- Jeżeli mówimy o fenomenie Polskiego Państwa Podziemnego, to mówimy po pierwsze o powszechności konspiracji w okresie czasów II wojny światowej. Mówimy też o liczebności tej konspiracji, ale mówimy również o strukturach i głębokości tych struktur, które sięgały od poziomu gminy czy gromady po centralę w Warszawie. Z tymże cały czas pamiętamy, że Polskie Państwo Podziemne tworzyły struktury podlegające legalnemu Rządowi RP przebywającemu najpierw we Francji, a później w Londynie - mówi dr hab. Waldemar Grabowski z Instytutu Pamięci Narodowej.
Nawiązanie do struktur z Powstania Styczniowego?
Ekspert Jedynki wskazuje, że polskie podziemie było podzielone na trzy piony: wojskowy, administracyjny i polityczny. Mówi się często, że Polskie Państwo Podziemne II wojny światowej było zorganizowane na wzór struktur powstałych w czasie Powstania Styczniowego w 1863 roku, którego wielkim admiratorem był Józef Piłsudski.
- Ze względów ideowych i pewnych rozwiązań strukturalnych widzimy taką ciągłość - komentuje dr hab. Waldemar Grabowski.
Proces przywódców Polskiego Państwa Podziemnego
18 czerwca 1945 w Moskwie rozpoczął się proces 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, którzy kilka miesięcy wcześniej zostali porwani przez NKWD. Wszyscy trafili do moskiewskiej katowni na Łubiance, natomiast proces trwał tylko 3 dni. 21 czerwca 1945 ogłoszono wyrok - wszyscy otrzymali kary pozbawienia wolności, jednak nie wszyscy do Polski wrócili.
- Byli to przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego i nie ponosili oni odpowiedzialności tylko za własne osoby, tylko również ponosili i czuli odpowiedzialność za tysiące żołnierzy Armii Krajowej, pracowników Delegatury Rządu i polskie społeczeństwo. To była kolejna próba doprowadzenia do nawiązania rozmów z Rosjanami i ułożenia wzajemnych stosunków, które byłyby znośne dla Polaków - tłumaczy dr hab. Waldemar Grabowski.
Ponadto w audycji:
- o nagrodzie "Kustosz Pamięci Narodowej" mówił Jarosław Tęsiorowski (IPN),
- o książce "Profesor Jan Sehn 1909–1965. Prawnik, sędzia śledczy, łowca nazistów" - autor Filip Gańczak,
- "Było, będzie" - o dyskusji nt. Żołnierzy Wyklętych, która odbędzie się 20 lutego. Spotkanie poświęcone 10. rocznicy ustanowienia Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych,
- zapowiedzi artykułów na portalu przystanekhistoria.pl.
Audycja powstała we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej i portalem IPN przystanekhistoria.pl.
***
Tytuł audycji: Przystanek Historia
Prowadzi: Dorota Truszczak
Goście: dr hab. Waldemar Grabowski (IPN), Jarosław Tęsiorowski (IPN), Filip Gańczak (autor książki "Profesor Jan Sehn 1909–1965. Prawnik, sędzia śledczy, łowca nazistów")
Data emisji: 19.02.2020
Godzina emisji: 19.06
DS
