Gdzie sacrum łączy się z profanum – inspirująca i kontrowersyjna postać Jánosa Esterházyego

János Esterházy był politykiem i patriotą. Rozpoczęto starania o jego beatyfikację, pomimo tego, że niektórzy słowaccy historycy nieustannie posądzają go o udział w zbrodniach wojennych II wojny światowej. – Zanim odkryłem postać Jánosa, pół Polaka, pół Węgra, musiałem odkryć naszą niesamowitą przyjaźń między narodami. Nie znam w Polsce jednego miejsca, którego nie można by włączyć do tej pięknej historii. Postać Jánosa to taka mozaika, która skupia w sobie kolory naszej polsko-węgierskiej więzi – mówił w "Klubie Trójki" Imre Monar, były węgierski dyplomata i dziennikarz.

– János jest typowym przykładem wyklętego bohatera historii. Został z niej wymazany. Należał do grupy ludzi, o których mieliśmy zapomnieć i których nazwiska miały być wykasowane ze świadomości. Dwanaście lat umierał w katorgach komunistycznych. Jego najbliżsi nie mogli go nawet pochować – dodał.

János Esterházy 

Postać Jánosa Esterházyego od kilku lat inspiruje artystów. Powstają filmy, obrazy oraz oratoria oparte na życiu zamęczonego przez komunistów polsko-węgierskiego arystokraty. Grzegorz Kubaszko jest reżyserem i autorem filmu poświęconego pamięci polityka. – Od dłuższego czasu szukałem inspiracji w temacie polsko-węgierskim. W 2021 roku przypadała 120. rocznica urodzin Jánosa Esterházyego. Zacząłem wgłębiać się w jego historię. Dla każdego filmowca, im bardziej niejednoznaczna, skomplikowana i tragiczna jest postać, tym ciekawszy jest to temat do przekazania i opowiedzenia – wyjaśnił w radiowej Trójce. – Materiały dotyczące jego życia nie były ogólnodostępne. Opierałem się na wiedzy zgłębianej przez Imrego. Do tego dochodzi prowadzony proces beatyfikacyjny, z którego również udało się uzyskać wartościowe informacje. Problemem, którego nie ukrywam, było zdobycie źródeł, w tym zdjęć – wyjaśniał Grzegorz Kubaszko, reżyser i autor filmu.

Droga krzyżowa w warszawskiej archikatedrze

Tematem dopełniającym audycję jest realizacja drogi krzyżowej wykonanej przez plastyka Łukasza Krupskiego. Czternaście stacji zostało odsłoniętych w warszawskiej archikatedrze. Tym samym jedna z najstarszych świątyń w Polsce ma wreszcie własną drogę krzyżową. Wernisaż prac zwieńczył proces odbudowy świątyni po zniszczeniu jej podczas II wojny światowej.

– To ogromny temat. Otwiera się w nim wiele wątków. Pierwszy moment, gdy zetknąłem się z drogą krzyżową w katedrze, miał miejsce w 2018 roku. Podczas nabożeństwa przyglądałem się wnętrzu. Zwróciłem wtedy uwagę, że na kolumnach wiszą reprodukcje stacji drogi krzyżowej. Byłem tym zszokowany. Gdy wróciłem do domu, zacząłem sprawdzać historię katedry. Warto sobie uświadomić, że jest ona świadkiem wielu wydarzeń z historii Polski, zarówno tych odległych, jak i bardziej współczesnych. Na tamtejszych posadzkach przelewała się krew powstańców walczących z niemieckim okupantem. Ta droga krzyżowa tłumaczy więc sens cierpienia i męczeństwa – mówił Łukasz Krupski, autor stacji drogi krzyżowej. 

Posłuchaj

48:05

GDzie sacrum łączy się z profanum - inspirująca i kontrowersyjna postać Jánosa Esterházy'ego (Klub Trójki)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Arkadiusz Gołębiewski
Goście: Imre Monar (były węgierski dyplomata i dziennikarz); Grzegorz Kubaszko (reżyser i autor filmu); Łukasz Krupski (artysta plastyk)
Data emisji: 22.03.2023
Godzina emisji: 21.11

zch