Historia

15 lipca

Ostatnia aktualizacja: 15.07.2011 00:00
Zmarł książę Adam Jerzy Czartoryski.

1099 - Zdobycie Jerozolimy, opanowanej przez Turków seldżuckich, przez krzyżowców (I wyprawa krzyżowa). Na zdobytych ziemiach utworzono tak zwane Królestwo Jerozolimskie, podległe władzy papieża. 

1410 - W bitwie pod Grunwaldem połączone wojska polsko-litewsko-ruskie, dowodzone przez króla Władysława Jagiełłę, pokonały armię Zakonu Krzyżackiego. Bitwa pod Grunwaldem była jedną z największych batalii średniowiecznej Europy. Zwycięstwo odbiło się szerokim echem w Europie i zapoczątkowało zmierzch potęgi Zakonu.

1478 - Urodziła się Barbara, córka Kazimierza Jagiellończyka, żona księcia saskiego Jerzego Brodatego. Zmarła w 1539 roku.

1606 - Urodził się Rembrandt, właściwe nazwisko Harmenesz van Rijn, malarz niderlandzki, uważany za jednego z najwybitniejszych i najbardziej wszechstronnych twórców w dziejach sztuki. Miał wielu uczniów i naśladowców, a twórczością wywarł ogromny wpływ na sztukę europejską. Rembrandt jest autorem scen religijnych i rodzajowych, pejzaży, martwych natur oraz portretów i autoportretów. Zmarł 4 października 1669 roku. 405 rocznica

1741 - Na Alasce wylądowali pierwsi Europejczycy - duński badacz Vitus Bering i Rosjanin Aleksiej Czirkow. 270 rocznica

1745 - Urodził się Jan Piotr Norblin, malarz, rysownik i grafik pochodzenia francuskiego, w 1774 roku sprowadzony przez Czartoryskich do Polski, autor scen z życia polskiego, przedstawiających sejmiki, targi, typy ludowe i szlacheckie oraz rokokowych scen parkowych. Zmarł w 1830 roku.

1787 - Urodził się Jakub Szela, przywódca chłopski w czasie powstania w Galicji w 1846 roku. Zmarł w 1866 roku

1799 - Odkrycie kamienia z Rosetty - zabytku piśmiennictwa staroegipskiego - stało się przełomem na drodze do odczytania egipskich hieroglifów. Płyta została odkryta podczas robót fortyfikacyjnych w średniowiecznej twierdzy (nazwanej przez Francuzów Fort Julien) w egipskim porcie Rosette w trakcie wyprawy Napoleona do Egiptu. Na kamieniu został wyryty tekst dwujęzyczny w trzech wersjach - po egipsku pismem hieroglificznym i demotycznym oraz po grecku. 

1848 - Urodził sie Vilfredo Pareto, włoski ekonomista i socjolog, współtwórca tak zwanej "lozańskiej szkoły w ekonomii", autor rozszerzenia zastosowania metod matematycznych w ekonomii, profesor uniwersytetu w Lozannie, autor prac "Kurs ekonomii politycznej" i "Traktat socjologii ogólnej". Zmarł 9 sierpnia 1923 roku.  

1854 - Urodził sie Jacek Malczewski, malarz, jeden z głównych przedstawicieli Młodej Polski, symbolista, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Początkowo malował sceny rodzajowe i szkice inspirowane utworami Słowackiego: "Mazepa", "Dwunastu harfiarzy z Lilli Wenedy", "Śmierć Ellenai". W dojrzałej twórczości dominowała refleksja nad życiem i śmiercią: "Wiara, nadzieja, miłość", "Błędne koło", "Melancholia". Zmarł 8 października 1929 roku. 

1861 - We Francji zmarł książę Adam Jerzy Czartoryski, mąż stanu, mecenas sztuki, pisarz, przywódca obozu Hotelu Lambert na emigracji polistopadowej. Na Kongresie Wiedeńskim był głównym doradcą cara Aleksandra I i doprowadził do utworzenia pod berłem cara Królestwa Polskiego, dla którego zredagował projekt konstytucji. Autor pamiętników i poematu elegijnego "Bard polski", współzałożyciel Biblioteki Polskiej w Paryżu. Urodził się 14 stycznia 1770 roku. 160 rocznica.

1864 - Alfred Nobel otrzymał patent na produkcję materiału wybuchowego - nitrogliceryny. 

1865 - Urodził się Alfred Harmsworth, wicehrabia Northcliff, angielski dziennikarz i wydawca, współtwórca nowoczesnej masowej prasy codziennej, między innymi: "The Daily Mirror" i "Daily Mail". Zmarł 14 sierpnia 1922 roku.

