Historia

17 lipca

Ostatnia aktualizacja: 17.07.2011 00:00
Początek wojny domowej w Hiszpanii.

1399 - Zmarła Jadwiga Andegaweńska, królowa Polski od 1384 roku, żona Władysława Jagiełły, fundatorka kościołów, opiekunka szpitali. Była inicjatorką utworzenia fakultetu teologii na Akademii Krakowskiej i w testamencie cały swój majątek zapisała tej właśnie Akademii. Kanonizowana przez Jana Pawła II w 1997 roku. (ur. między 03.10.1373 a 18.02.1374)

1790 - Zmarł Adam Smith, szkocki ekonomista, który sformułował podstawowe prawa rynku: prawo akumulacji i populacji. Nakreślił schemat działania procesu produkcji i konkurencji, podaży i popytu oraz mechanizmu cen - "niewidzialna ręka rynku". Jego najbardziej znane dzieło to "Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów". Poddał w nim krytyce protekcjonistyczną filozofię merkantylizmu, niepodzielnie panującą w doktrynie ekonomicznej XVII i XVIII stulecia oraz wysunął postulaty dotyczące istnienia "społeczeństwa". (ur. 1723) 

1846 - Urodził się Mikołaj Mikłucho-Makłaj, rosyjski podróżnik, antropolog, etnograf, badacz fauny u wybrzeży Morza Czarnego, swoje podróże do: Nowej Gwinei, Filipin, Indonezji opisał w pamiętniku "Podróże". (zm. 14.04.1888) 165 rocznica

1863 - Urodził się Czesław Tański, malarz, pionier lotnictwa - twórca modeli szybowców i samolotów wyposażonych w śmigła. Zdobył uznanie również jako portrecista i malarz koni, scen rodzajowych i batalistycznych. (zm. 24.02.1942)   

1888 - Urodził się Szmul Josef Agnon, pisarz izraelski. W 1966 roku - razem z Nelly Sachs - został nagrodzony Literacką nagrodą Nobla. (zm. 1970)  

1889 - Urodził się Erle Stanley Gardnem, amerykański prawnik i pisarz powieści detektywistycznych. Bohaterem ponad osiemdziesięciu z nich jest wzięty adwokat i detektyw Perry Mason: "Sprawa bigamisty", "Sprawa fałszywego obrazu", "Sprawa fałszywego biskupa", "Sprawa kulawego kanarka", "Sprawa haczyka z przynętą". (zm. 11.03.1970)

1890 - Urodził się Julian Czyżewski, geograf, profesor Akademii Handlu Zagranicznego we Lwowie oraz założyciel Instytutu Geograficznego Uniwersytetu Wrocławskiego, redaktor "Czasopisma geograficznego". Wraz z Mieczysławem Klimaszewskim opracował i wydał w 1948 roku pierwszą powojenna monografię Dolnego Śląska. (zm. 25.06.1968)

1891 - Urodził się Jerzy Zaruba, karykaturzysta, rysownik, malarz i scenograf. Uprawiał rysunek satyryczny i karykaturę obyczajową. Jako karykaturzysta debiutował w 1920 roku w "Marchołcie". Współpracował z pismami: "Sowizdrzał", "Szpilki", "Stańczyk", "Szarża", "Wróble na Dachu", "Przekrój", kierownik artystyczny "Cyrulika Warszawskiego", autor wspomnień "Z pamiętników bywalca". (zm. 11.01.1971) 120 rocznica

1894 - Urodził się Georges Lemaitre, belgijski astronom i duchowny, jeden ze współtwórców współczesnej kosmologii relatywistycznej, autor teorii wielkiego wybuchu - rozszerzającego się, skończonego w czasie Wszechświata. (zm. 20.06.1966)   

1894 - Zmarł Leconte de Lisle, francuski poeta, filozof, tłumacz greckich klasyków, krytyk literacki epoki romantyzmu, propagator hasła "sztuka dla sztuki", autor liryków ezoterycznych i filozoficzno-refleksyjnych o wymowie pesymistycznej. (ur. 22.10.1818)

