Historia

Święto Niepodległości dla Izraela, dzień klęski dla Arabów

Ostatnia aktualizacja: 14.05.2021 05:44
14 maja 1948 w Tel Awiwie proklamowano państwo Izrael. Nie dla wszystkich był to dzień szczęścia i chwały.
Tel Awiw, 14.05.1948. Dawid Ben Gurion ogłasza niepodległość państwa Izrael pod portretem Theodora Herzla.
Tel Awiw, 14.05.1948. Dawid Ben Gurion ogłasza niepodległość państwa Izrael pod portretem Theodora Herzla. Foto: Wikimedia Commons/dp. Źr.: Israel Ministry of Foreign Affairs

W 1947 roku brytyjski rząd wycofał się z przyjętych w 1922 roku zobowiązań w Mandacie Palestyny i oświadczył, że nie jest w stanie rozwiązać konfliktu społeczności żydowskiej i arabskiej. W kwietniu tego samego roku "kwestia palestyńska" została oddana do rozpatrzenia Zgromadzeniu Ogólnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Rezolucja ONZ

29 listopada 1947 Zgromadzenie przyjęło Rezolucję numer 181, w sprawie podziału brytyjskiego Mandatu Palestyny na dwa państwa - żydowskie i arabskie. Jerozolima miała zostać międzynarodowym miastem pod nadzorem ONZ. Za przyjęciem głosowały 33 państwa, w tym Polska, Stany Zjednoczone, Francja, Czechosłowacja, ZSRR i Holandia, 13 krajów było przeciwnych, a reprezentanci 10 wstrzymali się od głosu.

Społeczność żydowska przyjęła plan, arabska go odrzuciła. Wkrótce po głosowaniu w ONZ arabskie oddziały paramilitarne rozpoczęły kampanię ataków na społeczność żydowską. Celem tych działań było zniweczenie postanowień Rezolucji i zapobieżenie powstaniu państwa żydowskiego.

Konflikt, który nie wygasa

Już następnego dnia po proklamacji państwa Izrael doszło w tym rejonie do pierwszego konfliktu z krajami arabskimi. 15 maja 1948 rozpoczęła się inwazja regularnych armii Egiptu, Jordanii, Syrii, Libanu i Iraku. Po roku walk ogłoszono zawieszenie broni i ustalono przebieg tymczasowych granic, tak zwanej zielonej linii. Zachodni Brzeg Jordanu i Wschodnią Jerozolimę zajęła Jordania, natomiast Strefę Gazy zajął Egipt.

11 maja 1949 Izrael został przyjęty do ONZ. W następnych latach dochodziło do kolejnych wojen i starć między Izraelem a światem arabskim: kryzysu sueskiego, wojny sześciodniowej, Wojny Jom Kippur. Do dziś sprawy Bliskiego Wschodu to jedna z najtrudniejszych do rozwiązania kwestii na arenie międzynarodowej, zarówno pod względem etnicznym, religijnym jak i terytorialnym.

Trudne współistnienie

Izrael ogłosił niepodległość 14 maja 1948. Palestyńczycy z tą decyzją nie pogodzili się praktycznie do dziś. W 60. rocznicę tego wydarzenia dziennikarze Polskiego Radia: Grzegorz Ślubowski i Tomasz Majka odwiedzili Izrael.

- Izrael od Palestyny, od terytoriów arabskich odgrodził się potężnym murem, bojąc się zamachów - relacjonował Grzegorz Ślubowski na antenie "Sygnałów dnia" w maju 2008 roku. - To z kolei sprawiło, że Palestyńczycy czują się w Izraelu jak mieszkańcy drugiej kategorii.


