У Латвіі, Літве, Беларусі і Украіне польская мова, з аднаго боку, замежная, а з другога – мясцовая, бо ў некаторых рэгіёнах гэтых краін пражываюць прадстаўнікі польскай нацыянальнай меншасці. У цыклі «Польская мова без межаў» мы размаўлялі на розныя моўныя тэмы з экспертамі і выкладчыкамі, а сёння паразмаўляем пра двухмоўе і запросім у студыю людзей, які валодаюць двума і больш мовамі. І адной з гэтых моў з’яўляецца польская.
І так, у студыі Польскага радыё Ёрэн Дабкевіч з Латвіі, Барбара Мікулевіч з Літвы і Вольга Лазавая з Украіны. Сёння яны нам раскажуць пра тое, як вывучылі польскую мову.
Барбара Мікулевіч з Літвы падкрэслівае, што польская – яе першая мова і заўсёды такой застанецца, таму што дзяўчына вырасла ў польскай сям'і.
- У Літве працуюць польскія школы, і я скончыла адну з іх. Дома, са сваімі бацькамі, са сваёй сямʼёй заўсёды гаварыла па-польску. Таму гэта мая родная мова, і так я яе ўспрымаю. І пасля таго, як я прыехала ў Польшчу, у Варшаву, то занялася «шліфаваннем» і ўдасканаленнем сваёй польскай мовы.
Ёрэн Дабкевіч з Латвіі адзначае, што ў яго краіне польская рэдка зʼяўляецца першай роднай мовай у мясцовых жыхароў. Але вывучаць яе карысна.
- Веданне гэтай мовы дае магчымасць пазнаць нашу агульную гісторыю, польскую культуру, традыцыі, а таксама захоўваць гэтыя традыцыі ў сучасным свеце. Бо шмат што было страчана.
Ёрэн Дабкевіч распавядае, што адкрыццё польскіх каранёў у сямʼі падштурхнула яго да таго, каб вывучаць польскую.
- Гэта была галоўная матывацыя для маёй сямʼі аддаць мяне ў польскі дзіцячы садок, потым скончыць польскую школу. І зараз гэта адкрывае магчымасці пераезду ў Польшчу, вучобы тут, атрымання новых ведаў і вопыту.
Польскія карані ў нас можна знайсці – гэта, так бы мовіць, наша «рэгіянальная» асаблівасць. А ў дзіцячых садках і школах ужо зʼяўляецца магчымасць вывучэння польскай мовы і культуры.
Я выказваю падзяку за тое, што створана такая адукацыйная сістэма ў дзіцячых садках і школах: мова вывучаецца па новых методыках, з вялікай колькасцю гадзін практычных заняткаў у Польшчы, пачынаючы з пачатковай школы. Мы часта прыязджалі ў Польшчу, у школы на практыку. Гэта па-першае. А па-другое, у нас былі настаўнікі з Польшчы. Гэта таксама давала матывацыю і магчымасці штодзённых зносін па-польску.
Вывучаць польскую мову Вользе Лазавой з Украіны падказалі яе бацькі для таго, каб у дзяўчыны была магчымасць прыехаць у Польшчу і вучыцца тут. Вось як адбывалася яе ўваходжанне ў польскае моўнае асяроддзе ўжо ў Польшчы.
- Вядома, першыя паўгода было цяжка. У гэты час я пераважна гаварыла па-англійску. А потым пачала спрабаваць, старацца размаўляць па-польску. І зараз я ўжо зʼяўляюся выпускніцай Варшаўскай ваенна-тэхнічнай акадэміі. І ўсё ў мяне атрымалася.
Вольга Лазавая прызнаецца, што самым цяжкім для яе было навучыцца чытаць на мове Міцкевіча і Славацкага.
- Ва Украіне іншы алфавіт – кірыліца. І гэта было для мяне цяжкасцю. А наогул нашы мовы вельмі падобныя: у вымаўленні, граматыцы.
Фонд «Дапамога палякам на Усходзе», які дапамагае палякам, што пражываюць за польскай усходняй мяжой, праводзіць акцыю сярод палякаў за мяжой «Кім ты зʼяўляешся?» (Kto ty jesteś?). Адна з яе мэт – далучэнне асобаў польскага паходжання да польскай славеснасці. Як польская мова вывучаецца ў Літве? Распавядае Барбара Мікулевіч.
- У Літве існуе вялікая польская нацыянальная меншасць. У нас шмат палякаў, і гэта ўсе ведаюць. Але ў палякаў існуюць цяжкасці з пазнаннем сваёй ідэнтычнасці, далучэннем да польскай культуры. Многія мае равеснікі, напрыклад, не надавалі асаблівай увагі польскай культуры, польскай мове. Гэта распаўсюджаная праблема. Акрамя таго, што дзеці былі палякамі па паходжанні і размаўлялі па-польску дома, то ў школе не імкнуліся казаць правільна.
Але з іншага боку, такое становішча спраў вынікае з таго, як бацькі вядуць сябе дома. І калі дома кажуць не правільна, а на польска-беларуска-літоўска-рускай змяшанай мове, то, на жаль, дзіця, якое прыходзіць у школу, не можа зарыентавацца і кажа так, як кажуць дома. Я гэта чула кожны дзень.
Я ў сямʼі гаварыла на правільнай польскай мове. Мае бацькі гавораць па-польску, мой брат, мае далёкія сваякі таксама. Мая мама працуе журналісткай у польскай газеце, таму для мяне гэта было натуральна. Я ведала, кім зʼяўляюся, я гаварыла па-польску, і пазней у мяне не было праблем з адаптацыяй у Варшаве. Аднак у некаторых маіх сяброў такая праблема ёсць. І, на мой погляд, гэта сумна, што яны не ведаюць сваёй мовы.
У той жа час, як адзначае Вольга Лазавая, расце папулярнасць польскай мовы ва Украіне.
- Цяпер шмат украінцаў прыязджае ў Польшчу. У той жа час мы як украінцы, павінны працаваць над пісьменнасцю. Таму што з-за таго, што польская мова падобная на ўкраінскую, шмат хто лічыць, што не трэба вывучаць гэтай мовы. А потым з-за гэтага ўзнікаюць пэўныя праблемы. Таму што часта мы гаворым няправільна.
Цыкл радыёпраграм «Польская мова без межаў» часткова фінансуецца фондам «Дапамога палякам на Усходзе» у рамках падтрымкі Сенатам Польшчы польскай дыяспары і палякаў за мяжой.
Катажына Сэмаан/вс/аз