Рэкламны плакат Польскага Радыё, 1930-ыя
97 гадоў таму, 18 жніўня 1925 года, Польскае радыё атрымала ліцэнзію на трансляцыю агульнанацыянальнай радыёпраграмы. Дазвол, выдадзены на 20 гадоў, даваў права будаваць і эксплуатаваць радыёабсталяванне на тэрыторыі ўсёй краіны.
У конкурсе на атрыманне ліцэнзіі ўдзельнічалі дзесяць прадпрыемстваў і кампаній, у тым ліку Польскае таварыства радыётэхнікі, якое мела лепшыя тэхнічныя магчымасці і найбольшыя шанцы на перамогу. Аднак перамагло прадпрыемства «Польскае радыё», якое праз восем месяцаў, а 17-й гадзіне 18 красавіка 1926 года пачало рэгулярную трансляцыю праграмы з радыёстанцыі ў Варшаве.
Заснавальнікамі Польскага радыё, звязанага з электрыфікацыйным канцэрнам «Siła i świat», былі доктар Зыгмунт Хамец і інжынер Тадэвуш Сулоўскі. Пра пачаткі радыёвяшчання ў Польшчы расказваў у 1979 годзе сузаснавальнік канцэрна «Siła i świat» Януш Рэгульскі. Ён нагадаў, што Зыгмунт Хамец вярнуўся з Парыжа ў 1923 годзе, захоплены радыё:
-Хамец, жывучы ў Парыжы, трапіў у эпоху, калі радыё нарадзілася. Увесь свет ашалеў на гэтым пункце. Хамец вярнуўся з Парыжа ў 1923 годзе цалкам апанаваны ідэяй радыё. Ён вяртаўся з глыбокім перакананне, што неабходна як мага хучэй пачаць радыёвяшчанне ў Польшчы.
Перад тым, як у красавіку 1926 года радыё пачало рэгулярнае вяшчанне, 1 лютага 1925 года быў дадзены першы пробны эфір, і гэтая дата лічыцца пачаткам польскага радыёвяшчання. У нядзелю ўвечары а 18-й гадзіне на вяшчальнай станцыі Радыётэхнічнага таварыства ў Варшаве інжынер Раман Руднеўскі сказаў у мікрафон: «Гэта пробная радыёстанцыя ПТР, хваля 385 метраў».
Будынак Польскага радыётэхнічанга таварыства, другая палова 1920-ых гадоў, вул. Нарбута, 29, Варшава
Піяністка Марыя Вількамірска была першай салісткай, якая выступіла перад мікрафонам Польскага радыё на вяшчальнай станцыі Польскага радыётэхнічнага таварыства на вуліцы Нарбута ў Варшаве:
-Памятаю свой першы выступ як салістка і піяністка адначасова. Прафесар Штромэнтэль і вядучы праграмы абмяркоўвалі, ці напэўна пускаць у эфір твор для фартэпіяна. Фартапіяна вельмі кепска гучыць на радыё. Але прафесар сказаў, што паспрабуем, што я стану першай салісткай, якая зайграе на фартапіяна на радыё. Памятаю, што тады я выконвала творы Рахманінава.
Супрацоўнікі Польскага радыётэхнічнага таварыства, каля 1925 г.
Напачатку праграмы Польскага радыё слухалі менш за 5 тысяч чалавек. Уся праграма трансліравалася ў прамым эфіры, пераважна ўвечары. Радыё развівалася хуткімі тэмпамі, і дзякуючы айчыннай вытворчасці радыёпрыёмнікаў, пачатай у 1920-я гады, радыёхвалі дасягалі ўсё большай аўдыторыі. Рэжысёр і аўтар радыёп’ес Збігнеў Капалька прыгадваў пачатак свайго захаплення радыё:
-Тады была такая эпоха, калі радыё здавалася нейкім цудам. Хтосьці апранаў жахлівыя навушнікі, якія невыносна сціскалі вушы, але чалавек чуў голас дыктара, разумеў тэкст. І сам факт чутнасці гэтага голасу ўспрымаўся як цуд. Хтосьці здалёк гаворыць яму чалавечым голасам, чытае санеты Шэкспіра, ці вершы Міцкевіча – гэта быў цуд.
Польскае радыё ад самага пачатку акцэнтавала ўвагу на развіцці рэгіянальных цэнтраў вяшчання. Радыёстанцыі паслядоўна ствараліся ў Кракаве, Познані, Катавіцах і Вільні. У 1930 годзе вяшчальная станцыя Польскага радыё з’явілася ў Львове, а ў 1938 годзе ў Баранавічах.
Слухайце аўдыё!
эж