W katolickich świątyniach w czasie Triduum Paschalnego obowiązuje zwyczaj modlenia się przy Grobach Pańskich. To bardzo ciekawy zwyczaj, istniejący już w średniowieczu. Spotykany jest na Węgrzech, w Austrii czy Bawarii, ale w Polsce ma wyjątkowy, bardzo sensualistyczny wymiar, jest namacalnym obrazem śmierci i złożenia do grobu. O szczegółach tych obrzędów w sobotnim "Poranku Dwójki" mówiła Aldona Plucińska, etnograf z Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi.
- Tradycja grobów pańskich to bardzo ważny element polskiej kultury. Najzwyklejsi, prości ludzie budowali je w swoich świątyniach, a bardzo ważną rolę odegrały w tej mierze klasztory męskie, bo prześcigały się w budowaniu tego wizualnego przeżycia, związanego ze śmiercią i zmartwychwstaniem Syna Bożego. Kultury tradycyjne, tak dawniej, jak i dziś, mają charakter sensualistyczny - musi zadziałać obraz. Stąd ta ogromna spuścizna obrazowa - mówiła w audycji Aldona Plucińska.
Badaczka podkreśliła, że obrazowość miała pomóc wszystkim chętnym uczestniczyć w tym doświadczeniu, groby pańskie były też zawsze ilustracją aktualności i ważnych wydarzeń, które akurat zajmowały mieszkańców. Groby były bardzo różne, zawsze jednak budowano je w układzie horyzontalno-wertykalnym, wokół symbolu krzyża, oznaczającego ziemię, cierpliwość i nadzieję.
Do tego w audycji:
- słuchaliśmy opowieści Laury Bziukiewicz, która podpowiadała, jak zdobić pisanki,
06:17 bziukiewicz pisanki.mp3 Laura Bziukiewicz i pisaniu pisanek (Poranek Dwójki)
- obchody Wielkiej Soboty na Morawach - zgodnie z tradycją, w Wielki Piątek, po zakończeniu liturgii Męki Pańskiej, Najświętszy Sakrament przenosi się do grobu pańskiego i wystawia do adoracji. Od tego momentu, aż do rezurekcji, wierni adorują Najświętszy Sakrament, a ministranci, strażacy oraz mali ochotnicy z Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej na zmianę trzymają wartę przy grobie. Podczas wielkosobotniego święcenia wody i ognia, rolnicy opalają drewno przyniesione z domu. Z niego wykonują krzyżyki, które stawiają na polach. Praktyka ta ma zapewnić dobry urodzaj i uchronić uprawy m.in. przed gradobiciem i suszą. Zatyka się je także nad drzwiami wejściowymi do domów i obejść gospodarskich oraz pod dachem. O wielkosobotnich zwyczajach na pograniczu śląsko-morawskim mówi dr Kornelia Lach.
05:22 wielka sobota morawy.mp3 Wielka Sobota na pograniczu śląsko-morawskim (Poranek Dwójki)
- wyprawa do Przeworska i rzut oka na podkarpacki zwyczaj straży grobowych, czyli turków,
11:15 03_04_RCKL_Turki_z_okolic_Przeworska.mp3 Katarzyna Ignas z Muzeum w Przeworsku o strażach grobowych na Podkarpaciu, czyli turkach (Poranek Dwójki)
- w "Czterech ścianach" etnograficzne spojrzenie na stary, dobry stół,
- oraz zaproszenie na koncert z wielkanocnym kolędowaniem "Róża w ogrodzie rozkwita" w wykonaniu Joszka Brody z zespołem Rodzina Brodów.
-
***
Tytuł audycji: Poranek Dwójki
Prowadził: Piotr Kędziorek
Data emisji: 3.04.2021
Godzina emisji: 7.00-10.00
