Historia

Szymon Szymonowic. Ostatni poeta polskiego renesansu

Ostatnia aktualizacja: 24.10.2023 05:40
Szymon Szymonowic dzięki swojemu talentowi przełamał bariery stanowe Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Sam wywodził się ze stanu mieszczańskiego, ale niezwykłe umiejętności literackie umożliwiły mu odniesienie znacznego sukcesu. Dziś mija 465. rocznica jego narodzin.
Szymon Szymonowic. Grafika na podstawie zbiorów Biblioteki Cyfrowej Polona
Szymon Szymonowic. Grafika na podstawie zbiorów Biblioteki Cyfrowej PolonaFoto: Polona

Poeta zmarł 5 maja 1629 roku w Czernięcinie, we własnym majątku ziemskim, w którym wiódł spokojne życie ziemianina. Takie samo, jakie wychwalał w swojej twórczości literackiej, dzięki której stał się jednym z najbardziej szanowanych mieszkańców Rzeczpospolitej Obojga Narodów.


Posłuchaj
20:01 szymon szymonowicz___g 7659_tr_0-0_130426568848731e[00].mp3 W audycji Małgorzaty Tułowieckiej z cyklu "Twórcy pięknego słowa" o życiu i twórczości Szymona Szymonowica opowiadali prof. Tadeusz Bieńkowski i prof. Mirosław Korolko. (PR, 16.05.1980)

 

Ambitny młodzieniec

Wszystko zaczęło się we Lwowie, w którym Szymonowic przyszedł na świat 24 października 1558 roku. Był synem Szymona z Brzezin, krawca z zawodu. Nie był on jednak przeciętnym rzemieślnikiem. W przeciwieństwie do wielu swoich kolegów po fachu ukończył studia filozoficzne.

Młody Szymon poszedł w jego ślady. Dzieciństwo i młodość spędził w swoim rodzinnym mieście, w którym zdobył pierwsze wykształcenie we lwowskiej szkole katedralnej. Kontynuował naukę na Akademii Krakowskiej, gdzie w 1577 roku otrzymał tytuł bakałarza sztuk wyzwolonych.

Głód wiedzy Szymonowica nie znalazł zaspokojenia w Rzeczpospolitej. Kontynuował studia za granicą, prawdopodobnie we Francji i w Belgii. Powrócił do ojczyzny w 1583 roku. Przed gruntownie wykształconym młodym człowiekiem otwierały się szerokie perspektywy.

Na służbie u Zamoyskiego

W 1586 roku rozpoczął współpracę z Janem Zamoyskim. Poparcie wpływowego magnata miało duży wpływ na jego dalsze życie. Zamoyski w tym czasie rozpoczął projekt swojego życia – budowę idealnego renesansowego miasta. Zamość, bo o nim mowa, aby zasłużyć na to miano potrzebował własnej szkoły wyższej. W zrealizowaniu tego celu niezbędny był Szymon Szymonowic.

Dzięki swoim znajomościom pomógł skompletować kadrę Akademii Zamojskiej, zgromadzić jej księgozbiór biblioteczny czy zorganizować pracę drukarni. W niedługim czasie później, w uznaniu jego zasług, został mianowany rektorem uczelni. W ślad za awansem zawodowym przyszła również nobilitacja. W 1590 roku Szymonowic otrzymał tytuł szlachecki i tytuł poety królewskiego.


Jan_Zamoyski_663.jpg
Jan Zamoyski. Szara eminencja początków Rzeczpospolitej

Dzięki protekcji Zamoyskiego Szymonowic został jedną z najbardziej cenionych osób w Rzeczpospolitej na przełomie XVI i XVII wieku. Był szanowany także w Europie, a sam papież Klemens VIII wyraził uwielbienie do twórczości poety i przesłał mu w podzięce dary.

Ojciec sielanki

Bogaty mecenas w ostatniej dekadzie XVI wieku przekazał poecie w dzierżawę majątek ziemski w Czernięcinie na terenie ordynacji zamojskiej. Szymonowic poświęcił się bez reszty zarządzaniu majątkiem. Jego poezja poruszała głównie wątki związane z życiem, które prowadził w Czernięcinie. Szymon Szymonowic współtworzył etos ziemianina, który w XVI wieku podbił umysły polskiej szlachty.

Utwory poety to przede wszystkim sielanki sławiące uroki wiejskiego życia. Pisał je po łacinie i w języku polskim. Świadomie nawiązywał do antycznej tradycji, którą starał się kontynuować.

Najbardziej znanym utworem Szymonowica są "Żeńcy". Choć utwór znalazł się w zbiorze sielanek, to jego treść jest zgoła niesielankowa. To wiersz, który w realistyczny sposób przedstawia trud życia na wsi i ciężką pracę chłopów.

Sam poeta resztę życia spędził w Czernięcienie. Żył w sposób jaki sławił we własnych dziełach, a jego śmierć jest uznawana za koniec renesansu w polskiej literaturze.

sa/jp

Czytaj także

Mikołaj Rej. Człowiek renesansu

Ostatnia aktualizacja: 04.02.2023 05:35
Pisał po polsku, bo łaciny nie lubił, nie uznawał i również nie bardzo ją znał. Z wykształcenia - utalentowany samouk. Wybitny pisarz epoki odrodzenia. Lubił się przedstawiać jako prosty szlachcic. Urodził się 518 lat temu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wespazjan Kochowski - poeta, historyk, sarmata

Ostatnia aktualizacja: 06.06.2023 05:30
- Sienkiewicz zawdzięcza Kochowskiemu bardzo wiele, zarówno jeśli chodzi o materiały historyczne, jak o artystyczny wyraz, pewną atmosferę, która przeniknęła do dzieła autora "Potopu" - słyszymy w audycji "Nad kartami poetów".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Marcin Kromer. Autor pierwszego przewodnika po Polsce

Ostatnia aktualizacja: 23.03.2024 05:35
435 lat temu, 23 marca 1589 roku, zmarł Marcin Kromer, biskup warmiński, humanista, historyk i sekretarz królewski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Kochanowski. Poetycki mistrz z Czarnolasu

Ostatnia aktualizacja: 22.08.2023 05:55
– Jan Kochanowski wyprowadził polszczyznę z cienia języka mówionego i wprowadził ją do pisma. Ujawnił, jak bogata i integralna była polszczyzna, to był kopernikański przełom – mówił w Polskim Radiu pisarz Wiesław Myśliwski.
rozwiń zwiń