03:04 Jedynka/Sygnały dnia - 10.06.2021 płyty PR Płyty gramofonowe Polskiego Radia z września 1939 roku na wystawie "Pamięć Polski" (Sygnały dnia/Jedynka)
Na planszach wystawionych na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie można obejrzeć zdjęcia bezcennych polskich dokumentów oraz zapoznać się z ich krótkim omówieniem. Znajdziemy tam m.in. rękopis "Balladyny" Juliusza Słowackiego, pięć traktatów astronomicznych Jana Heweliusza, dokumenty królów Przemysława II i Kazimierza Wielkiego, akta Trybunału Koronnego Lubelskiego, archiwum Ordynacji Zamojskiej z okresu blisko czterech wieków.
Kolekcja płyt Polskiego Radia wpisana na Listę Krajową UNESCO
Wśród archiwaliów jest kolekcja 93 oryginalnych, stalowych płyt gramofonowych z nagranymi we wrześniu 1939 roku w Polskim Radiu przemówieniami. To niespełna połowa z wyniesionego z radia we wrześniu 1939 roku zbioru stalowych krążków do tzw. bezpośredniego zapisu dźwięku, czyli metalofonów i decelitów.
Zawierają one m.in. przemówienia prezydenta walczącej stolicy Stefana Starzyńskiego, ministra spraw zagranicznych Józefa Becka, pułkownika Wacława Lipińskiego oraz reportaże amerykańskich i angielskich korespondentów z broniącej się stolicy. Są też komunikaty porządkowe dla mieszkańców Warszawy - czytane m.in. przez Jeremiego Przyborę.
Najstarszy obiekt archiwalny prezentowany na wystawie pochodzi z 1251 roku, a najmłodszy - z 1942 roku (pełna lista – poniżej). Wszystkie te archiwalia w tym roku dołączyły do znamienitego zbioru obiektów znajdujących się na Polskiej Liście Krajowej Programu UNESCO "Pamięć Świata", powiększając ją do blisko 60 pozycji.
Ekspozycja została przygotowana przez Archiwa Państwowe i Polski Komitet Krajowy Programu UNESCO "Pamięć Świata" we współpracy z Ministerstwem Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz Narodowym Centrum Kultury. Można będzie ją oglądać do 30 czerwca br.
Dokumenty, które w tym roku dołączyły do Listy Krajowej, to:
1. Przywilej Chełmiński z 1 października 1251 r. (Archiwum Państwowe w Toruniu),
2. Dokument króla Przemysła II z 15 sierpnia 1295 r. (Archiwum Diecezjalne w Pelplinie),
3. Średniowieczne rotulusy z klasztoru Premonstratensów na Ołbinie we Wrocławiu (1257, 1305-1370) (Archiwum Państwowe we Wrocławiu),
4. Teki Górskiego – zbiór rękopisów do historii Polski i krajów sąsiednich w XVI w. (Biblioteka Narodowa w Warszawie),
5. Dokument króla Kazimierza Wielkiego dla biskupa ormiańskiego Grzegorza we Lwowie z 4 lutego 1367 r. (Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie),
6. Kolekcja utworów Fryderyka Chopina (lata 30. i 40. XIX w.) (Biblioteka Jagiellońska w Krakowie),
7. Trybunał Koronny Lubelski (1579-1811) (Archiwum Państwowe w Lublinie),
8. Rękopis "Balladyny" Juliusza Słowackiego (ok. 1834-38) (Biblioteka Narodowa w Warszawie),
9. Rękopiśmienny atlas Mappy Hrabstwa Bialskiego z 1781 r. (Towarzystwo Naukowe Płockie),
10. Rękopiśmienna spuścizna Juliusza Słowackiego (1835-1865) (Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu),
11. Mapa Księstwa Pszczyńskiego z 1636 r. (Archiwum Państwowe w Katowicach),
12. Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku (Archiwum Polskiego Radia S.A.),
13. Rękopis zbioru wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego pt. "W żalu najczystszym" (1942 r.) (Biblioteka Narodowa w Warszawie),
14. Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca (1581-1944) (Archiwum Państwowe w Lublinie),
15. Dzieła Jana Heweliusza (1647-1690) (Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska) - na 425-lecie instytucji.
Czytaj także:
"Pamięć Świata"
Polska Lista Krajowa Programu UNESCO "Pamięć Świata" została zainaugurowana w 2014 roku. W tym roku Polski Komitet Programu "Pamięć Świata", w skład którego wchodzą przedstawiciele największych polskich bibliotek, archiwów oraz środowisk naukowych, po raz czwarty wyłonił wyjątkowe dokumenty.
"Na Listę Krajową trafiają najcenniejsze dokumenty i zbiory znajdujące się w posiadaniu instytucji w Polsce lub poza granicami kraju, mające szczególne znaczenie dla dziedzictwa kulturowego, historii i tradycji polskiej. 15 nowych wpisów pochodzących z 12 instytucji to unikalne zabytki piśmiennictwa od średniowiecza do II wojny światowej. Cechuje je autentyczność, oryginalna postać fizyczna oraz unikatowy charakter nośnika zapisu informacji" - powiedział dr Paweł Pietrzyk, przewodniczący Polskiego Komitetu Krajowego Programu UNESCO "Pamięć Świata" i naczelny dyrektor Archiwów Państwowych.
Polska Lista Krajowa jest integralną częścią Programu "Pamięć Świata" (Memory of the World), który powstał z inicjatywy UNESCO w 1992 roku. Jego celem jest prowadzenie i wspieranie działań służących zachowaniu dziedzictwa dokumentacyjnego, zwiększaniu jego dostępności, oraz budowaniu świadomości znaczenia archiwów historycznych.
W ramach Programu tworzone są trzy listy dziejowych pomników piśmiennictwa: światowa oraz regionalne i krajowe. Międzynarodowa Lista "Pamięć Świata" jest tworzona od 1997 roku. Co dwa lata dyrektor generalny UNESCO, na wniosek Międzynarodowego Komitetu Doradczego (IAC) wpisuje na nią kolejne obiekty dziedzictwa dokumentacyjnego o szczególnym, ogólnoświatowym znaczeniu.
Na Światowej Liście Programu "Pamięć Świata" znajduje się łącznie 527 pozycji, stanowiących bardzo zróżnicowane dziedzictwo dokumentacyjne, w tym 17 obiektów polskich. Wśród nich są tak wybitne dzieła o znaczeniu ogólnoświatowym, jak rękopis rozprawy Mikołaja Kopernika "De revolutionibus", czy rękopisy Fryderyka Chopina.
Więcej danych o obiektach wpisanych na Polską Listę Krajową Programu UNESCO "Pamięć Świata" w poprzednich edycjach na stronie: pamiecpolski.archiwa.gov.pl
***
Audycja: "Sygnały dnia"
Prowadzą: Henryk Szrubarz i Daniel Wydrych
Autorka materiału: Agata Woźniak
Data emisji: 10.06.2021
Godzina emisji: 8.15
kk