1868 - Zmarł William Morton, amerykański lekarz stomatolog, pionier znieczulenia ogólnego. We wrześniu 1846 roku wykonał pierwszy zabieg usunięcia zęba z użyciem eteru. Urodził sie 9 sierpnia 1819 roku.   

1871 - Urodził się Henryk Arctowski, podróżnik, pionier polskich badań arktycznych. Zmarł 21 lutego 1958 roku.

1873 - Urodził się Roman Podoski (podawana jest też data 15 sierpień), inżynier mechanik, pionier elektryfikacji kolei w Polsce, profesor Politechniki Warszawskiej, współzałożyciel Stowarzyszenia Elektryków Polskich, autor prac monograficznych "Tramwaje i koleje elektryczne" oraz "Trakcje elektryczne". Zmarł 23 listopada 1954 roku.   

 1876 - Zmarł Aleksander Fredro, komediopisarz, pamiętnikarz, poeta, uczestnik wojen napoleońskich, autor najgłośniejszych komedii epoki Romantyzmu - "Zemsty", czy "Ślubów panieńskich". Urodził sie  w Surochowie 20 czerwca 1793 roku. 135 rocznica

1876 - Na kongresie w Filadelfii została rozwiązana I Międzynarodówka ze względu na nie dające się pogodzić konflikty między anarchistami i marksistami. 135 rocznica

1890 - Zmarł Gottfried Keller, szwajcarski pisarz, tworzący w języku niemieckim, autor powieści przedstawiających przeobrażenia społeczno-gospodarcze w 2. połowie XIX wieku w Szwajcarii: "Zielony Henryk", "Romeo i Julia na wsi", "Pankracy Dąsacz". przewodniczył komitetowi na rzecz polskich powstańców styczniowych. Urodził sie 19 lipca 1819 roku.

1893 - Urodził się Włodzimierz Antoniewicz, archeolog i etnolog pochodzenia ormiańskiego, rektor Uniwersytetu Warszawskiego, członek PAN, autor ponad 300 prac i rozpraw naukowych: "Pradzieje ziem polskich", "O religii dawnych Słowian". W latach 1959 -1970 wydał 10 tomów cyklu "Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala". Zmarł 31 maja 1973 roku.

1901 - Urodził się Witold Rothenburg-Rościszewski, żołnierz września 1939 roku, współorganizator wywiadu w Delegaturze Rządu na Kraj. Aresztowany przez gestapo 6 kwietnia 1943 roku, zginął w nieznanych okolicznościach. 110 rocznica

1904 - Zmarł Antoni Czechow, rosyjski dramatopisarz i nowelista. Jego talent odkrył Konstanty Stanisławski, reformator teatru, dzięki któremu sztuki Czechowa zaistniały na scenie. Do najbardziej znanych dramatów Czechowa należą "Mewa", "Wujaszek Wania", "Trzy siostry", "Wiśniowy sad", "Płatonow". Urodził sie 29 stycznia 1860 roku. 

1904 - Urodził się Marian Wyrzykowski, aktor teatralny, przed wojną związany ze scenami Wilna i Warszaw,; wystąpił wówczas również w kilku filmach - "Znachor", "Geniusz sceny", po wojnie aktor Teatru Polskiego w Warszawie, wiele lat współpracował z Polskim Radiem jako recytator. Zmarł 23 kwietnia 1970 roku. 

1908 - Urodził Henryk Zegalski, matematyk i kryptolog, pracownik kontrwywiadu wojskowego. Zespół w składzie: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zegalski w styczniu 1933 roku złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma i zbudował jej działającą kopię. Zmarł w Anglii 30 sierpnia 1968 roku.   

1908 - Urodził się Antoni Wrzosek, geograf, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wyższej Szkoły Ekonomicznej we Wrocławiu, autor prac naukowych z dziedziny geografii ekonomicznej, planowania regionalnego i turyzmu: "Turystyka i uzdrowiska na Śląsku", "Przewodnik po Wrocławiu", "Ziemia Kłodzka". Zmarł w 1983 roku.   

1910 - W Krakowie na Placu Jana Matejki odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika Grunwaldzkiego w 500. rocznicę zwycięskiej bitwy z Krzyżakami. W czasie II wojny został zniszczony przez Niemców, odtworzony przez Mariana Koniecznego, ponownie odsłonięty 16 października 1976 roku.

1910 - Podczas uroczystości odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego została po raz pierwszy publicznie wykonana pieśń Marii Konopnickiej "Rota". Połączonymi chórami z całej Polski dyrygował kompozytor - Feliks Nowowiejski.