Posłuchaj
14:50 60.rocznica powstania państwa Izrael - fragm. Sygnałów dnia.mp3 Relacja Grzegorza Ślubowskiego i Tomasza Majki z Izraela w 60. rocznicę proklamacji niepodległości Izraela. (PR, 14.04.2008)

 

Reporterzy rozmawiali z młodymi Palestynkami, które codziennie rano, by wydostać się z Jerozolimy, w której mieszkają i dotrzeć do szkoły w Betlejem, muszą przechodzić drobiazgowe kontrole.

Kibuce – idea Ben Guriona

Dziennikarze dotarli też do jednego z kibuców, w którym spotkali Benjamina Anolika, z pochodzenia wilnianina.

- Pierwszy rok żyliśmy w namiotach - wspominał. - Było nas 120 osób. Wyznawaliśmy zasadę, że aby być normalnym narodem trzeba żyć na ziemi i zajmować się rolnictwem. Druga zasada, jaka obowiązywała wtedy w kibucu mówiła o tym, że każdy dostaje według potrzeby, a daje kibucowi według możliwości.

- Wychowanie dzieci było wspólne - mówił Anolik. - Na początku jeszcze nie było szkoły tylko takie ogródki. Trafiały tam dzieci w różnym wieku, nowo narodzone i starsze. Każdy rocznik miał swój domek. Tam jadły, tam spały. Jeszcze 25 lat temu rodzicie byli oddzieleni od dzieci – opowiadał.

Żydzi z Polski

Istnieje przekonanie, że ogromny udział w powstaniu państwa Izrael mieli Żydzi z Polski. Czy to prawda?

- Częściowo tak – stwierdził Tomasz Majka. - Ci pierwsi przywódcy Izraela, którzy należeli do różnych nurtów syjonizmu mieli silne związki z Polską.

Pierwszy premier Izraela, uważany za twórcę narodu Dawid Ben Gurion urodził się w Płońsku, jako Dawid Grün, a z kolei przywódca prawicy Menachem Begin to były żołnierz armii gen. Andersa, Mieczysław Biegun.

"Widziałem wielu ludzi religii mojżeszowej, którzy chcieli z powrotem wrócić do Polski, ale komuniści ich nie wpuszczali. Ci ludzie przyjechali do Izraela tylko po to, by przekonać się, że z tym państwem i jego obyczajami nie mają zbyt wiele wspólnego, chcieli wrócić, ale nie mogli" - pisał Marek Hłasko pod koniec lat 50., po swojej wizycie w Izraelu.

- W dzisiejszym Izraelu są ślady polskości, ale zwartego środowiska polskich Żydów de facto w tym kraju nie ma - stwierdził Grzegorz Ślubowski.

Posłuchaj relacji z Izraela nagranych z okazji 60. rocznicy proklamowania tego państwa.

bs

Czytaj także

Mossad. Izraelskie służby specjalne

Ostatnia aktualizacja: 01.04.2023 05:35
1 kwietnia 1951 roku utworzono Mossad (Instytut Wywiadu i Zadań Specjalnych), izraelską organizację wywiadowczą. Dzięki swym dokonaniom szybko stał się najbardziej znaną i efektywną, obok KGB i CIA, służbą wywiadowczą na świecie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jerozolima - miasto trzech religii

Ostatnia aktualizacja: 30.07.2018 06:02
Dla Żydów, chrześcijan i wyznawców islamu to jedno z najświętszych miejsc. Jego nazwa pochodzi podobno od słowa "szalom", czyli "pokój". To jednak pokoju zawsze brakowało murom Jeruzalem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Menachem Begin – od armii Andersa do fotelu premiera Izraela

Ostatnia aktualizacja: 09.03.2024 05:40
Poświęcił swoje życie dla niepodległości Izraela, do którego dotarł w mundurze polskiego żołnierza. Kiedy został wybrany na premiera jako lider syjonistycznej partii, spodziewano się zaostrzenia sytuacji na Bliskim Wschodzie, tymczasem Begin doprowadził do porozumienia pokojowego, za które dostał pokojową Nagrodę Nobla.
rozwiń zwiń