Historia

Artur Grottger. Romantyk pędzla

Ostatnia aktualizacja: 13.12.2023 05:35
Powstanie styczniowe oglądamy przez pryzmat jego wyobraźni. Ekspresyjne, pełne symboliki wizje artysty stały się obrazem tragedii narodu polskiego. Jego dzieła są dla sztuk plastycznych tym, czym dla literatury twórczość Mickiewicza i Słowackiego.
Bitwa, grafika z cyklu Polonia Artura Grottgera, źr. Wikimedia Commonsdp
"Bitwa", grafika z cyklu "Polonia" Artura Grottgera, źr. Wikimedia Commons/dp

13 grudnia 1867 roku zmarł Artur Grottger, malarz, grafik, twórca cyklu poświęconego powstaniu styczniowemu.

Posłuchaj audycji Kai Kamińskiej z cyklu "Biografia dźwiękowa".


Posłuchaj
27:22 artur grottger cz_1____415_96_iv_tr_0-0_1094915887eaf373[00].mp3 Audycja z cyklu "Biografia dźwiękowa" Kai Kamińskiej poświęcona postaci Artura Grottgera. (PR 24.01.1996)

 

Dziecko szczęścia

W żyłach Grottgera płynęła krew polska, szwajcarska, węgierska i chorwacka. Przyszedł na świat 11 listopada1837. Grottger był dzieckiem szczęścia. Dzięki zbiegowi okoliczności otrzymał specjalne stypendium malarskie od cesarza Franciszka Józefa. Chłopak namalował wjazd monarchy do Krakowa, pomysł podsunęli mu włodarze miasta i Galicji, którzy później podsunęli obraz Habsburgowi.

Na zdjęciu: zdjęcie Artura Grottgera, źr. Wikimedia Commons/dp

Współtwórca mitologii narodowej

Dzięki dotacji mógł podjąć studia artystyczne. Po ich ukończeniu zajmował się ilustratorstwem. Przełomowym wydarzeniem dla Grottgera był wybuch powstania styczniowego. Choć sam nigdy nie wziął udziału w zrywie, ani nawet nie przebywał w jego czasie w Królestwie Polskim, poświęcił mu cykl przejmujących grafik, które na stałe związały się w świadomości Polaków z tragedią powstańców i narodu. To on jest też autorem wizerunku Matki Polki – w żałobie, czekającej na syna lub męża walczącego w powstaniu.

- Trwałą zasługą Grottgera jest to, że w naszej świadomości narodowej to, co było jego zapisem chwili, dla nas stało się pierwszą narzucającą się interpretacją tych wydarzeń - Andrzej Zawiczewski, potomek brata artysty.

Ukochany nędzarz

Podczas powstania mieszkał w Krakowie, w swoim mieszkaniu ukrywał bojowników. Jego młodszy brat walczył w styczniowym zrywie. Z tych powodów cesarz Franciszek Józef cofnął mu stypendium i artysta popadł w biedę. Szczęście postanowił szukać w Paryżu. Tam jednak nie doceniono jego twórczości.

- W społeczeństwie panował jeszcze osiemnastowieczny pogląd na sztukę. Niełatwo było żyć ze sztuki, można było ją uprawiać na zasadzie dżentelmena, ale nie na zasadzie zawodowstwa. To przyczyniło się do śmierci Grottgera. Wszyscy go bardzo szanowali i kochali, ale nikt nie chciał mu dać za to pieniędzy – mówił dr Łukasz Krzywka.

Grottger zmarł w ubóstwie na gruźlicę. Umarł młodo, w wieku zaledwie trzydziestu lat, zapewnił sobie jednak nieśmiertelność, swoją twórczością budując mit powstania i kształtując zbiorową świadomość Polaków.

bm


Zobacz więcej na temat: HISTORIA malarstwo
Czytaj także

Jan Matejko. Malarz glorii i chwały narodu polskiego

Ostatnia aktualizacja: 01.11.2023 06:45
1 listopada 1893 roku zmarł Jan Matejko, wybitny artysta, współtwórca zbiorowej świadomości historycznej Polaków.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Julian Fałat – akwarele wybrał z biedy

Ostatnia aktualizacja: 09.07.2023 05:40
9 lipca 1929 roku zmarł Julian Fałat, jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów, przedstawiciel realizmu i impresjonistycznego pejzażu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jacek Malczewski. Życie przedstawione w autoportrecie

Ostatnia aktualizacja: 15.07.2023 05:40
Obrazami młodego Malczewskiego zachwycił się sam Jan Matejko, który postanowił wziąć go pod swoje skrzydła. Kilka lat później drogi mistrza i ucznia się rozeszły. Malczewski poszedł własną.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stanisław Wyspiański. Czwarty wieszcz narodowy

Ostatnia aktualizacja: 15.01.2024 06:00
Po premierze "Wesela" stał się symbolem. "Niewielu dusza i serce, myśl i ból były tak na wskroś polskie, nasze własne jak Wyspiańskiego" - pisała krakowska gazeta "Czas" nazajutrz po śmierci artysty.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Juliusz Kossak. Protoplasta rodu malarzy

Ostatnia aktualizacja: 29.10.2023 05:40
Obok obrazów Jana Matejki twórczość rodu Kossaków kształtowała narodową wyobraźnię. Wydarzenia historyczne do dziś mają w zbiorowej świadomości wygląd scen z ich obrazów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Józef Chełmoński. Mistrz polskiego pejzażu

Ostatnia aktualizacja: 07.11.2023 05:40
7 listopada 1849 roku urodził się najważniejszy przedstawiciel polskiego realizmu w malarstwie - Józef Chełmoński. Przez całe życie inspirował go głównie rodzimy krajobraz i sceny z życia chłopów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Młodożeniec. "Mało kto tak czuł kolor"

Ostatnia aktualizacja: 12.12.2023 05:40
23 lata temu zmarł Jan Młodożeniec. Był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej szkoły plakatu. Jego prace znajdują się w najważniejszych galeriach sztuki oraz muzeach na całym świecie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ferdynand Ruszczyc. Pejzaż i symbol

Ostatnia aktualizacja: 30.10.2023 05:40
87 lat temu, 30 października 1936 roku zmarł wybitny malarz i grafik okresu Młodej Polski, Ferdynand Ruszczyc. Artysta wzbogacał poruszające pejzaże warstwą symboliczną. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bruno Schulz i jego droga do malarstwa. "Naiwnością był podbój Paryża"

Ostatnia aktualizacja: 19.11.2022 05:50
Znany ze swoich literackich arcydzieł Bruno Schulz zapisał się w historii polskiej kultury również jako intrygujący rysownik oraz grafik. Jego wielkie życiowe marzenie – by zostać popularnym, nie tylko w Polsce, artystą – nie miało się jednak spełnić.   
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jaremianka. Artystka, która "sama była awangardą"

Ostatnia aktualizacja: 24.11.2023 05:45
- Była na pewno kobietą wyzwoloną. Ubierała się szokująco, chodziła w spodniach, uwielbiała ekscentryczne kapelusze i z dość dużą swobodą traktowała mężczyzn - tak o wyjątkowej artystce, rzeźbiarce, malarce i działaczce społecznej mówiła Magdalena Merta, prowadząca radiową audycję "Polki". Dziś wspominamy 115. rocznicę urodzin Marii Jaremy, zwanej Jaremianką.
rozwiń zwiń