Czeskie 77 jak nasze 44

– Gdy czeski pisarz Pavel Tigrid dowiedział się o powstaniu Karty 77, napisał o jej twórcach, że tym kilkudziesięciu ludziom Czechy zawdzięczają powrót na mapę Europy – mówił w Dwójce historyk Mariusz Surosz, autor książki "Pepiki. Dramatyczne stulecie Czechów".

Sygnatariusze Karty 77 Vaclav Havel (w środku), Eda Kriseova, Vaclav Maly, Alexandr Vondra, Anna Sabatova, Jan Cernogursky i inni. Spotkanie z polskimi członkami Solidarności w lesie na granicy między dwoma krajami (1989 r.)

Foto: PAP/CTK

– Po praskiej wiośnie społeczeństwo było jakby trochę pijane wolnością – wspominała Petruška Šustrová, publicystka i rzeczniczka Karty 77. – Później jednak wjechały radzieckie czołgi i wszystko się skończyło. To był szok dla całego narodu. Nastąpiło po tym jakieś 5-6 lat próżni. Państwo szło na ustępstwa, a społeczeństwo milczało – mówiła w "Notatniku Dwójki".

Praga 1968 - serwis specjalny>>>

Powstanie deklaracji Karta 77, niecałe 9 lat po krwawym stłumieniu Praskiej Wiosny, było początkiem przemian w komunistycznej Czechosłowacji. Mariusz Surosz powiedział, że deklaracja z 1 stycznia 1977 r. była przede wszystkim przeciwstawieniem się tej ideologii komunistycznej, która postanowiła zniszczyć marzenia o wolności , spacyfikować społeczeństwo i doprowadzić je do stanu kompletnej uległości. – Dlatego właśnie bunt intelektualistów, bunt garstki Czechów jest tak istotny w dziejach naszych sąsiadów – podkreślił.

Petruška Šustrová zwróciła uwagę, że Karta 77 była kompromisem najróżniejszych prądów politycznych. – Połączyły się różne grupy, m.in. chrześcijanie, byli studenci, komuniści wierzący w idee praskiej wiosny oraz ludzie z undergroundu, ci, którzy nie mieli opinii politycznej, lecz chcieli żyć po swojemu, słuchać tego, co im się podoba. Tak właśnie powstała Karta 77 – powiedziała. Mariusz Surosz przywołał zaś słowa Pavla Tigrida, czeskiego pisarza i dziennikarza, którego można by porównać z Jerzym Giedroyciem. – Gdy Tigrid dowiedział się o powstaniu deklaracji, napisał, że tym kilkudziesięciu ludziom Czechy zawdzięczają powrót na mapę Europy – mówił.

– To, co zrobili intelektualiści w Czechosłowacji, było taką nietypową racjonalnością – zauważył z kolei Zbigniew Gluza, prezes Ośrodka Karta i redaktor naczelny czasopisma "Karta”. – Wydawało się bowiem, że nie mają prawie żadnej szansy. Ten ruch był bardzo słaby wobec brutalnego i skrajnie represyjnego nastawienia władz – dodał. Zbigniew Janas, członek Stowarzyszenia Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka, mówił natomiast, że o ile w Polsce była siła organizacji, o tyle po stronie Czechów i Słowaków była siła idei. – Idee te miały duży wpływ nie tylko na to, co działo się w Czechosłowacji, lecz także w innych krajach komunistycznych – powiedział.

Zobacz serwis specjalny o Czerwcu 1976>>>

Audycję prowadziła Aldona Łaniewska-Wołłk.

mc/jp