Historia

3 listopada

Ostatnia aktualizacja: 03.11.2011 00:00
55 lat temu w ZSRR powstał rząd Węgier wspierany przez Moskwę z Janosem Kadarem na czele.

1956 - W Moskwie aresztowano członków węgierskiej delegacji państwowej z generałem Palem Maleterem na czele, która przybyła na rokowania w sprawie wycofania wojsk radzieckich z Węgier. Tego samego dnia w ZSRR utworzono pod przewodnictwem Janosa Kadara Węgierski Rewolucyjny Rząd Robotniczo-Chłopski, konkurencyjny wobec legalnego rządu Imre Nagya w Budapeszcie. 55. rocznica

O rewolucji węgierskiej 1956 roku czytaj w serwisie

/


Pozostałe wydarzenia:

1500 - Urodził się Benvenuto Cellini, włoski złotnik, rzeźbiarz i pisarz, przedstawiciel manieryzmu, najbardziej znaną rzeźbą Celliniego jest posąg Perseusza znajdujący się we Florencji, swoje burzliwe życie opisał w wydanym w 1568 roku pamiętniku "Benvenuta Celliniego żywot własny spisany przez niego samego". (zm. 14.02.1571)

1543 - Brytyjski parlament przyznał królowi Henrykowi VIII wszelkie prawa sądownicze i polityczne, które w Anglii miał papież.

1560 - Urodził się Annibale Carracci, malarz włoski, przedstawiciel eklektyzmu, autor obrazów i fresków, zwłaszcza mitologicznych, między innymi w Palazzo Farnese w Rzymie. (zm. 15.07.1609)

1584 - Zmarł święty Karol Boromeusz, włoski kardynał, arcybiskup Mediolanu, który doprowadził do końca obrady soboru trydenckiego, założyciel pierwszego seminarium duchownego, święty Kościoła katolickiego - kanonizowany w 1610 roku. (ur. 02.10.1538)

1797 - Urodził się Aleksander Bestużew, rosyjski pisarz, krytyk literacki doby romantyzmu, dekabrysta, autor powieści "Roman i Olga", "Turniej rewelski", "Mułła-Nur". W 1831 roku Adam Mickiewicz uczynił go adresatem swojego wiersza "Do przyjaciół Moskali". (zm. 19.06.1837)

1801 - Urodził się Karl Baedecker, niemiecki księgarz i wydawca, znany z serii przewodników turystycznych zwanych baedekerami. (zm. 1859)  210. rocznica

1801 - Urodził się Vincenzo Bellini, włoski kompozytor, autor oper w stylu bel canto, jak "Lunatyczka", "Norma" i "Purytanie". Jest uważany za najwybitniejszego kompozytora opery romantycznej. (zm. 23.09.1835)  210. rocznica

1845 - Urodził się Zygmunt Gloger, etnograf, archeolog, historyk, organizator i pierwszy prezes Towarzystwa Krajoznawczego w Warszawie. Jego główne prace to: "Obchody weselne", "Księga rzeczy polskich", "Pieśni ludu" oraz najważniejsza - "Encyklopedia staropolska ilustrowana", która jest cennym przewodnikiem po kulturze staropolskiej. (zm. 15.08.1910)

1877 - Urodził się Hubert Rostworowski, dramaturg i poeta, autor dramatów psychologiczno-symbolicznych: "Pod górę", "Żeglarze", "Niespodzianki", "Echo". Sławę przyniosła mu wystawiona w Krakowie w 1913 roku tragedia "Judasz z Kariothu". (zm. 02.1938)

1901 - Rząd pruski usunął język polski ze szkół w Wielkopolsce i na Śląsku. 110. rocznica

1901 - Urodził się Andre Malraux, francuski pisarz, polityk. W latach 1958 -1969 był ministrem kultury w rządzie generała de Gaulle'a. Napisał między innymi powieści: "Dola człowiecza", "Kuszenie Zachodu", "Droga królewska" i "Nadzieja". Zmarł 23 listopada 1976 roku. 110. rocznica 

1901 - Urodził się Stanisław Tołpa, botanik, torfoznawca, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Wrocławskiego. (zm. 11.10.1996) 110. rocznica

1901 - Urodził się André Malraux, francuski pisarz, eseista, mąż stanu, z wykształcenia orientalista i archeolog; autor powieści: "Zdobywcy", "Dola człowiecza", "Kuszenie Zachodu", "Droga królewska", "Nadzieja"; w rządzie generała de Gaulle’a, w latach 1958 - 1969, sprawował urząd ministra informacji i ministra kultury (zm. 23.11.1976) 110. rocznica

1903 - Panama wyodrębniła się z Kolumbii. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe.

