Kobiety uzyskały w Polsce czynne i bierne prawa wyborcze na podstawie dekretu z 28 listopada 1918 r., który wydał Józef Piłsudski. "Podwójnie wolne" - to słowa jednej z sufrażystek, która komentując dekret jednocześnie opisała ówczesne doświadczenie Polek: wolnych dzięki odzyskaniu niepodległości i wolnych w prawach obywatelskich. Podobne prawa - jak przypomina Instytut Pileckiego - przysługiwały wówczas obywatelkom zaledwie kilku krajów na świecie.
- Film i wystawa opowiadają o ruchu sufrażystek w Polsce. Odnajdziemy tam znane, mniej znane bądź zapomniane kobiety, których życiorysy stanowią integralną część historii Polski - powiedziała dr Agnieszka Konik z Instytutu Pileckiego, która jest współtwórczynią animacji i wystawy.
- Dlaczego Polki dostały tak szybko prawa jako jedne z pierwszych na świecie? Był to splot wielu okoliczności politycznych i społecznych, m.in. tego, że był to bardzo dobry moment na nadanie Polkom tych praw, ponieważ rodziło się nowe państwo i kobiety od razu mogły być równymi współobywatelkami w państwie - podkreśliła badaczka, wskazując też, że przyznanie praw wyborczych Polkom miało duże znaczenie na terenach plebiscytowych, gdzie ważyła się przynależność tych terenów do Polski.
Polki gotowe do udźwignięcia ciężaru odpowiedzialności za państwo
- Polki, kiedy otrzymały prawa wyborcze, były przygotowane na udźwignięcie ciężaru odpowiedzialności za państwo, na równi z mężczyznami. Były na to gotowe, ponieważ ta droga kobiet do niepodległości ukształtowała w nich etos odpowiedzialności za państwo - dodała dr Konik.
Film animowany "Podwójnie wolne. Prawa polityczne kobiet 1918", za którego powstanie odpowiada Instytut Pileckiego i pracownia zespół wespół (koncepcję artystyczną opracowali Łukasz Izert i Michał Drabik), będzie można obejrzeć w sobotę po godz. 14 na antenie TVP Historia. Pokaz ten poprzedzi rozmowa z współautorką scenariusza, wiceszefową MKiDN Magdaleną Gawin. Tego samego dnia od godz. 19 w sobotę 28 animacja będzie dostępna w internecie w mediach społecznościowych Instytutu Pileckiego - na Facebooku i YouTube.
Źródło: Instytut Pileckiego
Ponadto na stronie www.instytutpileckiego.pl będzie można od sobotniego poranka obejrzeć wirtualną wystawę również zatytułowaną "Podwójnie wolne. Prawa polityczne kobiet 1918" – adaptację ekspozycji Instytutu Pileckiego z 2018 r., która była prezentowana w kilkunastu miastach Polski oraz w Paryżu i Wilnie. Wystawa ta przedstawiła nie tylko indywidualne losy kobiet, takich jak np. Maria Konopnicka, ale też historie różnych środowisk kobiecych, m.in. chrześcijańskich demokratek, feministek oraz rewolucjonistek, których wieloletnia działalność doprowadziła w 1918 r. do przyznania praw wyborczym Polkom.
Na podstawie ekspozycji wystawy powstała animacja, choć została wzbogacona nowymi materiałami. "Do przedstawienia postaci i wydarzeń sprzed lat wykorzystano fotografie, pocztówki i inne materiały archiwalne, pochodzące ze zbiorów Cyfrowej Biblioteki Narodowej POLONA, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Muzeum Niepodległości oraz Studium Polski Podziemnej w Londynie. Materiały te zostały pokolorowane i zaanimowane" - podał Instytut Pileckiego, zwracając także uwagę, że w filmie wykorzystano techniki animacji 2D, a ruch przemawiających postaci oparto o rzeczywisty ruch aktora.
Nowoczesna technika w służbie pamięci kobietom
"Dzięki nowoczesnej technice możemy przywrócić pamięć o Polkach, które nie tylko stały się podwójnie wolne, odzyskując niepodległą Ojczyznę i zdobywając prawa wyborcze, ale także same aktywnie o ową niepodległość i równouprawnienie walczyły" - dodał Instytut.
Instytut Pileckiego przypomniał też, że dekret z 28 listopada 1918 r. oznaczał, że wyborcami w odrodzonej Polsce zostały wszystkie jej obywatelki i obywatele, którzy ukończyli 21. rok życia. W artykule 7 stwierdzano, że wyborcami do Sejmu są wszyscy obywatele(ki) państwa, posiadający czynne prawo wyborcze.
Polki jako pełnoprawne obywatelki II RP udały się po raz pierwszy do urn wyborczych zimą 1919 r. "Pierwszymi posłankami w historii polskiego parlamentaryzmu zostały: Jadwiga Dziubińska, Irena Kosmowska, Gabriela Balicka, Zofia Sokolnicka, Maria Moczydłowska, Franciszka Wilczkowiakowa, Zofia Moraczewska i Anna Piasecka – reprezentowały wszystkie najważniejsze nurty polityczne, od socjalizmu, poprzez ruch ludowy, centrum - po ruch narodowy" - dodał Instytut.
PAP/dad