1916 - Zmarł Ilja Miecznikow, rosyjski zoolog i mikrobiolog, profesor uniwersytetu w Odessie; prowadził badania m.in. nad rolą fagocytów w stanach zapalnych; laureat Nagrody Nobla w 1908 r. za badania nad zjawiskami odporności. Urodził sie 15 maja 1845 roku. 95 rocznica

1916 - William Boenig, wraz z Georgem Westerveltem, założył wytwórnię lotniczą B&W - od 1917 roku Boeing Airplane Company. 95 rocznica

1918 - Urodził się Bertram Brockhouse, kanadyjski fizyk, profesor Uniwersytetu McMaster, laureat nagrody Nobla w 1994 roku w dziedzinie fizyki za "wkład do rozwoju technik rozpraszania neutronów dla badań materii skondensowanej". Zmarł 13 października 2003 roku.  

1919 - Urodziła się Iris Murdoch, angielska pisarka i filozof, pochodzenia irlandzkiego. W swoich powieściach podejmowała problemy moralne i społeczno-obyczajowe: "Dzwon", "Czas Aniołów", "Czarny książę", "W sieci", "Jednorożec". Zmarł 8 lutego1999 roku.

1920 - Sejm uchwalił ustawy o wykonaniu reformy rolnej oraz "Statut organiczny województwa śląskiego".

1921 - Urodził się Bruce Merrifield, amerykański biochemik, profesor Uniwersytetu Rockefellera w Nowym Jorku. Opracował metodę splatania ze sobą aminokwasów. Laureat Nagrody Nobla w 1984 r. w dziedzinie chemii za opracowanie i rozwój metod syntezy w fazie stałej. Zmarł 14 maja 2006 roku. 90 rocznica

1923 - Urodził się Zbigniew Rogowski, dziennikarz, publicysta i krytyk filmowy, korespondent "Przekroju" w Hollywood, publicysta warszawskich i krakowskich gazet, między innymi "Expressu Wieczornego" i "Stolicy", autor książki ""Rozmowy z najsławniejszymi ludźmi świata". Zmarł 14 lipca 2007 roku.

1924 - Zmarł Jan Żyznowski, malarz, literat, krytyk literacki, członek grupy "Formiści". Pisał recenzje dla "Wiadomości Literackich", "Tygodnika Ilustrowanego", "Rzeczpospolitej". Był animatorem życia kulturalnego. (ur. 1889)

1929 - Zmarł Hugo von Hofmannsthal, austriacki poeta i dramaturg. Zasłynął jako odnowiciel klasycznej tragedii. Pisał także libretta do oper Richarda Straussa. Urodził się 1 lutego 1874 roku.

1933 - W Rzymie podpisany został "Pakt Czterech", zawarty z inicjatywy Mussoliniego, między Francją, Niemcami, Wielką Brytanią i Włochami. Miał wprowadzić efektywną politykę współpracy i wspólną postawę wobec problemów europejskich i pozaeuropejskich.   

1934 - Urodził się Birtwistle Harrisom, angielski kompozytor. Wraz z Peterem Daviesem założył zespół The Pierrot Players wykonujący muzykę współczesną. W swych utworach nawiązuje między innymi do twórczości Strawińskiego i Messiaena. 

1936 - Urodziła sie Krystyna Chojnowskia-Liskiewicz, żeglarka, pierwsza kobieta, która w latach 1976 - 1978 samotnie opłynęła Ziemię na jachcie "Mazurek", projektantka budowy okrętów. 75 rocznica

1936 - Urodził się Tadeusz Walasek, bokser, mistrz Europy i dwukrotny medalista olimpijski. Stoczył 421 walk, 378 wygrał, 9 zremisował i 34 przegrał; po zakończeniu kariery został trenerem. 75 rocznica

1943 - Połączenie Kierownictwa Walki Cywilnej i Kierownictwa Walki  Konspiracyjnej oraz utworzenie Kierownictwa Walki Podziemnej jako centralnego ośrodka dyspozycyjnego, kierującego całokształtem walki z okupantem, na czele z Dowódcą Armii Krajowej.

1943 - Polski wywiad przekazał dowództwu brytyjskiemu dane o ośrodku doświadczalnym broni rakietowej V-1 w Peenemunde wraz z planem bazy oraz szczegółami technicznymi nowej broni.

1943 - Przysięga żołnierzy 1 Dywizji Piechoty imienia Tadeusza Kościuszki w obozie w Sielcach nad Oką w Związku Radzieckim. 

1944 - Urodził się Jan-Michael Vincent, amerykański aktor telewizyjny i filmowy. Zagrał między innymi w filmach:  "Niezwyciężeni", "Zabójca zabójców", "Cień jastrzębia", "Z zaciśniętymi zębami" oraz w serialu telewizyjnym "Wichry wojny". 

