- Byłem niezwykle sfrustrowany faktem, że w Polsce, na Węgrzech, nawet w NRD wszystko się zmienia, a w Czechosłowacji nie dzieje się nic - wypowiada się w krótkim filmie dokumentalnym, który powstał z okazji rocznicy, były minister spraw zagranicznych Czech, a w 1989 roku jeden z liderów czeskiej emigracji antykomunistycznej, Karel Schwarzenberg. Po wyborach czerwcowych w Polsce, środowiska związane z Solidarnością Polsko-Czechosłowacką zaczęły tworzyć plany, w jaki sposób Polacy mogliby wspomóc nadal bardzo słabe środowiska opozycyjne za południową granicą. - W lecie powstał pomysł zorganizowania w Polsce spotkania, na które przyjadą opozycjoniści z Czechosłowacji i przedstawiciele kręgów emigracyjnych - tłumaczy Petr Blażek, wspołautor pierwszej monografii o Solidarnosci Polsko-Czechosłowackiej, "Ponad granicami".
Spotkanie, które odbyło się na początku listopada 1989 we Wrocławiu, zgromadziło kilka tysięcy Czechów i Słowaków, zarówno tych, którzy przedostali się z cały czas komunistycznej Czechosłowacji, jak i emigrantów z Zachodu. - Wydawało się przez moment, że czeski stał się dominującym językiem na ulicach Wrocławia - wspominał potem szef Fundacji Karty 77 Frantiszek Janouch. Największe emocje przyniósł koncert w Teatrze Polskim we Wrocławiu, na którym wystąpił m.in. Karel Kryl, legendarny czeski bard, od 1969 roku przebywający na emigracji. - Dobry wieczór po dwudziestu latach – rozpoczął swoje wystąpienie przed tłumem słuchaczy, z których większość znała go tylko z audycji Radia Wolna Europa.
- Czeska Praga tej jesieni żyje 30. rocznicą Aksamitnej Rewolucji – tłumaczy genezę projektu upamiętnienia festiwalu w Czechach dyrektor Instytutu Polskiego w Pradze Maciej Ruczaj. - Chcieliśmy, żeby w kalendarzu tych oficjalnych obchodów pojawiła się również nieco zapomniana rocznica festiwalu we Wrocławiu, który Wacław Havel nazwał przecież preludium do Aksamitnej Rewolucji - mówił Maciej Ruczaj.
Polsko-czesko-słowacki minifestiwal
Inicjatywa Instytutu Polskiego i Fundacji Solidarności Polsko-Czechosłowackiej spotkała się z dobrym przyjęciem ze strony czeskiej, projekt wsparło ministerstwo kultury, miasto Praga czy Czeska Telewizja. Dzięki temu na praskiej scenie La Fabrika z okazji rocznicy festiwalu odbył się polsko-czesko-słowacki minifestiwal pod nazwą "Generacja 89". Wystąpiły m.in. polskie zespoły Lao Che i Hańba! oraz bardzo popularny w Czechach zespół Tata Bojs. - Z niedawnych badań opinii publicznej wiemy, że tylko 20 procent Czechów wie, że upadek komunizmu w Europie Środkowej zaczął się od Polski. W związku z tym z opowieścią o Wrocławiu chcieliśmy dotrzeć właśnie do młodszej publiczności, której rok 89 kojarzy się co najwyżej z murem berlińskim - mówił Maciej Ruczaj.
Ukazało się również kilkanaście artykułów i tekstów wspomnieniowych w najważniejszych czeskich mediach. Powstał także krótki film, w którym wypowiadają się czescy organizatorzy i uczestnicy tamtych wydarzeń, m.in. wspomniani Karel Schwarzenberg, Petruszka Szustrova czy znany dziennikarz Jirzi Penas. - Myślę, że najważniejsza dla Czechów, którzy dotarli do Wrocławia, była pozytywna energia, inspiracja atmosferą wolnosci, którą poczuli w Polsce - stwierdziła była rzecznik Karty 77 i uczestnik festiwalu Petruszka Szustrova podczas praskiego koncertu. - Przynieśli ją z powrotem do domu, do Czechosłowacji, i nic już nie było takie same. Za dwa tygodnie również u nas historia nabrała tempa - dodała.
Koncert "Generacja 89" objęli patronatem honorowym ministrowie spraw zagranicznych Polski i Republiki Czeskiej. Odbył się ze wsparciem ministerstw kultury obu krajów, a także miasta Praga i firmy Unipetrol należącej do Orlen Group.
Materiały prasowe Instytutu Polskiego w Pradze