1908 - Urodził się Stanisław Smoleński, dziennikarz, oficer Armii Krajowej. Od 1936 roku redaktor Polskiego Radia, gdzie zajmował się radiofonizacją wsi i osiedli robotniczych, redagował czasopismo "Radio dla Wsi", kierował redakcją tygodnika "Radio dla Wszystkich". Zmarł w 1986 roku.

1911 - Urodziła się Jean Harlow, amerykańska aktorka, grała w filmach: "Wróg publiczny" Wellmana, "Platynowa blondynka" Capry, "Wybuchowa blondynka" Fleminga. Zmarła 7 czerwca 1937 roku. 100. rocznica

1914 - Urodził się Juliusz Bardach, historyk ustroju i prawa, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk, autor prac z zakresu ustroju i prawa dawnej Litwy, parlamentaryzmu polskiego, historii porównawczej prawa: "Historia państwa i prawa polskiego", "Dzieje Sejmu Polskiego", "O Rzeczpospolitą Obojga Narodów". (zm. 26.01.2010)

1918 - Zmarł Aleksander Lapunow, rosyjski matematyk, fizyk i mechanik, profesor uniwersytetów w Charkowie i w Petersburgu, twórca współczesnej teorii stabilności ruchu układów mechanicznych. (ur. 06.06.1857)

1919 - Liga Narodów powołała Komisję Sojuszniczą Rządzącą i Plebiscytową dla Górnego Śląska.

1920 - Urodził się Maciej Aleksy Dawidowski, pseudonim "Alek", żołnierz Szarych Szeregów, jeden z bohaterów książki Aleksandra Kamińskiego "Kamienie na szaniec". Zmarł 30 marca 1943 roku z powodu ran odniesionych w akcji pod Arsenałem.

1921 - Urodził się Charles Bronson,  właściwie Charles Dennis Buchinsky, amerykański aktor, z pochodzenia Tatar Lipkowski. Grał między innymi w filmach "Siedmiu wspaniałych", "Życzenie śmierci", "Na granicy", "Biały bizon", "Parszywa dwunastka" i "Lola". Zmarł 30 sierpnia 2003 roku.  90. rocznica

1926 - Urodził się Valdas Adamkus, obecny prezydent Litwy, działacz na rzecz ochrony środowiska. Od 1944 roku przebywał w Niemczech, następnie od 1949 roku - w Stanach Zjednoczonych. W 1992 roku odzyskał obywatelstwo litewskie. Zdobywca dwóch złotych i jednego srebrnego medalu na Igrzyskach Olimpijskich Narodów Zniewolonych, założyciel litewskiego akademickiego klubu sportowego Lithuanica w Stanach Zjednoczonych. Aktywny organizator protestów przeciwko radzieckiej okupacji Litwy, rzecznik bliskiej współpracy polsko-litewskiej. 85. rocznica

1927 - Urodził się Zbigniew Cybulski, aktor, współzałożyciel, wraz z Bogumiłem Kobielą, gdańskiego teatrzyku studenckiego "Bim-Bom". Popularność przyniosły mu role w filmach: "Popiół i diament", "Ósmy dzień tygodnia", "Rękopis znaleziony w Saragossie", "Niewinni czarodzieje", "Jowita", "Jak być kochaną", "Giuseppe w Warszawie". Zginął tragicznie 8 stycznia 1967 roku.

1929 - Zmarł Jan Baudoin de Courtenay, językoznawca, profesor uniwersytetów w Petersburgu, Kazaniu, Dorpacie, Krakowie i Warszawie, autor wielu prac z teorii języka, historii oraz dialektologii języków słowiańskich. (ur.13.03.1845)

1933 - Zmarł Pierre Roux, francuski lekarz mikrobiolog, uczeń i współpracownik Louisa Pasteura, długoletni dyrektor Instytutu Pasteura. (ur. 1853)

1933 - Urodził się John Barry, angielski kompozytor muzyki filmowej do ponad 120 filmów, laureat 5 Oscarów, między innymi za muzykę do filmów "Pożegnanie z Afryką", "Tańczący z wilkami"; inne filmy to: "Elza z afrykańskiego buszu", "Spotkanie", "Nocny kowboj", "King Kong", "Dzień szarańczy".

1933 - Urodził się Amartya Sen, indyjski ekonomista, laureat Nagrody Nobla w 1998 roku za prace nad ekonomią dobrobytu. Opracował tak zwany "wskaźnik rozwoju społecznego", który określa poziom rozwoju danego kraju na tle innych.

1942 - Zakończyła się druga bitwa pod El Alamein - punkt zwrotny w Kampanii Pustynnej w Północnej Afryce w czasie II wojny światowej. Było to pierwsze ważne zwycięstwo brytyjskiej armii nad siłami niemieckimi. Bitwa trwała od 23 października.

