"Lingua" Erazma z Rotterdamu aktualna i dziś (Trójka literacka)
"Język": zaskakująco aktualne dzieło sprzed 500 lat
2021-02-14, 13:02 | aktualizacja 2021-02-17, 15:02
Dzieło "Lingua" (1525) Erazma z Rotterdamu, dedykowane było Krzysztofowi Szydłowieckiemu, kasztelanowi krakowskiemu i Kanclerzowi Wielkiemu Koronnemu. Pierwszy polski przekład został dokonany przez anonimowego tłumacza i wydany w roku 1542 w krakowskiej oficynie Hieronima Wietora. Teraz doczekał się krytycznego opracowania. Co dla kultury europejskiej i polskiej znaczą dzieła tego filozofa?
Miron Białoszewski – wielki reformator języka polskiego
Obecna publikacja "Księgi, które zową Język", w całości przygotowana przez prof. Justynę Dąbkowską-Kujko, liczy 800 stron. Obejmuje syntetyczny wstęp, oryginalne tłumaczenie oraz niezwykle rozbudowane przypisy, które ułatwiają lekturę traktatu, przy okazji wprowadzając także w zawiłości życia samego Erazma.
Posłuchaj
49:14
Dodaj do playlisty
"Księgi, które zową Język" to ważne dla kultury humanistycznej początku XVI wieku dzieło, uniwersalizujące i systematyzujące problemy języka. Jest to pierwszy i jedyny polski przekład tego dzieła Erazma, a zarazem jedno z pierwszych w Rzeczypospolitej tłumaczeń jego prac. Dzięki dynamicznej narracji i sekwencji anegdot jak żaden inny utwór z tego czasu przedstawia sytuację człowieka „uwikłanego w słowo”. Obrazuje świecką i biblijną refleksję na temat mowy oraz czytelnie prezentuje Erazmową koncepcję personalistycznej i etycznej głębi języka.
– Trzeba powiedzieć, że nie byłoby nowożytności, naszej kultury i naszej współczesności bez Erazma z Rotterdamu i jego dzieł. Specjaliści zdają sobie z tego sprawę, jednak my, na co dzień, raczej nie do końca... – mówi dyrektor IBL PAN, prof. Mikołaj Sokołowski. – W jego przypadku mamy do czynienia z tzw. philosophia Christi, czyli adaptacją pewnych założeń filozoficznych do chrześcijaństwa. Owa "philosophia Christi" obejmuje zarówno pewną wizję świata, Boga, jak i koncepcję człowieczeństwa – tłumaczy prof. Sokołowski.
Erazm z Rotterdamu "Księgi, które zową Język" – Dzieło Erazma z Rotterdamu ukazało się 496 lat temu, a wciąż zadziwia swoją aktualnością. Szczególnie w kwestii idei, które są w to dzieło wpisane. Opowiada bowiem o języku i robi to wielowymiarowo, a zarazem nieco przewrotnie – wskazuje prof. Justyna Dąbkowska-Kujko. – Sygnalizuje to już sam tytuł wskazujący na język jako organ, z drugiej jednak strona na proces mówienia – dodaje.
– Erazm miał wielki wpływ na polską poezję i literaturę w ogóle, a to za sprawą Jana z Czarnolasu. Dzięki szczególnej roli Kochanowskiego w polskiej literaturze, odegrał szczególna rolę w umożliwieniu Erazmowym ideom wpłynięcia na kolejne pokolenia polskich twórców – uzupełnia dyrektor IBL.
– Kolejne edycje, zwłaszcza XVII-wieczne przyjęły tytuł zmodyfikowany: "Język, czyli najbardziej użyteczna księga o używaniu i nadużywaniu języka". W dobie współczesnej chyba dobrze rozumiemy ten problem, bo stale się z nim zmagamy – wyjaśnia prof. Dąbkowska-Kujko. – W przekonaniu Erazma takie wartości jak jedność, życzliwość, wspólnota pokój, które fundowane są właśnie poprzez mowę. Z drugiej jednak strony ujawnia on destrukcyjną siłę wszelakich nadużyć słowa zarówno drukowanego, jak i mówionego – dodaje.
Teatr Bezdomny – Erazma z Rotterdamu Pochwała głupoty/YouTube KronikaFilmowa
***
Tytuł audycji: Trójka literacka
Prowadzi: Magdalena Piejko
Goście: prof. Justyna Dąbkowska-Kujko (Katedra Historii Literatury Staropolskiej KUL), prof. Mikołaj Sokołowski (dyrektor IBL PAN), prof. Tomasz Chachulski (Pracownia Literatury Oświecenia IBL PAN, Zespół Edytorstwa Krytycznego Tekstów Dawnych).
Data emisji: 14.02.2021
Godzina emisji: 12.07
mat. prasowe/pr