Historia

Ignacy Chrzanowski. Zarażał pasją do literatury

Ostatnia aktualizacja: 05.02.2024 05:35
Jego podręcznik "Historia literatury niepodległej Polski" przez wiele dziesiątków lat kształtował świadomość literacką Polaków. 5 lutego 1866 roku na Podlasiu urodził się Ignacy Chrzanowski.
Widoczni od lewej: dziekan wydziału Prawno-Ekonomicznego prof. Bohdan Winiarski, dziekan Wydziału Humanistycznego prof. Łucjan Kamieński, prof. Ignacy Chrzanowski, rektor Uniwersytetu Poznańskiego prof. Antoni Peretiatkowicz, prorektor prof. Stefan Błachowski, prof. Tadeusz Grabowski, dziekan Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Jerzy Suszko, dziek
Widoczni od lewej: dziekan wydziału Prawno-Ekonomicznego prof. Bohdan Winiarski, dziekan Wydziału Humanistycznego prof. Łucjan Kamieński, prof. Ignacy Chrzanowski, rektor Uniwersytetu Poznańskiego prof. Antoni Peretiatkowicz, prorektor prof. Stefan Błachowski, prof. Tadeusz Grabowski, dziekan Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Jerzy Suszko, dziekFoto: NAC

Wielki znawca literatury i późniejszy profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego spokrewniony był z rodzinami Henryka Sienkiewicza i Joachima Lelewela. Do poświęcenia się literaturze przekonała go podobno lektura "Odysei" Homera. Studiował filologię, filozofię i historię na Uniwersytecie Warszawskim oraz Wrocławskim, później także w Berlinie i Paryżu.

Swoją niezwykłą fascynację literaturą potrafił przekazać swoim uczniom. Jedną z jego wychowanek była sama Maria Dąbrowska. Często zdarzało się też, że potrzebującym studentom z własnych pieniędzy fundował stypendia.

O literaturze pisał językiem bardzo barwnym i bogatym, ale jednocześnie na tyle prostym, aby wszyscy czytelnicy mogli go zrozumieć. W podobny sposób prowadził też wykłady, które cieszyły się ogromną popularnością wśród młodzieży. – Jego stosunek do uczniów był nadzwyczajny – wspominają prof. Chrzanowskiego najbliżsi. – A popularność tak wielka, że jak się szło na jego wykład, to trzeba było pójść wcześniej, żeby dostać miejsce.

Ożenił się z dużo bogatszą od siebie Wandą Szlenkier. Rodzina jego żony jednak bardzo szybko zaakceptowała to małżeństwo, gdyż związek z przyszłym profesorem był dla ich córki wielką nobilitacją. Córka Chrzanowskich, Hanna była działaczką charytatywną i autorką pierwszego podręcznika pielęgniarstwa, a syn Bohdan, oficer Wojska Polskiego, zginął w Katyniu.

– Stryj zawsze odznaczał się wielką cywilną odwagą – słyszymy w audycji "Nieznane o znanych". – Mówił o swoich przekonaniach z całą otwartością i nie zawsze były lojalne w stosunku do ówczesnego rządu.


Posłuchaj
28:22 Ignacy Chrzanowski.mp3 "Wychowawca i przyjaciel młodzieży" – wspomnienia bliskich i uczniów prof. Ignacego Chrzanowskiego. Audycja Elżbiety Elbanowskiej z cyklu "Nieznane o znanych". (PR, 20.09.1973)

 

Wraz z innymi pracownikami Uniwersytetu Jagiellońskiego został aresztowany przez Niemców w ramach Sonderaktion Krakau w listopadzie 1939 roku. Więziono go w Krakowie, Wrocławiu i w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen w Niemczech. Tam 19 stycznia 1940 roku zmarł na zapalenie płuc.

Jego prochy pochowano w Krakowie na Cmentarzu Rakowickim, a na grobie widnieje napis: "Wychowawca i przyjaciel młodzieży". Ci, który znali prof. Ignacego Chrzanowskiego wspominają, że był zawsze pogodny, lubił dowcipkować i opowiadać anegdoty.

Posłuchaj niezwykłych wspomnień bliskich i uczniów Ignacego Chrzanowskiego z 1978 roku zachowanych w Archiwum Polskiego Radia.

mb

Czytaj także

Władysław Kopaliński - jeszcze za 100 lat będziemy korzystać z jego słowników

Ostatnia aktualizacja: 05.10.2017 07:00
– To nie jest prawda, że moje mieszkanie składa się z szuflad. I nie jest również prawdą, że to, co ja mawiam w "Odpowiedziach z różnych szuflad" mieści się wyłącznie w mojej głowie – mówił Władysław Kopaliński.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Wiadomości Literackie" - dzięki temu pismu rozkwitła polska literatura współczesna

Ostatnia aktualizacja: 02.07.2013 11:15
"Wiadomości Literackie" to najbardziej wpływowe pismo literackie dwudziestolecia międzywojennego. Pisali tam m.in.: Boy, Słonimski, Tuwim, Dąbrowska, Gombrowicz, Schulz...
rozwiń zwiń
Czytaj także

Teodor Parnicki i jego "przekuwanie historii w literaturę"

Ostatnia aktualizacja: 05.12.2023 05:38
– Mój stosunek do historii też ulega pewnym zmianom – przyznawał Teodor Parnicki w 1974 roku. – Im lepiej poznaję historię, tym mniej mam przekonania do możliwości rozeznawania przez siebie, co w historii jest prawdziwym obrazem przeszłości, a co rodzajem fikcji, pisarstwa, propagandy dla celów właściwych tamtej epoce.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Przygody Robinsona Crusoe"

Ostatnia aktualizacja: 25.04.2014 06:00
Któż nie zna Robinsona Crusoe? Co ciekawe, postać najbardziej znanego rozbitka miała swój pierwowzór. Daniel Defoe na zawsze przeniósł historię Alexandra Selkirka, szkockiego żeglarza, do literatury.
rozwiń zwiń