1943 - Hitlerowcy przeprowadzili akcję "Erntefest", której celem było wyniszczenie ocalałych do tej pory Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. W tym dniu w obozach na Majdanku, w Poniatowej, w Trawnikach oraz w innych obozach w dystrykcie lubelskim wymordowano niemal wszystkich więźniów pochodzenia żydowskiego - około 42 tysiące osób.

1946 - W Warszawie ukazał się pierwszy numer tygodnika "Stolica". Istniał do 1990 roku. Został wznowiony w kwietniu 2006 roku. 65. rocznica

1954 - Zmarł Henri Matisse, francuski malarz i grafik, przedstawiciel fowizmu. Malował postaci kobiece i martwą naturę, tworzył też lapidarne rysunki i malowidła ścienne. Urodził się 31 grudnia 1869 roku.

1957 - Związek Radziecki wystrzelił sztucznego satelitę Sputnik 2 z psem Łajką na pokładzie.

1961 - Birmański polityk Sithu U Thant został sekretarzem generalnym ONZ. Stanowisko to piastował do grudnia 1971 roku. 50. rocznica

1968 - Zmarł Stanisław Smolak "Biała Chmura", wódz Indian szczepu Ottawa, twórca Muzeum Indiańskiego w Cross Village nad jeziorem Michigan. Był Polakiem, w 1904 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych. (ur. 1887)

1970 - Zmarł Władysław Jan Grabski, publicysta, pisarz, autor między inmnymi powieści historycznych: "Saga o Jarlu Broniszu", "Rapsodia świdnicka", "Konfesjonał", "W cieniu kolegiaty" wspomnieniowych "Poufny dziennik Dominika Pola" i "Blizny dzieciństwa". (ur. 21.10.1901)

1971 - Zmarła Janina Porazińska, pisarka, autorka książek dla dzieci i młodzieży, redaktorka pism dziecięcych. Popularność przyniosły jej wiersze zebrane w zbiorach: "W Wojtusiowej izbie", "Psotki i śmieszki", a także baśnie i opowieści historyczne. Była także tłumaczką literatury szwedzkiej. (ur. 29.09.1888) 40. rocznica

1988 - Zmarła Celina Niedźwiecka, aktorka. Przed wojną występowała w teatrach Warszawy, Wilna, Krakowa i Łodzi, w latach 70. współpracowała z Teatrem Cricot 2 Tadeusza Kantora, zagrała też w kilku filmach "Zofia", "Ślepy tor" i "W te dni przedwiosenne". (ur. 14.10.1904)

1991 - Zmarł Roman Wilhelmi, aktor, grał między innymi w filmach: "Zaklęte rewiry", "Kariera Nikodema Dyzmy", "Ćma" i w serialach telewizyjnych "Czterej pancerni i pies", "Alternatywy 4". Urodził się 6 czerwca 1936 roku. 20. rocznica

1992 - Bill Clinton został wybrany na 42. prezydenta Stanów Zjednoczonych.

1992 - Rada Najwyższa Rosji ratyfikowała układ o redukcji zbrojeń jądrowych "Start", podpisany w Moskwie 31 lipca 1991 roku przez prezydentów ZSRR i USA.

1996 - Zmarł Jean-Bedel Bokassa, samozwańczy cesarz Republiki Środkowoafrykańskiej, jeden z najbardziej okrutnych dyktatorów afrykańskich. W kraju popełniano masowe zabójstwa, a sam Bokassa dopuszczał się kanibalizmu. Odsunięty od władzy w 1979 roku przez Francuzów, został zaocznie skazany na śmierć. Wyroku nie wykonano. Urodził się 15 lutego 1921 roku. 5. rocznica

1997 - Międzynarodowa Unia Astronomiczna opublikowała informację o odkryciu dwóch nowych księżyców Uranu.

1998 - Powołano Europejski Trybunał Praw Człowieka, europejski sąd, przed którym obywatele mogą zaskarżyć państwo, jeśli łamie ono ich prawa.

2005 - Zmarła Aenne Burda, twórczyni największego na świecie koncernu, wydającego pisma poświęcone modzie. W 1949 roku przejęła niewielkie wydawnictwo mody i stopniowo je rozbudowywała. Dodanie do pism wykrojów krawieckich, rozsławiło jej magazyny na całym świecie. Obecnie koncern wydaje 239 tytułów między innymi: "Burda", "Verena", "Carina", "Bunte", magazyn polityczny "Focus". (ur. 28.07.1909)

2007 - Zmarł Wojciech Mazurkiewicz, dziennikarz, poeta, autor skeczy radiowych, programów telewizyjnych i estradowych. Przez wiele lat współpracował z Jackiem Janczarskim, Maciejem Zembatym i Jadwigą Koftą oraz ich magazynem "Zgryz" oraz z wrocławskim "Studiem 202".