60. urodziny Programu 3 Polskiego Radia (Trójka pod Księżycem)
Nocno-urodzinowe rozmowy o radiowym teatrze
2022-04-01, 00:04 | aktualizacja 2022-04-01, 12:04
Niełatwo jest świętować w "czasie marnym". Trudno też nie cieszyć się, że udało się przeżyć 60 lat. Tradycja obchodzenia jubileuszy jest stara jak Stary Testament (słowo ma swoje źródło w języku hebrajskim). Chrześcijanie obchodzą jubileusze podobno od XIV wieku. To czas szczególny, w którym można mieć przebaczone winy, być zwolnionym z postu, mieć prawo do karnawałowych zachowań.
1 kwietnia 1962 roku to symboliczna data powstania Programu 3 Polskiego Radia. Nie ułatwia nam ona – generalnie – celebrowania urodzin, nie tylko tych "okrągłych". Przypada zazwyczaj w Wielkim Poście. W naszej historii odnotowujemy na przykład 1 kwietnia w Wielki Piątek. Dwa lata z rzędu 1 kwietnia byliśmy wzajemnie izolowani. Nie wiemy, jak obchodzono urodziny po Marcu 1968, a jak w stanie wojennym...
Do najświetniejszych Trójkowych jubileuszy należą 30. urodziny, kiedy po upadku minionego systemu cieszyliśmy się wolnością: bez cenzury, z pomysłami na przyszłość, budując wspólnie nowy program. 1 kwietnia 1992 roku można było spacerować "do figury", czyli bez wierzchnich okryć, bo to był prawdziwie wiosenny dzień.
30 lat minęło i… spadł śnieg, ale nade wszystko wydarzyło się to, czego nie podpowiedziały nam nawet najkoszmarniejsze sny: wojsko na granicy, a za nią – wojna. I choć humor ratował ludzi w getcie i w skrajnych sytuacjach okupacji hitlerowskiej, w dniu 60. urodzin Trójki nie jest nas w stanie skusić do żartów, przypadający także na ten dzień, prima aprilis.
60. urodziny Trójki
To nie był żart. Program 3 powstał 60 lat temu i choć rodził się "za przyzwoleniem władzy", stał się symbolem wolności. Co się za tą "wolnością" kryło, przynajmniej 1 kwietnia, nie musimy przypominać, ale to, czego doświadczyli nasi koledzy sprzed ponad pół wieku oraz nasi ówcześni słuchacze, jest nie do przecenienia.
Pod koniec XX wieku zmieniła się sytuacja na rynku medialnym. Toczyły się wojny – w Jugosławii, w Afganistanie – Polak został papieżem, narodziła się Solidarność, upadł mur berliński oraz rozpadł się "blok socjalistyczny" i przyszedł czas, kiedy uwolnione spod "władzy Kremla" państwa Europy Wschodniej znów konfrontują się z reżimem. Tradycją uświęcone daty usuwają się w cień tego, co najważniejsze.
Historia wzlotów i upadków końca XX i pierwszych dekad XXI wieku jest bardziej skomplikowana niż przywołane powyżej fakty ją tworzące. W efekcie – mamy 1 kwietnia 2022 roku i nasze urodziny, jakkolwiek to brzmi, dedykujemy Ukrainie.
Obchody 60-lecia
"Trójka pod Księżycem" z 31 marca na 1 kwietnia to pierwsze dwie godziny naszego 60-lecia. Rozpoczynamy je od reporterskiego zapisu przygotowań do Wieczoru Poezji Ukraińskiej w Instytucie Teatralnym sprzed tygodnia (25 marca). Gościem, który przybył na ten Wieczór do IT, była aktorka i pieśniarka – Natalia Polovynka, kierująca lwowskim Teatrem Słowo i Głos. To jej właśnie oddajemy głos, a następnie opowiadamy o tym, co ważnego wydarzyło się w naszej historii.
Historia radia jest ulotna. Audycje nadawane w sposób tradycyjny w zasadzie istnieją tylko tu i teraz (internet zmienił sytuację, ale to dopiero początki). Jest jednak taka dziedzina twórczości radiowej, która – z założenia – ma przetrwać w zapisie, czyli w archiwum. To Teatr Polskiego Radia. Jak podkreśla Andrzej Brzoska: "ewenement na skalę światową".
Trójkowe urodziny w "Trójce pod Księżycem"
Otwierając więc kwiecień w "Trójce pod Księżycem", ograniczamy się do rozmowy o radiowym teatrze, nade wszystko w Programie 3, ale nie tylko. Nie musimy dodawać, że Teatr Polskiego Radia realizuje często trudne słuchowiska klasyczne i współczesne, choć ma też w repertuarze pozycje rozrywkowe oraz na przykład sensacyjne. "Teatrzyk Zielone Oko", czyli jeden z najsłynniejszych cykli w naszej historii, jest naturalnie przez nas wspomniany.
Zaproszenie do pierwszego kwietniowego wydania TPK 2022 roku przyjęli nasi przyjaciele z Teatru Polskiego Radia: Andrzej Brzoska, mistrz reżyserii dźwięku, oraz Marcin Troński, aktor, autor i reżyser słuchowisk.
Zaglądamy również do Trójkowego teatralnego archiwum i oddajemy głos naszym przyjaciołom spoza Teatru Polskiego Radia: Olenie Leonenko-Głowackiej, urodzonej w Kijowie aktorce, pieśniarce, oraz kino-teatrowi MUMIO.
Życzymy Państwu i sobie zdrowia oraz prawa do życia w pokoju.
Posłuchaj
1:47:35
Dodaj do playlisty
***
Tytuł audycji: Trójka pod Księżycem
Prowadzi: Barbara Marcinik
Wydawca: Aleksandra Kaczkowska
Data emisji: 1.04.2022
Godzina emisji: 0.06