Historia

Pomnik Lenina obalony w Nowej Hucie

Ostatnia aktualizacja: 10.12.2013 06:00
10 grudnia 1989, po latach starań, obalono najbardziej znienawidzony pomnik w historii Nowej Huty, pomnik Lenina w Alei Róż.
Audio
  • Demonstracja pod pomnikiem Lenina w Nowej Hucie.Radio Wolna Europa, 13.09.1982.
Kraków - Nowa Huta 21.01.1974. Uroczystość z okazji 50. rocznicy śmierci Lenina pod pomnikiem w Nowej Hucie. PAP fot. Maciej Sochor.
Kraków - Nowa Huta 21.01.1974. Uroczystość z okazji 50. rocznicy śmierci Lenina pod pomnikiem w Nowej Hucie. PAP fot. Maciej Sochor.

Przez wiele lat w Nowej Hucie brakowało odpowiedniego miejsca na obchodzenie ważnych uroczystości. Przy każdej wizycie oficjele składali wieńce przy bramie Centrum Administracyjnego, co nie było najszczęśliwszą lokalizacją, biorąc pod uwagę znaczenie tego typu gestów dla systemu komunistycznego. Dla uczczenia 100. rocznicy urodzin Włodzimierza Lenina, w 1970 roku, władze komunistyczne ogłosiły konkurs na budowę pomnika upamiętniającego wodza rewolucji bolszewickiej.
Budowa
Zwyciężył projekt prof. Mariana Koniecznego , ówczesnego rektora krakowskiej ASP. 17 kwietnia 1973 pomnik stanął w Alei Róż. W ścisłym centrum dzielnicy, gdzie często odbywały się pochody i wiece prorządowe. Był to największy monument Lenina w Polsce. Ważył ok. 7 ton. Przedstawiał postać wodza rewolucji październikowej w ruchu - przywódca bolszewików dziarsko maszerował na południe, a jego płaszcz łopotał na wietrze. Odlew pochłonął ogromne środki, ufundowany został z trzynastych pensji i premii robotników Nowej Huty. Naokoło pomnika urządzono klomby z niezliczoną ilością czerwonych róż.
28 kwietnia dokonano odsłonięcia monumentu w obecności m.in. ambasadora ZSRR Awierkija Aristowa, wicepremiera Piotra Jaroszewicza oraz wielu innych partyjnych aparatczyków.
Od momentu postawienia pomnika aż do upadku władz komunistycznych w Polsce, podejmowano próby obalenia znienawidzonego monumentu.

Posłuchaj, jak przebiegała demonstracja pod pomnikiem Lenina w Nowej Hucie zorganizowana w 1982 roku.
Próby obalenia pomnika
Snuto rozmaite plany pozbycia się pomnika za pomocą traktora i lin. Próbowano go zniszczyć i ośmieszyć na wszelkie sposoby. Przykładowo planowano pokryć go walerianą, aby zwabić wszystkie okoliczne koty. Zostawiono mu kiedyś nawet liścik: ”Masz tu rower, stare buty, wyp…j z Nowej Huty”.
Najbliżsi osiągnięcia sukcesu byli organizatorzy zamachu z 18 kwietnia 1979 , kiedy podłożono ładunki wybuchowe u jego stóp. Zamach się nie powiódł, gdyż siła wybucha była niewystarczająca. Lenin, pozbawiony pięty, stał nadal. Służba Bezpieczeństwa podjęła szeroko zakrojone poszukiwania zamachowców, jednak sprawcy do dziś pozostają nieznani.

Demontaż

Nz. Demontaż pomnika Lenina w Nowej Hucie. 10.12.1989. PAP fot. Maciej Sochor

Koniec giganta
Upadek komunizmu w Polsce pociągnął za sobą upadek symboli poprzedniego reżimu. 10 grudnia 1989 prezydium Rady Narodowej w Nowej Hucie nakazało usunięcie pomnika. Lenin przez następne dwa lata leżał w forcie Wróblowice. W 1992 roku kupił go, za 100 tysięcy koron, szwedzki milioner Bendt Erlandsson. Dziś można go obejrzeć w miasteczku osobliwości pod Sztokholmem.

mjm

Czytaj także

Wybuchowa akcja w przededniu urodzin Lenina

Ostatnia aktualizacja: 22.04.2013 07:00
Od chwili odsłonięcia pomnika snuto różne plany, by usunąć Lenina z centralnego placu w Nowej Hucie. 19 kwietnia 1979 r. podłożono pod postument wodza rewolucji dwa ładunki wybuchowe.
rozwiń zwiń