Historia

Jan Nowak-Jeziorański: Kurier Wolności

Ostatnia aktualizacja: 20.01.2013 06:00
- Będziemy prowadzili na falach eteru walkę z rusyfikacją i sowietyzacją polskiej kultury. Walkę z wynaradawianiem młodzieży. Będziemy walczyli z fałszowaniem naszej historii i naszej tradycji - mówił Jan Nowak-Jeziorański w inauguracyjnym programie Rozgłośni Polskiej RWE, 3 maja 1952 roku.
Audio
  • Jan Nowak - Jeziorański o Polskim Radiu
  • Wspomnienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego z okresu, gdy był dyrektorem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa (26.03.2006)
Jan Nowak-Jeziorański, dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w latach 1952-1976
Jan Nowak-Jeziorański, dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w latach 1952-1976 Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

20 stycznia 2005 roku zmarł Jan Nowak-Jeziorański, legendarny kurier z Warszawy. Pisarz i polityk, wieloletni dyrektor rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa.

Jan Nowak-Jeziorański, a właściwie Zdzisław Antoni Jeziorański, urodził się 2 października 1914 roku w Berlinie. W 1936 roku ukończył studia ekonomiczne, a rok później - Wołyńską Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii imienia Marcina Kątskiego. W 1939 roku jako żołnierz 2. Dywizjonu Artylerii Konnej imienia Józefa Sowińskiego został wzięty do niewoli przez Niemców.

Po ucieczce działał w podziemiu, od 1941 roku należał do Związku Walki Zbrojnej, który rok później został przemianowany na Armię Krajową. Działał w zakonspirowanej komórce rozprowadzającej materiały propagandowe, a także pracował w administracji niemieckiej, aby uzyskać dokumenty okupanta pomocne polskim organizacjom konspiracyjnym.

W 1940 roku zadebiutował jako publicysta polityczny, drukując esej o Konstytucji 3 maja w podziemnym wydawnictwie "Znak". W 1943 roku zgłosił się jako ochotnik do pełnienia funkcji kuriera AK, kontaktującego się z władzami polskimi poza krajem. W tym samym roku jako emisariusz wyjechał do rządu RP w Londynie. To właśnie na potrzeby tej misji przybrał pseudonim "Jan Nowak". Po odbyciu rozmów z przedstawicielami rządu polskiego i władz angielskich, w tym z premierem Winstonem Churchillem, dotarł do Warszawy jako ostatni emisariusz przed wybuchem powstania warszawskiego.

Po wojnie został redaktorem polskiej sekcji BBC w Londynie, a następnie przez 25 lat kierował sekcją polską Radia Wolna Europa w Monachium. Jako były konsultant Państwowej Rady Bezpieczeństwa USA za prezydentury Cartera i Reagana, był cenionym publicystą oraz ekspertem od spraw międzynarodowych.

Posłuchaj archiwalnych nagrań Jana Nowaka-Jeziorańskiego w serwisie - RADIA WOLNOŚCI >>>

Dzięki swojej pozycji w Stanach Zjednoczonych odegrał istotną rolę w przyjęciu Polski do NATO. W latach 90. był związany z Polskim Radiem, na którego antenie prowadził cykl felietonów "Polska z oddali". W 2002 roku otrzymał nagrodę Polskiego Radia - Diamentowy Mikrofon. Jan Nowak-Jeziorański był też pisarzem. Do najbardziej znanych jego książek należą: "Kurier z Warszawy", "Wojna w eterze", "Rozmowy o Polsce" i "Polska wczoraj, dziś i jutro".

W 1994 roku otrzymał najwyższe polskie odznaczenie - Order Orła Białego. Dwa lata później został uhonorowany najwyższym cywilnym odznaczeniem Stanów Zjednoczonych - Medalem Wolności. Za zasługi w czasie wojny został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych.

W 2002 roku Jan Nowak-Jeziorański, po ponad pół wieku emigracji, wrócił na stałe do Polski. Zaangażował się w działalność na rzecz wejścia Polski do Unii Europejskiej. Współpracował z instytucjami naukowymi i opiniotwórczymi szerzącymi idee współpracy europejskiej - z Polską Fundacją imienia Roberta Schumana i Instytutem Studiów Strategicznych. Zmarł 20 stycznia 2005 roku. Został pochowany na warszawskich Powązkach.

pd/mk

Czytaj także

"RWE było antidotum na komunistyczne kłamstwo"

Ostatnia aktualizacja: 03.05.2012 14:40
Dziś mija 60. rocznica nadania z Monachium pierwszej polskojęzycznej audycji Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jak Sowieci wykrwawiali Powstanie Warszawskie

Ostatnia aktualizacja: 01.06.2012 10:00
Przedstawiamy unikatowe nagranie rozmowy Jana Nowaka-Jeziorańskiego z gen. Tadeuszem Borem-Komorowskim. Dowódca AK opowiada o zakulisowych rozgrywkach prowadzonych przez radzieckich oficerów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Zajmował się autentycznymi problemami Polski"

Ostatnia aktualizacja: 25.06.2012 19:10
W Muzeum Powstania Warszawskiego odsłonięto popiersie Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Uczestnicy uroczystości podkreślali, że wieloletni dyrektor Radia Wolna Europa był symbolem dążeń niepodległościowych Polaków.
rozwiń zwiń