Сёння я запрашаю ў Замак Ленна – найстарэйшую мураваную крэпасць у Ніжняй Сілезіі, якая ўжо больш за 850 гадоў узвышаецца над гарадком Влень(Wleń). Замак Ленна знаходзіцца ў прыгожым рэгіёне - у Качаўскіх гарах (Góry Kaczawskie), прыкладна ў 120 кіламетрах на ўсход ад Вроцлава, паміж гарадкамі Львовак Слёнскі(Lwówek Śląski) і Еленя Гура(Jelenia Góra). Турысты, якія наведваюць, напрыклад, ландшафтны парк „Ніжні Бубр” павінны абавязкова паглядзець таксама гэты важны гістарычны аб’ект.
У цяперашні час Замак Ленна лічыцца самым старажытным свецкім будынкам у Сілезіі і адначасова адным з найстарэйшых замкавых комплексаў у Польшчы. Нагадваю, мураваныя замкі ў Легніцы(Legnica) і Вроцлаве(Wrocław) узніклі значна пазней.
Першыя звесткі пра замак у Влені датуюцца X стагоддзем. У той час у межах мясцовага града існаваў ужо касцёл Найсвяцейшай Панны Марыі, на месцы якога цяпер, ля падножжа замка, знаходзіцца касцёл Святой Ядвігі.
Цягам гадоў замак паступова павялічваўся і развіваўся. Першым этапам яго пашырэння стала ўзвядзенне раманскага дома, а пазней таксама характэрнай кубічнай абарончай вежы і капліцы.
Верагодна, на пачатку XIV стагоддзя была пабудавана таксама жылая вежа, якая служыла абарончым пунктам і сховішчам. Да канца XIV стагоддзя быў пабудаваны таксама вялікі замкавы дом на тры паверхі, які размяшчаўся больш-менш на месцы цяперашняга ўваходу на тэрыторыю аб’екта.
Замак Ленна на старой паштоўцы. Autorstwa Max Leipelt, Warmbrunn - ImageZeno.org, ID number 20000629707, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=64915820
Варта згадаць, што замак часта наведваў вроцлаўскі князь Генрых І Барадаты, які разам са сваёй жонкай Ядвігай Сілезскай, якая ў 1267 годзе была абвешчаная святой і заступніцай Сілезіі, дынамічна развівалі інфраструктуру гэтай важнай крэпасці.
Пасля іх смерці ўладу над замкам пераняў іхны сын Генрых II Набожны, які любіў трымаць у замку ваеннапалонных, напрыклад, свайго пляменніка, біскупа Вроцлава Томаса I ці князя Вроцлава Генрыха IV Пробуса. Пасля смерці аднаго з чарговых уладальнікаў замка Болека ІІ Малага ў 1368 годзе яго ўдава, княгіня Агнешка Габсбурска аддала крэпасць братам фон Цэдліцам(von Zedlitz). З гэтага часу абарончы комплекс на працягу многіх гадоў заставаўся прыватнай уласнасцю па чарзе сем'яў фон Цэдліц, фон Рэдэр і фон Шафгaч.
У 1620 годзе Замак Ленна ненадоўга заняў Януш Радзівіл са сваімі войскамі. Цікава, што замак у Влені, як адна з нешматлікіх крэпасцей у Сілезіі, практычна не пацярпеў падчас гусіцкіх войнаў і ніколі не быў здабыты. Затое ў 1633 годзе ягоных жыхароў, як і ўсю Сілезію, спустошыла чума.
Замак прыйшоў у заняпад падчас Трыццацігадовай вайны. Тады крэпасць па чарзе займалі евангельскія шведы, потым каталіцкія Габсбургі. Нарэшце 7 верасня 1646 года шведская армія здалася імперскім войскам на чале з генералам Мантэкуколі, які загадаў узарваць замак, каб ён больш ніколі не быў плацдармам супраціву. З тых часоў Замак Ленна заставаўся ў руінах.
Пасля разбурэння комплекс пераходзіў з рук у рукі чарговых дваран, якія, аднак, ніколі не спрабавалі аднавіць аб’ект і вярнуць яму ранейшую славу.
На працягу стагоддзяў руіны крэпасці прыцягвалі турыстаў. Аднак, з-за адсутнасці руплівага гаспадара і рамонту іх стан толькі працягваў пагаршацца.
Панарама з замкавай вежы. Autorstwa Sławomir Milejski - Praca własna, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=62290862
У 1800 годзе на замкавай гары пабываў амбасадар, пазней прэзідэнт ЗША Джон Квінсі Адамс. Ён быў зачараваны рамантычным размяшчэннем замка і выдатнай панарамай з замкавай гары.
У 2005 годзе з-за падзення камянёў з замкавай вежы замак быў зачынены для турыстаў. У красавіку 2006 года абрынулася паўднёва-заходняя сцяна, а вежа моцна перахілілася. У гэтым жа годзе пачаліся работы, у выніку якіх была адноўлена сцяна і ўзмоцненая канструкцыя вежы. Таксама была ўпарадкаваная тэрыторыя вакол замка.
Адначасова з будаўнічымі работамі праводзіліся археалагічныя раскопкі. У іх выніку былі знойдзеныя тысячы ракавін, самыя старыя з якіх адносяцца да X стагоддзя. З 2018 года замак знаходзіцца пад апекай кансорцыума „Крэпасць”. Дзякуючы гэтаму будынак адкрыты для турыстаў.
Замак Ленна. Autorstwa Rafal Osmielak - Praca własna, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=61785320
Наведванне замка Ленна ў Влені платнае і магчымае ў канкрэтных гадзінах. У кошт квітка ўваходзіць кароткая экскурсія з гідам па найбольш важных пунктах руінаў замка. У ейных рамках можна даведацца пра цікавую гісторыю крэпасці, капліцы, раманскага дома і жылой вежы. Адміністратары аб’екта рыхтуюць для турыстаў таксама розныя іншыя прывабныя формы наведвання, напрыклад, начныя экскурсіі. Ад бляску паходняў руіны гэтай гераічнай крэпасці становяцца яшчэ больш незвычайнымі.
Анна Задрожна