1899 - Urodził się Cagney James, amerykański aktor filmowy. Reprezentował na ekranie typ silnego, brutalnego mężczyzny. Ggrał miedzy innymi w filmach: "Wróg publiczny", "Agenci policji śledczej", "Aniołowie o brudnych twarzach", "Burzliwe lata dwudzieste", "Raz, dwa, trzy"," Ragtime". Był jedną z największych gwiazd pierwszych lat filmu dźwiękowego. (zm. 30.03.1986)    

1901 - Urodził się Bruno Jasieński, poeta, dramaturg, związany z rewolucyjną lewicą, od 1929 roku przebywał w Związku Radzieckim, gdzie był między innymi redaktorem czasopisma "Kultura Mas", tworzył w języku polskim, rosyjskim i francuskim, autor powieści "Palę Paryż", "Zmowa obojętnych", poematów "Słowo o Jakubie Szeli", "Pieśń o głodzie", groteski scenicznej "Bal manekinów", aresztowany w okresie wielkiej czystki w 1937 roku. Zginął rozstrzelany 17 września 1938 roku. 110 rocznica

1910 - Urodził się Marian Porębski, śpiewak operowy, światowej sławy tenor wagnerowski i pedagog. Śpiewał "najcięższe" opery, trudne wokalnie i scenicznie, wymagające wybitnej techniki - Wagnera, Reyera i Halewy'ego. Od wojny mieszkał we Francji, w 2000 roku wrócił do kraju. (zm. 24.07.2008) 

1916 - Urodził się Aleksander Gieysztor, historyk, uczestnik powstania warszawskiego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, prezes Polskiej Akademii Nauk, dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie w latach 1980 -1991, autor prac poświęconych mitologii Słowian i dziejom pisma łacińskiego, autor prawie 500 publikacji w tym: "Mitologia Słowian", "Zarys nauk pomocniczych historii", "Zamek Królewski w Warszawie". (zm. 09.02.1999) 95 rocznica

1918 - Mikołaj Aleksandrowicz Romanow - Mikołaj II, car Rosji wraz z najbliższą rodziną został zamordowany przez WCzK w Jekaterynburgu. 

1918 - Urodził się Zenon Wiktorczyk, satyryk, konferansjer, reżyser teatralny, dyrektor teatru, jeden z twórców Kabaretu "Szpak" oraz radiowego "Podwieczorku przy mikrofonie". Był autorem słuchowisk, audycji satyrycznych i programów estradowych. (zm. 27.03.1997)   

1920 - W Stanach Zjednoczonych wprowadzono pierwsze publiczne usługi radiotelegraficzne dla abonentów telefonicznych. Wprowadziła je spółka Southern California Telephone. Radiowa linia połączyła Long Beach w stanie Kalifornia z Avalon na wyspie Santa Carolina u wybrzeży Kalifornii.

1925 - Zmarł Lovis Corinth, niemiecki malarz i grafik. Malował portrety, obrazy religijne i mitologiczne, ewoluując twórczo od impresjonizmu do ekspresjonizmu. (ur. 21.07.1858) 

1934 - Urodził się Ryszard Filipski, aktor i reżyser. Ggrał między innymi w filmach: "Południk zero", "Hubal", "Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię", "Jowita", "Potop", "Stara baśń", "Zaginiona", "Pitbull". Wyreżyserował obrazy: "Wysokie loty", "Orzeł i reszka". Filmowym dziełem życia Filipskiego pozostaje monumentalny obraz "Zamach stanu", który wyreżyserował i w którym zagrał główną rolę - marszałka Józefa Piłsudskiego.

1935 - Urodził się Donald Sutherland, kanadyjski aktor, odtwórca ról w filmach: "MASH", "Parszywa dwunastka", "Złoto dla zuchwałych", "Klute", "Dzień szarańczy", "Casanova", "Zwykli ludzie", "Duma i uprzedzenie", "Sztorm na Bałtyku". 

