Fascynujący świat "Dybuka" (Trójka literacka)
Dybuk – wersja romantyczna
2021-02-07, 14:02 | aktualizacja 2021-02-17, 16:02
Dramat "Dybuk" Szymona An-skiego stał się punktem wyjścia do rozważań o ginących tradycjach, przenikaniu kultur i zależnościach pomiędzy językiem, w jakim zostało napisane dzieło, a jego treścią.
8 listopada minęło 100 lat od śmierci Szlojme Rapoporta, urodzonego w Czaśnikach (obecnie Białoruś) pisarza, publicysty i badacza żydowskiego folkloru. Od czasu, gdy zaczął pisywać do rosyjskich gazet, przyjął pseudonim Szymon An-ski.
Przez kilka lat (1911-14) prowadził badania etnograficzne w żydowskich miasteczkach Wołynia i Podola. Rozmawiał z miejscową ludnością, nagrywał ludowe piosenki, fotografował i zbierał dzieła sztuki ludowej. Zdobyta wówczas wiedza posłużyła mu do napisania dzieła życia, dramatu "Dybuk – na pograniczu dwóch światów". Jego sceniczna prapremiera odbyła się w Teatrze Elizeum w Warszawie miesiąc po śmierci An-skiego.
Posłuchaj
50:15
Dodaj do playlisty
"Dybuk" został napisany w języku rosyjskim, a następnie przetłumaczony przez samego autora na jidysz. W dramacie odnaleźć można odniesienia do wielu kultur i tradycji literackich – począwszy od greckiej tragedii przez "Romea i Julię" po romantyczne wizje obecne w "Balladach i romansach" czy "Dziadach" Adama Mickiewicza.
Aktorzy "Dybuka" w reż. Andrzeja Wajdy, fot. PAP / CAF / Krzysztof Świderski Mianem tytułowego "dybuka" w żydowskim folklorze określa się duszę zmarłego, która nawiedza ciało żyjącej osoby. W dziele An-skiego dybukiem jest chłopak o imieniu Chanan, który po śmierci wstępuje w ciało swej ukochanej Lei, wydanej przez ojca za mąż za innego mężczyznę. Według niektórych interpretacji w "Dziadach" Adama Mickiewicza Gustaw pełni rolę dybuka Konrada.
Na temat fascynującej, wielopoziomowej treści dramatu Szymona An-skiego, jej języka, okoliczności napisania i wystawienia sztuki, oraz żydowskich tradycji, które zainspirowały autora do napisania "Dybuka", Magdalena Piejko rozmawia z gośćmi "Trójki literackiej", którymi są:
- prof. Mikołaj Sokołowski – dyrektor Instytutu Badań Literackich PAN;
- prof. Jacek Kopciński – redaktor naczelny miesięcznika "Teatr";
- Paweł Passini – reżyser teatralny, dramatopisarz, aktor i kompozytor.
***
Tytuł audycji: Trójka literacka
Prowadzi: Magdalena Piejko
Data emisji: 7.02.2020
Godzina emisji: 13.07
kc