikipedia/cc

  Szaniec Hubala pod Anielinem - miejsce śmierci mjr Henryka Dobrzańskiego. Jarosław Kruk/Wikipedia/cc

W 1966 roku major Henryk Dobrzański został pośmiertnie odznaczony Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari i awansowany do stopnia pułkownika.

Od lat trwają poszukiwania miejsca spoczynku legendarnego Hubala. Prawdopodobnie grób znajduje się w Inowłodzu, w powiecie tomaszowskim.

W kwietniu 2017 roku wnuk niemieckiego oficera Urlich Gauer przekazał stronie polskiej dwa albumy zawierające ponad 1385 zdjęć, a także sześć krótkich filmów ukazujących Spałę i jej okolicę na przełomie lat 1939-40. Wśród fotografii znalazły się również nieznane pośmiertne zdjęcia majora Hubala. Materiały trafiły do Archiwum IPN w Warszawie i poddane zostały digitalizacji.

bs/im

Czytaj także

Stanisław Skalski legendą stał się za życia. Mówili o nim "latająca śmierć"

Ostatnia aktualizacja: 12.11.2023 06:00
Stanisław Skalski zasłynął w czasie bitwy o Anglię. Dwa razy cudem uniknął śmierci. Zmarł wiele lat po zakończeniu II wojny światowej, 12 listopada 2004 roku. Był asem lotnictwa i bohaterem Bitwy o Anglię. Koledzy piloci mówili, że ma "ptasi instynkt", Niemcy nazywali go "latająca śmierć". 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Masakra w Skłobach - kara za współpracę z "Hubalem”

Ostatnia aktualizacja: 11.04.2020 05:50
- Niemcy zabierali wszystkich mężczyzn, jakich zastali w domu, potem szli i palili domy. My zostałyśmy, wyniosłyśmy rzeczy i siadłyśmy na polu. Zaprowadzili ich grupami do szkoły w Chlewiskach, gdzie przeprowadzili sąd – wspomina Julia Szlufik ze wsi Skłoby.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bohaterska obrona Poczty Polskiej w Gdańsku

Ostatnia aktualizacja: 01.09.2023 05:55
1 września 1939 roku w Wolnym Mieście Gdańsku niespełna sześćdziesięciu pocztowców uzbrojonych w kilka karabinów i granaty przez cały dzień broniło gmachu budynku Poczty Polskiej przy Hevelius Platz. Było to jedno z pierwszych starć zbrojnych II wojny światowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Marianna Cel. Jedyna kobieta na szlaku "Hubala"

Ostatnia aktualizacja: 14.01.2024 05:45
Była wiejską dziewczyną, która wsławiła się jako łączniczka w oddziale legendarnego "Hubala". Jej późniejsze losy są owiane tajemnicą, a towarzysze broni wspominają ją jako żołnierza, który dorównywał odwagą męskim kolegom.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zmarł Henryk Atemborski. Żołnierz Brygady Świętokrzyskiej "odszedł na wieczną wartę"

Ostatnia aktualizacja: 30.12.2021 17:02
Zmarł porucznik Henryk Atemborski, pseudonim "Pancerny", obrońca Warszawy z 1939 roku i jeden z ostatnich żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej NSZ. O jego śmierci poinformowała Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.
rozwiń zwiń