Kpt. Romuald Rajs "Bury" - zbrodniarz czy bohater? (Klub Trójki)
Kpt. "Bury" – jaka jest prawda o jego powojennej działalności?
2021-06-17, 23:06 | aktualizacja 2021-06-20, 11:06
Kpt. Romuald Rajs, ps. Bury, jest jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci powojennego podziemia niepodległościowego. Działając na Białostocczyźnie i dowodząc swoim oddziałem, w początkach 1946 r. przeprowadził szereg akcji wymierzonych w miejscową ludność białoruską.
"Rodzice wyklęci" - o dzieciach, którym zabrano mamę i tatę
Wg ustaleń 3 Wileńska Brygada Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW) dowodzona przez "Burego" dokonała kilku rajdów na wioski zamieszkałe przez mniejszość białoruską. W ich wyniku zginęło blisko 100 osób (poszczególne szacunki się różnią), w tym kobiety i dzieci. Te wydarzenia do dzisiaj są pamiętane przez mieszkańców tamtych terenów i wzbudzają ogromne emocje.
Posłuchaj
54:38
Dodaj do playlisty
– Zwykli ludzie mówią o nim jako o bandycie. My, jako historycy, staramy się unikać takich określeń, niemniej jednak oceniamy jego działalność jednoznacznie, tak, jak ocenił to prokurator IPN Dariusz Olszewski: to było ludobójstwo, a jego ofiary były niewinne – mówi prof. Oleg Łatyszonek, historyk, prezes Białoruskiego Towarzystwa Historycznego w Polsce. – Inaczej można oceniać ofiary walk, czy tych, których likwidowano jako kolaborantów, denuncjatorów, osoby służące w milicji i innych służbach komunistycznych. Natomiast tu mamy do czynienia z rajdem po wsiach, w których zamordowano ludność cywilną – wskazuje.
– W przekonaniu moim i moich kolegów ten rajd miał też cechy czystki etnicznej, gdyż, jak się wydaje, ich celem nie było ukaranie ludności wsi białoruskich za kolaborację z reżimem, a wypędzenie do Związku Radzieckiego – dodaje prof. Łatyszonek.
Michał Ostapiuk, Komendant "Bury" 20 września 1945 roku "Bury" otrzymał bardzo wyraźny rozkaz spacyfikowania konkretnych wsi zamieszkałych przez ludność białoruską. – Sformułowanie "pacyfikacja" nie jest zasadne w odniesieniu do wszystkich wsi: w stosunku do części można mówić o akcji represyjnej – mówi Michał Ostapiuk, historyk, pracownik Delegatury IPN w Olsztynie, autor biografii kpt. Romualda Rajsa. – Rozkaz spalenia dotyczył trzech wsi: Zanie, Szpaki, Końcowizna. Jesteśmy w stanie udowodnić, że we wszystkich tych wsiach istniały bojówki uzbrojone przez komunistyczny aparat represji i będące ogniwami systemu okupacyjnego w terenie – wyjaśnia.
– Jaki sens miałaby mieć czystka etniczna, skoro, wg dostępnych informacji, te wsie były przeznaczone do wysiedlenia na teren Związku Sowieckiego? – pyta Trójkowy gość.
Dyskusja wokół książki Michała Ostapiuka "Komendant >>Bury<<"/YouTube IPNtvPL
***
Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Piotr Gontarczyk
Goście: prof. Oleg Łatyszonek (historyk, prezes Białoruskiego Towarzystwa Historycznego w Polsce), Michał Ostapiuk (historyk, pracownik Delegatury IPN w Olsztynie, autor biografii kpt. Romualda Rajsa)
Data emisji: 17.06.2021
Godzina emisji: 22.08
pr/kr