Greckie dziedzictwo dziś. Czy wszyscy jesteśmy Zeusami?

Posłuchaj

Co się stało z mitami greckimi? (Klub Trójki)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

– Niezależnie od czasów człowiek nie potrafi funkcjonować bez mitów, gdyż wciąż poszukujemy opowieści. Jeśli zabierze nam się stary mit albo zabroni wierzyć w jakichś bogów, to będziemy szukać tych bogów w sobie, bądź też wśród idei, które odpowiadają naszym potrzebom psychologicznym. To, co w ciągu ostatnich dwustu lat stało się w Ameryce można by opisać jako ciekawą przygodę cywilizacyjno-kulturową, w której bóg wolności, ale też samowoli, czyli okrucieństwa doprowadził do zniszczenia kultur tradycyjnych. Do zepchnięcia do podziemia bogów indiańskich i wywyższył bogów europejskich oraz bogów rozumu – mówi dr Zenon Waldemar Dudek, psychiatra i psychoterapeuta.
Jak dodaje specjalista naczelną ideą tradycji amerykańskiej jest wolność i bóg jako energia, która przenika cały świat. – Czyli wierzymy w boga, ale jest on podporządkowany człowiekowi – tłumaczy. Według dr Dudka to, co jest dobrodziejstwem naszych czasów, to fakt, że bóg rozumu wypracowany przez tradycję grecką przeniknął do umysłowości europejskiej. – Współczesna nauka bazuje cały czas na filozofii greckiej. Nieprzypadkowo mówi się o tym, że współczesna filozofia to przypisy do Platona albo Arystotelesa. Oznacza to, że rozum jest pewną esencją starożytnego myślenia greckiego. Zeus to bóg, który wprowadza prawodawstwo w oparciu o pewne zasady, które obowiązują wszystkich. Wprowadzają porządek, który pozwala wspólnocie poradzić sobie w nowej rzeczywistości – mówi psychiatra.
Tradycja grecka – jak tłumaczy naukowiec – rozmieniła się na drobne i stała się bogactwem cywilizacji europejskiej. Sięgamy do greckich mitów, bo jest tam głęboka, archaiczna, ale jednocześnie bardzo przydatna warstwa ludzkiego ducha. – Najważniejsze jest to, by za ich pomocą poznać blaski i cienie ludzkiej wewnętrznej rzeczywistości, naszej psychiki i naszych emocji – mówi dr Dudek. Jak więc świat starożytnych bogów ma się do naszej rzeczywistości? – Jeżeli byśmy przyjęli za klucz interpretacyjny myśl grecka z postaciami z mitologii, to rzeczywiście przechodzimy pewien rodzaj fazy kryzysowej. W relacjach między centrum, czyli Zeusem, władzą a ludem, czy pomniejszymi bogami mamy destrukcję centrum. Postmodernizm to epoka, w której nie wiadomo gdzie jest bóg, nie wiemy co jest święte ani kto jest naczelnym władcą – dodaje dr Dudek.

Już Tales z Miletu powiedział, że najtrudniej jest poznać samego siebie. – Mity są skarbcem, do którego jak sięgniemy, to pewnie dokładnie nie poznamy samych siebie, tak jak byśmy chcieli, ale spojrzenie na mity z perspektywy psychologii i kultury pomoże nam. Jest to źródło, które możne nam dać refleksję, dzięki której lepiej zrozumiemy swoje motywacje, zachowania albo nawet się zatrzymamy na chwilę nad nimi. To nam po prostu daje szansę pełniej żyć – mówi Maja Jaszewska w rozmowie z Natalią Grzeszczyk.

Grecja dziś to kraj pogrążony w głębokim kryzysie społecznym, ekonomicznym i politycznym - chyba najmniej atrakcyjny kraj Europy. A przecież nasza cywilizacja powstała w oparciu o dorobek greckich przodków. Europejska filozofia, literatura, sztuki piękne, system demokracji zrodziły się w starożytnej Grecji. Wypływają one ze źródeł mitologicznych. Czy te źródła są dziś inspiracją wyłącznie dla wąskiej grupy naukowców: archeologów, historyków, lingwistów? Istnieje silny nurt poszukiwań psychologów i filozofów, którzy widzą w mitach greckich opowieść zawierającą mądrość na temat naszej psychiki i kultury.

Gościem w "Klubie Trójki" był dr Zenon Waldemar Dudek, psychiatra i psychoterapeuta, badacz psychologicznego znaczenia symboliki sennej, literatury, sztuki i mitów.

Zenon Waldemar Dudek wraz z Mają Jaszewską jest autorem książki "Psychologia mitów greckich. Prawda symboli i archetypów".

Audycję "Klub Trójki" poprowadził Dariusz Bugalski.

sm