Kto zapomniał o poecie? Cyprian Kamil Norwid

Cyprian Kamil Norwid – polski poeta, prozaik, dramatopisarz, eseista, grafik, rzeźbiarz, malarz i filozof. Uważany za jednego z najważniejszych polskich twórców romantycznych. Przeważającą cześć życia spędził na emigracji, głównie w Paryżu. Żył w nędzy, utrzymując się z prac dorywczych. Jego twórczość uchodziła za niezrozumiałą i została zapomniana po śmierci poety. Norwid został odkryty na nowo w okresie Młodej Polski. Przyczynili się do tego w głównej mierze Zenon Przesmycki-Miriam i Władysław Stanisław Reymont.

Posłuchaj

50:21

Cyprian Kamil Norwid - poeta niezrozumiały (Trójka literacka)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Przyziemne problemy romantycznej rewolucji

Niewiele o Norwidzie

– Rozpoczynając rozważania o Norwidzie, należałoby się zastanowić, dlaczego tak mało o nim mówimy. Już za swojego życia uchodził za poetę trudnego. W społeczeństwie zawsze można było znaleźć przeciwników, jak i miłośników jego twórczości. Młodzi czytelnicy często podkreślają, że nie lubią czytać Norwida, bo jest trudny i nudny. Nie jest to jedynie zdanie ludzi młodych. Taka opinia od lat ciągnie się za pisarzem. Myślę, że wynika to z wieloletniego nadużywania jego słów i cytatów – mówiła prof. Bernadetta Kuczera-Chachulska z Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Twórczość do przemyślenia 

– Opinia o Norwidzie, jako twórcy trudnym, zaczęła kształtować się już w 1851 roku. Z biegiem lat zmieniło się niewiele. Obecne czasy promują twórczość, przy której nie trzeba myśleć. Dzieła Norwida są zaprzeczeniem tego trendu. To nie literatura ludyczna ani rozrywka. To dzieła, które mają skłonić do refleksji moralnej, etycznej i stawiać pytanie o miejsce człowieka w świecie. Trudność w rozumieniu stanowią konteksty, do których odwoływał się Norwid, co wynika z charakteru tych dzieł. Wiele z nich to utwory okolicznościowe, które nawiązywały do wydarzeń bieżących, politycznych oraz do biografii samego pisarza. Są odzwierciedleniem tego, co przeżywał intelektualnie i emocjonalnie – dodaje prof. Grażyna Halkiewicz-Sojak z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

"Język": zaskakująco aktualne dzieło sprzed 500 lat

Badania nad Norwidem

– Jako badacze literatury, zastanawiamy się co zrobić z taką opinią. Szerokie rozważania na temat twórczości Norwidowskiej prowadzone były w Instytucie w latach siedemdziesiątych. To były ważne lata dla pamięci o pisarzu. Profesor Trznadel powiedział wtedy, że za niezrozumieniem Norwida stoi kilka czynników. Pierwszym z nich jest to, że pisarz zrywał z tradycyjnie pojmowanym, szkolnym romantyzmem. Z drugiej jednak strony, nie wpisywał się w ramy pozytywistycznego utylitaryzmu. Można o nim powiedzieć, że był twórcą niszy czasowej. Trudno go sklasyfikować i na tej podstawie budować jego miejsce w kulturze. Z tego powodu uchodzi za postać niewygodną. Uważam, że Norwid krzewił ideały filozoficzne i kulturowe, które równie często padały jego krytyką. Uważał, że samo aspirowanie do wzorców nie jest równoznaczne z ich ucieleśnianiem. Stąd pojawiająca się krytyka jego postaci i przekonanie, że jest niewygodny – podsumował prof. Mikołaj Sokołowski. 

Cyprian Kamil Norwid zmarł 23 maja 1883 roku. W swym ostatnim liście napisał: "Cyprian Norwid zasłużył na dwie rzeczy od Społeczeństwa Polskiego: to jest aby oneż społeczeństwo nie było dlań obce i nieprzyjazne". 

We współczesnej kulturze nie brakuje odwołań do twórczości poety. Do jego dzieł nawiązuje wielu artystów. Utwory do tekstów pisarza wykonywali m.in. Czesław Niemen, Budka Suflera, Stan Borys, Maciej Maleńczuk czy Dr Misio.

Czesław Niemen - Bema pamięci żałobny rapsod [Official Audio] / Polskie Nagrania 

***

Tytuł audycji: Trójka literacka
Prowadzi: Magdalena Piejko
Goście: prof. Grażyna Halkiewicz-Sojak (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), prof. Bernadetta Kuczera-Chachulska (Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk), prof. Mikołaj Sokołowski (dyrektor Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk)
Data emisji: 21.02.2021
Godzina emisji: 12.07