Życie i dziedzictwo Jana Olszewskiego (Klub Trójki)
"Jana Olszewskiego ukształtowała II RP"
2019-02-14, 22:02 | aktualizacja 2019-02-15, 14:02
"Jego życie to dzieje najlepszej części polskiej inteligencji po II wojnie światowej" – tymi słowami Piotr Zaremba opisał jednego z najważniejszych świadków polskiej historii ostatnich lat, Jana Olszewskiego.
Posłuchaj
Dodaj do playlisty
Kiedy 3 maja 2009 roku prezydent Lech Kaczyński odznaczał Olszewskiego Orderem Orła Białego, określił go wówczas jako premiera pierwszego rządu III RP. Rządu, który "usiłował wprowadzić w Polsce te zmiany, które pozwoliłyby mówić o nowym państwie w pełnym tego słowa znaczeniu" - mówił Lech Kaczyński.
Jan Olszewski urodził się 20 sierpnia 1930 roku w Warszawie; pochodził z rodziny kolejarskiej związanej z PPS. Matka Jana Olszewskiego była stryjeczną siostrą Stefana Okrzei – powieszonego w 1905 roku na stokach Cytadeli Warszawskiej działacza niepodległościowego i socjalistycznego, który stał się symbolem walk rewolucyjnych i niepodległościowych.
W czasie okupacji Jan Olszewski działał w Szarych Szeregach. W Powstaniu Warszawskim był łącznikiem. Po wojnie studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, które ukończył w 1953 roku.
Jan Olszewski w latach 60. bronił w procesach politycznych m.in.: Jacka Kuronia, Karola Modzelewskiego, Melchiora Wańkowicza, Janusza Szpotańskiego, Wojciecha Ziembińskiego. W 1975 roku podpisał "List 59" – protest przeciw poprawkom wprowadzającym do konstytucji PRL przewodnią rolę PZPR i sojusz z ZSRR. W 1976 roku bronił w sądach robotników Radomia i Ursusa. Współpracował z KOR i Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela.
W 1980 roku doradzał Solidarności i Lechowi Wałęsie. W sierpniu 1980 roku mecenas Olszewski współpracował przy organizowaniu strajków w Warszawie. Kiedy ogłoszono stan wojenny, przebywał w Gdańsku i prawdopodobnie dzięki temu uniknął aresztowania. Wrócił do Warszawy, gdzie natychmiast pojechał do siedziby Episkopatu Polski. Z ramienia sekretarza episkopatu abp. Bronisława Dąbrowskiego prowadził pertraktacje z władzami ws. zwolnienia z więzień i obozów internowania osób chorych. Stale współpracował z podziemną Solidarnością. Bronił w sądach m.in.: Lecha Wałęsę, Zbigniewa Romaszewskiego, Zbigniewa Bujaka.
Jan Olszewski zmarł w piątek 8 lutego 2019 roku w wieku 88 lat.
– Robotnicze pochodzenie Jana Olszewskiego jest bardzo istotne, bo pokazuje uobywatelnienie kolejnych warstw społecznych, co działo się już przed II Rzeczpospolitą. Jego ojciec, będąc kolejarzem, był jednocześnie człowiekiem z aspiracjami umysłowymi. Starał się wykształcić syna, co mu się udało. Inteligencja, którą reprezentował Olszewski, jest ilustracją pewnego procesu społecznego – zwraca uwagę Piotr Zaremba.
– Jan Olszewski był wybitną postacią swojego pokolenia, ale to, co go ukształtowało, to przede wszystkim II RP, te tradycje, z których niektórzy się teraz podśmiechują. Formacyjne doświadczenia mocno zaważyły na losach ludzi urodzonych w tamtym okresie – zauważa Grzegorz Wołk.
Zapraszamy do wysłuchania dołączonej audycji.
***
Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Piotr Gursztyn
Goście: Grzegorz Wołk (historyk IPN), Piotr Zaremba (historyk, dziennikarz, publicysta, komentator polityczny i krytyk teatralny)
Data emisji: 14.02.2019
Godzina emisji: 21.10
PAP/ml/mk