1936 - Początek wojny domowej w Hiszpanii między rządem republikańskim, (wspieranym przez Związek Radziecki i brygady międzynarodowe, a oddziałami generała Francisco Franco, wspomaganymi przez rządy Niemiec i Włoch. Po trzyletnich walkach, w marcu 1939 roku, generał Franco odniósł zwycięstwo. Rozpoczął się okres dyktatury faszystowskiej. 75 rocznica

1936 - Urodziła się Danuta Rinn, piosenkarka, przez kilka lat występowała w duecie z mężem, później już samodzielnie współpracowała z "Teatrem na Targówku" i "Kabaretem pod Egidą", jej najbardziej znane utwory to: "Na deptaku w Ciechocinku", "Gdyby choć raz", "Tyle wdzięku", "Gdzie ci mężczyźni", "Polska baba". (zm. 19.12.2006) 75 rocznica

1943 - Generał Tadeusz Komorowski "Bór" został mianowany dowódcą Armii Krajowej. 

1944 - We wsi Bogusze NKWD podstępnie rozbroiło i aresztowało zaproszonych na rozmowy dowódców AK okręgu wileńskiego. 

1945 - Rozpoczęla się konferencja pokojowa w Poczdamie z udziałem szefów państw i rządów Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i ZSRR. Celem było uregulowanie problemów wynikających z kapitulacji III Rzeszy i zakończenia II wojny swiatowej. Na konferencji zdecydowano o całkowitym rozbrojeniu, zdenazyfikowaniu, zdemilitaryzowaniu oraz zdecentralizowaniu gospodarczym i administracyjnym Niemiec, a także o ukaraniu zbrodniarzy wojennych. Ustalono nowe granice Polski, między innymi przekazano byłe terytoria niemieckie na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej, część Prus Wschodnich i Gdańsk. Konferencja zakończyła się 2 sierpnia. 

1947 - Urodziła się Camilla Parker-Bowles, żona księcia Karola, angielskiego następcy tronu.

1954 - Urodziła się Angela Merkel, niemiecka polityk, przewodnicząca Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej, kanclerz Niemiec od 22 listopada 2005 roku.   

1955 - Otwarcie Disneylandu, parku rozrywki i zabawy, wybudowanego w Kalifornii przez Walta Disneya.

1958 - W Londynie zmarł Kazimierz Fabrycy, generał, wiceminister Polski w okresie międzywojennym. W 1939 roku był dowódcą armii Karpaty. (ur. 3.03.1888)  

1959 - Zmarła Billie Holiday, właściwe nazwisko Eleonora Fagan, zwana Lady Day, amerykańska wokalistka jazzowa, słynna wykonawczyni bluesa. W 1987 roku, pośmiertnie, przyznano jej nagrodę Grammy za całość dorobku twórczego. (ur. 1915)

1961 - Urodził się Zbigniew Zamachowski, aktor filmowy i teatralny, od 1997 roku związany z Teatrem Narodowym, zapisał się miedzy innymi rolami Wojnickiego w "Wujaszku Wani" Antona Czechowa i tytułową w "Płatonowie" Antona Czechowa w Teatrze Telewizji, występuje też w filmie: "Seszele", "Sława i chwała", "Ogniem i mieczem", "Światła", "Ciało", "Dublerzy", "Zmruż oczy", "Wróżby kumaka". 50 rocznica

1967 - Zmarł John Coltrane, amerykański saksofonista i kompozytor jazzowy, pierwszy saksofonista sopranowy i popularyzator muzyki indyjskiej. (ur. 23.09.1926)

1968 - W Londynie odbyła się premiera animowanego filmu grupy The Beatles "Yellow Submarine".   

1969 - Urodził sie Jarosław Jakimowicz, aktor filmowy. Grał między innymi w filmach: "Młode wilki", "Tato", "Sposób na Alcybiadesa", "Poranek kojota".   

1974 - W Psarach w Górach Świętokrzyskich uruchomiono pierwszą w Polsce naziemną stację satelitarną.

1975 - W przestrzeni kosmicznej doszło do połączenia amerykańskiego statku kosmicznego Apollo 18 i radzieckiego Sojuza 19. Misja była wielkim sukcesem zarówno technicznym i politycznym obu państw. Był to pierwszy w historii wspólny amerykańsko-radziecki lot kosmiczny.  

