Historia

Halina Sosnowska - pracowała dla Radia i dla Polski

Ostatnia aktualizacja: 22.08.2013 10:00
22 sierpnia 1973 roku zmarła Halina Sosnowska, działaczka niepodległościowa, wicedyrektor programowy Polskiego Radia w okresie międzywojennym, więziona w czasach PRL.
Halina Sosnowska
Halina Sosnowska

Urodziła się 17 maja 1894 roku w Warszawie. W  1911 roku ukończyła siedmioklasową pensję u Bronisławy Jastrzębowskiej. Potem wyjechała do rodziców do Orenburga w Rosji.

Tam uczęszczała do gimnazjum rządowego. W roku akademickim 1913/1914 studiowała na Wydziale Filozoficznym  Sorbony w Paryżu. W czasie I wojny światowej pracowała w Polskim Komitecie Pomocy Ofiarom Wojny (PKPOW) w Orenburgu. W 1918 roku została członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej (POW).

W latach 1918-1926 studiowała filozofię i psychologię na Uniwersytecie Warszawskim. Była uczennicą Tadeusza Kotarbińskiego, Władysława Witwickiego i Władysława Tatarkiewicza.

Pracowała w Komitecie Obrony Lwowa (1918r.) i w Polskim Czerwonym Krzyżu w Sekcji Wywiadowczej (1920r.) W roku 1921 nawiązała kontakt z Polską Agencją Telegraficzną; zajęła się pracą dziennikarską i publicystyczną. Od 1925 roku działała w Polskim Towarzystwie Radiotechnicznym.

W roku 1930 została sekretarzem Głównej Rady Programowej Polskiego Radia. Wywarła duży wpływ na działalność Rady. Wizytowała rozgłośnie regionalne.

I dlatego bardzo szybko została redaktorem w Dziale Wiadomości. Rok później w czasopiśmie "Radjo” opublikowała artykuły "Nowy układ programów Polskiego Radia" i "Nowy program muzyczny Polskiego Radia". Popierała działania edukacyjne radia polegające na realizowaniu audycji dla szkół. W 1933 roku awansowała na kierownika Referatu Rozgłośni Regionalnych.

Na przełomie lat 1934/1935 Halina Sosnowska została wicedyrektorem programowym Polskiego Radia. Miała ogromny wpływ na politykę kadrową. Dla warszawskiej Centrali Polskiego Radia  pozyskała: Jana Parandowskiego, Witolda Hulewicza, Józefa Czechowicza, Czesława Miłosza i Tadeusza Byrskiego. Ułatwiała dostęp do anteny radiowej pisarzom komunistycznym m.in.: Ignacemu Fikowi i Lucjanowi Szenwaldowi. Broniła pracowników o poglądach innych niż oficjalne, przeciwstawiała się próbom eliminowania osób pochodzenia żydowskiego. W lutym 1939 roku kierowała ekipą sprawozdawców z Narciarskich Mistrzostw Świata (FIS). Była to ostatnia wielka impreza obsługiwana i transmitowana przez przedwojenne Polskie Radio.

W czasie ewakuacji Polskiego Radia we wrześniu 1939 roku Halina Sosnowska wykazała się szczególną odwagą i opanowaniem. Dostała polecenie uruchomienia w Baranowiczach radiostacji dla potrzeb naczelnego wodza. Po dotarciu tam ekipy pod kierunkiem Sosnowskiej, lotnictwo niemieckie zbombardowało  teren, uniemożliwiając realizację planu.

W okresie okupacji była porucznikiem Armii Krajowej (pseud. Maria). W swoim domu w Warszawie prowadziła jadłodajnię . Ułatwiało to spotkania konspiracyjne. Dla Komendy Głównej  AK wraz z Wandą Pełczyńską zajmowała się wyszukiwaniem bezpiecznych lokali. Po Powstaniu Warszawskim przeszła przez obóz w Pruszkowie. Z transportu do Niemiec uciekła wraz z mężem Zbigniewem Sosnowskim.

W październiku 1945 roku została przyjęta do organizacji Wolność i Niezawisłość (WIN). Działała pod pseudonimem F-14 i Łuna. Zorganizowała komórkę nasłuchu radiowego, komórkę fotograficzną i skrzynki kontaktowe. Uczestniczyła w tworzeniu i działalności Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Demokratycznych Polski Podziemnej.

19 listopada 1946 roku Halinę Sosnowską  aresztował Urząd Bezpieczeństwa. Osadzono ją w wiezieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Zarzucano jej nie tylko przynależność do WIN-u, ale oskarżano także o szpiegostwo. Wyrokiem sądu z dnia 17 lutego 1947 roku została skazana na dożywotnie więzienie oraz utratę praw publicznych i przepadek mienia.

W kwietniu 1957 roku decyzją Naczelnej Prokuratury Wojskowej Halina Sosnowska została ułaskawiona.  Po wyjściu z więzienia zorganizowała chałupniczą pracownię krawiecką ( nie mogła znaleźć innej pracy).

U Sosnowskiej spotykali się ludzie ze środowisk inteligenckich i opozycyjnych .

W 1969 roku straciła wzrok po wylewie, sparaliżowana, utraciła zdolność mówienia. Zmarła 22 sierpnia 1973 roku w Warszawie.

17 lutego 1993 roku Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego unieważnił  wyrok z 27 grudnia 1947 roku.