1946 - Urodził się Hassanal Bolkiah Mu’izzadin Waddaulah, sułtan Brunei od 1967 r. Pełni on również funkcję premiera, ministra obrony narodowej oraz ministra finansów. Jeden z najbogatszych ludzi na świecie - w 1997 r. jego majątek szacowano na ponad 40 mld USD. 65 rocznica

1948 - Zmarł John Pershing, amerykański wojskowy. Jako jedyny w historii ukończył karierę wojskową z najwyższym możliwym do osiągnięcia stopniem w armii amerykańskiej "General of the Armie", przyznanym mu za zasługi w I wojnie światowej. Jego nazwiskiem nazwano pocisk rakietowy MGM-31 Pershing oraz czołg M26 Pershing. 13 września 1860 roku.

1956 - Urodził się Joe "Satch" Satriani, amerykański gitarzysta, wokalista oraz kompozytor. W latach 80. grał koncerty z Mickiem Jagerem. Pierwszy solowy album wydał w 1986 roku. Jest uważany za jednego z najbardziej inspirujących gitarzystów naszych czasów.

1956 - Urodził się brytyjski wokalista, kompozytor, autor tekstów postpunkowego zespołu Joy Division Ian Curtis. (Zmarł 18 maja 1980 r. śmiercia samobójczą)

1959 - Zmarł Ernest Bloch, amerykański kompozytor pochodzenia szwajcarskiego, autor między innymi rapsodii na wiolonczelę i orkiestrę "Schelomo", symfonii "Israel", opery "Macbeth", koncertów oraz utworów kameralnych. Urodził sie 24 lipca 1880 roku.

1960 - W Olsztynie odbyła się premiera filmu "Krzyżacy" w reżyserii Aleksandra Forda na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza.

1961 - Uchwałą Sejmu usunięte zostało ze szkół nauczanie religii; katecheza powróciła do szkół w roku 1990 50 rocznica

1961 - Urodził się amerykański aktor Forest Whitaker , laureat Oscara za rolę w "Ostatnim królu Szkocji", piaty Afro-Amerykanin w historii kina uhonorowany złota statuetką. 55 rocznica 

1962 - W 90. rocznicę śmierci kompozytora, w Kudowie rozpoczął się pierwszy festiwal muzyki Stanisława Moniuszki. Jego pomysłodawcą był Wacław Kaniewski, dyrektor uzdrowiska. Dyrekcję artystyczną nad imprezą przez ponad 20 lat sprawowała Maria Fołtyn.

1965 - Sonda Mariner IV, wystrzelona 28 listopada 1964 roku, przekazała na Ziemię 21 zdjęć planety Mars.

1968 - Otwarto bezpośrednie połączenie lotnicze Moskwa - Nowy Jork.   

1975 - Pierwszy w historii wspólny amerykańsko-radziecki lot kosmiczny - Apollo-Sojuz Test Project. 17.07 nastąpiło połączenie statków Sojuz 19 i Apollo 18 na orbicie okołoziemskiej.

1987 - Sejm powołał urząd Rzecznika Praw Obywatelskich. Ustawa weszła w życie 1 stycznia 1988 roku, a pierwszym rzecznikiem została Ewa Łętowska.

1989 - Zmarła Maria Kuncewiczowa, pisarka, eseistka, tłumaczka literatury angielskiej, francuskiej i skandynawskiej, autorka powieści: "Cudzoziemka", "Zmowa nieobecnych", "Klucze", "Tristan 1946", wspomnień i refleksji "Natura", "Dni powszednie państwa Kowalskich" - pierwszej polskiej powieści radiowej. Urodziła się 13 października 1899 roku. 

1989 - Zmarł Artur Sandauer, pisarz, krytyk literacki, biblista, tłumacz literatury rosyjskiej i greckiej klasyki, propagator twórczości Gombrowicza i Schulza, autor opowiadań "Śmierć liberała", szkiców: "Teoria i historia", "Zapiski z martwego miasta", "Poeci czterech pokoleń", "Matecznik literacki". Urodzony 14 grudnia 1913 roku. 

1997 - W zamachu zginął Gianni Versace, włoski projektant mody. Urodził się 2 lutego 1946 roku.

Czytaj także

14 lipca

Ostatnia aktualizacja: 14.07.2011 00:00
Zginął Billy Kid.
rozwiń zwiń
Czytaj także

16 lipca

Ostatnia aktualizacja: 16.07.2011 00:00
W katastrofie lotniczej zginął gen. Gustaw Orlicz-Dreszer.
rozwiń zwiń