Historia

"Tu mówi Londyn" - trzy słowa, które weszły do naszej historii

Ostatnia aktualizacja: 07.09.2023 05:50
7 września 1939 roku nadano w BBC pierwszą audycję po polsku. Zaczynała się, jak potem każda, od tych samych słów: Tu mówi Londyn.
Siedziba BBC w Londynie
Siedziba BBC w LondynieFoto: PAP/EPA (Michael Crabtree)
wrzesień w pr.jpg
Wrzesień 1939 roku w Polskim Radiu. Posłuchaj!

Przed mikrofonem jako pierwszy przemówił Edward Raczyński, ówczesny ambasador Rzeczpospolitej Polskiej przy dworze św. Jakuba, który wygłosił własne oświadczenie i odczytał m.in. przemówienie premiera Chamberleina do narodu polskiego.


Posłuchaj
14:57 Sekcja polska BBC, cz.2.mp3 Audycja BBC z 7.09.1989 z cyklu "Sekcja Polska BBC" (cz.2) - pierwsza audycja w języku polskim

 

- Cieszę się, że z okazji otwarcia polskich audycji w Radio w Londynie, mogę przemówić do was drodzy rodacy. Polska napadnięta przez wroga, stawia bohaterski opór najeźdźcy, budząc podziw i najgłębsze uczucia sympatii całego świata – mówił Edward Raczyński. – Nie ma wątpliwości, że naród polski przejdzie tę wielką próbę, która powiedzie do zwycięstwa.

Posłuchaj fragmentu archiwalnego przemówienia Edwarda Raczyńskiego z 7 września 1939 oraz wypowiedź Raczyńskiego po 50 latach – o tym, co czuł mówiąc wtedy te słowa do Polaków.

- To radio w czasie wojny i potem przez długie lata było jedynym łącznikiem Polaków w kraju z wolnym światem – mówił po latach Edward Raczyński, były prezydent RP na uchodźstwie.

We wrześniu 1939 roku Radio Polskie BBC nadawało audycje dwa razy dziennie. Na początku wiadomości bieżące z dziennika. Od października audycji przybywało. Poza informacjami z frontów i sytuacji politycznej, sekcja polska spełniła ważną rolę w podtrzymaniu łączności między Polakami w kraju i rozproszonymi po całym świecie wojennej zawieruchy.


Posłuchaj
15:27 Sekcja Polska BBC, cz.3.mp3 Audycja BBC z 7.09.1989 z cyklu "Sekcja Polska BBC" (cz.3) - jak doszło do powstania Polskiej Sekcji BBC, pierwsze audycje i pracownicy w czasie II wojny światowej

 

W audycjach BBC wielokrotnie przemawiali wybitni polscy politycy, wśród nich gen. Władysław Sikorski czy premier Stanisław Mikołajczyk. Przez długi czas radio nadawało też komunikaty o zaginionych członkach rodzin i o losie odnalezionych. Była to pierwsza taka inicjatywa w historii radiofonii.

Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

W 1944 BBC jako pierwsza rozgłośnia poinformowała o wybuchu Powstania Warszawskiego i emitowała komunikaty powstańczej radiostacji "Błyskawica". Po wojnie starała się przełamać blokadę informacyjną i cenzurę krajów komunistycznych. Tak jak w przypadku innych rozgłośni była zagłuszana z terytorium Polski i ZSRR. Sygnałem rozpoznawczym zapowiadającym w eterze Radio BBC w czasie wojny był powtarzający się dźwięk "V” w alfabecie Morsa, oznaczający zwycięstwo. We wrześniu 1939 roku do serwisów zagranicznych dołączono siódmy – po polsku. Na koniec wojny Radio BBC docierało do 45 krajów z serwisami w rodzimych językach. Sekcja Polska BBC nadawała do grudnia 2005.

im