1977 - W Szwajcarii zmarł Witold Małcużyński, światowej sławy pianista. W 1937 roku został laureatem konkursu imienia Fryderyka Chopina. Od 1939 roku koncertował za granicą. (ur. 23.04.1899)  

1987-  Zmarł Jerzy Dobrowolski, satyryk, reżyser, aktor. Stworzył jedne z pierwszych powojennych kabaretów - Kabaret Owca i Kabaret Koń. Grał również w filmach, między innymi:"Rejs", "Hydrozagadka", "Poszukiwany, poszukiwana" - głównie role drugoplanowe. (ur. 15.03.1930)

1989 - Wznowienie stosunków dyplomatycznych między Polską i Watykanem zerwanych w 1945 roku.   

1994 - Brazylia, pokonując Włochy rzutami karnymi, została po raz czwarty mistrzem świata na Mistrzostwach Świata w piłce nożnej w Stanach Zjednoczonych. 

1995 - Zmarł Jerzy Michotek, aktor, piosenkarz, reżyser programów telewizyjnych i estradowych, autor tekstów i muzyki wielu piosenek. Grał w filmach: "Droga na Zachód", "Polskie drogi", "C.K. Dezerterzy", "Wyjście awaryjne", w telewizyjnym serialu "Dom". Jest autorem wspomnień "Tylko we Lwowie". (ur. 1921)

1995 - Zmarł Juan Manuel Fangio, argentyński kierowca formuły 1. Wielokrotny mistrz świata. (ur. 1911) 

1996 - W Lizbonie utworzono Wspólnotę Krajów Języka Portugalskiego (CPLP) z udziałem Portugalii, Brazylii i 5-ciu państw afrykańskich. 15 rocznica  

1996 - Zmarł Chas Chandler, basista rockowego zespołu The Animals. (ur. 18.12.1938) 15 rocznica  

1997 - Sekretarz generalny NATO Javier Solana wystosował list do ministrów spraw zagranicznych Polski, Czech i Węgier z formalnym zaproszeniem do negocjacji na temat przystąpienia do Sojuszu.  

2000 - Zmarł sir Mark Oliphant australijski fizyk nuklearny i polityk, jeden z twórców bomby atomowej. Międzynarodową sławę zyskał kierując zespołem brytyjskich naukowców, pracujących od 1943 roku dla Stanów Zjednoczonych nad konstrukcją bomby atomowej. Wstrząśnięty skutkami jej użycia w 1945 roku w Japonii, stał się przeciwnikiem broni masowego rażenia. Od tamtego czasu energicznie zabiegał o pokojowe wykorzystanie energii atomowej. (ur. 08.10.1901)

2003 - Zmarła Rosalyn Tureck, amerykańska pianistka i klawesynistka. Uznanie zyskała wykonaniami dzieł między innymi Liszta, Chopina i Rachmaninowa. Światową sławę przyniosły jej interpretacje dzieł Bacha. (ur. 14.12.1914)

2006 - Zmarł Mickey Spillane, amerykański pisarz, autor powieści kryminalnych, twórca postaci detektywa Mike'a Hammera. Pisał również opowiadania na potrzeby magazynów ilustrowanych, był autorem tekstów do popularnych serii komiksowych "Batman" i "Superman". (ur. 09.03.1918) 5 rocznica

2009 - Zmarł Leszek Kołakowski, filozof, pisarz, tłumacz, pedagog. Początkowo związany z nową ideologią, za zbyt radykalną krytykę władz i odchodzenie od oficjalnego kanonu marksizmu w 1966 roku został wydalony z partii. Jest autorem eseistycznych opowieści moralistyczno-filozoficznych: "Trzynaście bajek z królestwa Lailonii dla dużych i małych", "Obecność mitu", "Klucz niebieski", "Rozmowy z diabłem". Od 1968 roku przebywał na emigracji. (ur. 1927)

2010 - Zmarł Bernard René Giraudeau, francuski aktor, scenarzysta, reżyser i producent filmowy, zagrał w filmach: "Lekarz", "Prywatka", "Ulica barbarzyńców", "Smak życia". (ur. 18.06.1947)

Czytaj także

16 lipca

Ostatnia aktualizacja: 16.07.2011 00:00
W katastrofie lotniczej zginął gen. Gustaw Orlicz-Dreszer.
rozwiń zwiń
Czytaj także

18 lipca

Ostatnia aktualizacja: 18.07.2011 00:00
Urodził się Stanisław Mikołajczyk.
rozwiń zwiń