"Kongres" - Lem broni jawności zła

Ostatnia aktualizacja: 11.09.2013 19:00
- Stanisław Lem bardzo podejrzliwie traktował próby ukrycia prawdziwej natury człowieka - mówił w Dwójce prof. Maciej Michalski. O opowiadaniu pisarza i jego filmowej adaptacji Ariego Folmana opowiadał także Wojciech Orliński.
Audio
  • Wojciech Orliński i prof. Maciej Michalski rozmawiają o twórczości Lema i nowej adaptacji filmowej jego prozy - "Kongresie" Ariego Folmana (Dwójka/Rozmowy po zmroku)
Robin Wright w filmie Kongres Ariego Folmana
Robin Wright w filmie "Kongres" Ariego FolmanaFoto: Gutek Film/materiały prasowe

- Lem nie daje łatwych odpowiedzi. Nie wiemy, czy tworząc literacką wizję świata, chce nas przed nim przestrzec, czy zaproponować jego akceptację, choć niechętną - mówił Orliński, autor książki "Co to są sepulki? Wszystko o Lemie". Idąc tym tropem, Michalski zauważył, że "Kongres futurologiczny" mieści w sobie zarazem utopię i antyutopię. - Lem nie opowiada się jednoznacznie za całkowitą wolnością i pełną wiedzą o świecie, a jednocześnie pokazuje wynaturzony świat totalitaryzmu, który jest próbą narzucania szczęścia innym - powiedział.

Bardzo istotne w twórczości Lema są wątki biograficzne. Leżą też u podstaw jego zainteresowania problemem zła, jak zwykle u tego autora potraktowanym zarazem ironicznie i śmiertelnie poważnie. - On uważał, że zło jest czymś naturalnym dla człowieka, że nie da się go usunąć z psychiki - powiedział Orliński, a Michalski dodał, że Lema bardzo niepokoiły wszelkie próby ukrycia tego zła, zamiecenia go pod dywan. - Myślę, że nie miałby nic przeciw temu, by zło było jawne; zarazem chciałby, by kanalizować je w taki sposób, jak to pokazał w "Kongresie futurologicznym". To, co przerażało go najbardziej, to zło ukryte w podziemiu, zło, którego nie da się kontrolować - mówił Michalski.

Goście mówili również o adaptacjach filmowych dzieł Lema. W piątek, 13 września na ekrany kin trafi "Kongres" Ariego Folmana. Orliński powiedział, że obraz Folmana to dzieło, które jest najwierniejsze literackiemu pierwowzorowi od czasu "Przekładańca" Andrzeja Wajdy. - Ari Folman najbardziej ujął mnie tym, że wprowadził do filmu duże partie tekstu Lema czytane z offu. Pisarz był mistrzem słowa, więc ze swej natury dzieła Lema najlepiej nadają się na słuchowiska - wyjaśnił.
Samemu pisarzowi zresztą radio było bliższe ze względu na to, że jego istotą, podobnie jak w literaturze, jest słowo. - Lem był mistrzem niedopowiedzeń, aluzji, ironii. Nawiązywał do różnych stylów, dyskursów, koncepcji i tekstów literackich - mówił Michalski. - Obraz filmowy zaś ukonkretnia, każdą literacką wizję czyni dosłowną. Dlatego narracja z offu, choć mało filmowa, wydaje się najlepszym rozwiązaniem...

Z gośćmi audycji "Rozmowy po zmroku" rozmawiał Michał Nowak.

Zobacz więcej na temat: FILM literatura Stanisław Lem
Czytaj także

Niepokojący Franz Kafka

Ostatnia aktualizacja: 03.06.2014 17:00
Trudna – tak w sensie odczytania sensów, jak i odkrywanych idei – twórczość pisarza z Pragi stała się wyzwaniem dla współczesnych filozofów. W 90. rocznicę śmierci Franza Kafki przypominamy Dwójkową rozmowę o tym, jak czytać jego dzieła.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Karnawał" Mrożka o trzech tajemnicach płci

Ostatnia aktualizacja: 15.08.2013 15:30
Akcja nowej sztuki wybitego dramaturga – "Karnawał czyli pierwsza żona Adama" – rozgrywa się najprawdopodobniej w rajskim ogrodzie. Późny Mrożek jest gorzki w swojej wizji współczesności, choć znajduje też miejsce na nieoczekiwaną nadzieję.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Punk kończy się w Helsinkach

Ostatnia aktualizacja: 03.09.2013 18:46
- Jednym z najważniejszych zadań pisarza jest chodzenie do knajp i słuchanie ludzi - mówił w Dwójce Jaroslav Rudiš, popularny czeski twórca średniego pokolenia, autor powieści o dojrzewaniu, buncie i jego wygasaniu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wojciech Eichelberger: musimy zdjąć nogę z gazu

Ostatnia aktualizacja: 10.09.2013 16:02
- Jeśli nie zwolnimy, będzie katastrofa - mówił w Dwójce znany psychoterapeuta. A dyskutowaliśmy o szaleńczym tempie współczesnego świata i o "prostym życiu" - alternatywie dla tych, którzy nie chcą już uczestniczyć w wyścigu...
rozwiń zwiń