Dzień bez Samochodu. Jak wyobrażaliśmy sobie auta kilkadziesiąt lat temu i jak wiele te wyobrażenia mają wspólnego z teraźniejszością? (Pora na Trójkę)
Dzień bez Samochodu. Jakie były wizje transportu przyszłości?
2021-09-22, 07:09 | aktualizacja 2021-09-22, 11:09
Co roku w dniu 22 września obchodzony jest Dzień bez Samochodu. Wieńczy on Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu.
W ramach tej akcji promuje się zrównoważony transport, m.in. komunikację publiczną, rowerową i ruch pieszy oraz zmianę zachowań związanych z przemieszczaniem się. W wielu polskich miastach można skorzystać z darmowej komunikacji miejskiej.
Z okazji Dnia bez Samochodu nasz reporter sprawdził, jak wyobrażaliśmy sobie auta kilkadziesiąt lat temu i jak wiele te wyobrażenia mają wspólnego z teraźniejszością.
Czterokołowiec napędzany silnikiem został wymyślony w drugiej połowie XIX wieku, kolejne pięć dekad zajęło stworzenie gotowego do szerszej komercjalizacji projektu – pierwsze samochody były napędzane silnikami parowymi, podobnie jak lokomotywy.
Posłuchaj
3:34
Dodaj do playlisty
Pod koniec lal 30. XX wieku jeden z wiodących koncernów motoryzacyjnych jeździł po Ameryce z obwoźną wystawą przedstawiającą miasto przyszłości o dumnej nazwie – Futurama. Była to kraina pozbawiona transportu zbiorowego – ludzie mieszkali na przedmieściach, a do pracy dojeżdżali samochodami. – Błędem Futuramy było to, że przyjęto założenie 50 tys. samochodów dla pół miliona domów – mówi Krzysztof Mroczyk, miłośnik komunikacji miejskiej.
Mimo wyraźnych niedoskonałości w projekcie, świat, w tym również Polska, zakochał się w wizji własnego, choć małego środka transportu. Popyt był tak wysoki, że nieprzerwanie tworzono kolejne projekty samochodów. Po II wojnie światowej największe nadzieje wiązano z małymi autami.
– Do samochodu Smyk, którego powstało kilkanaście egzemplarzy, wchodziło się od przodu, także w przypadku kolizji trudno było z niego wyjść. Innym samochodem, zbudowanym w liczbie 2 tys. egzemplarzy, był Mikrus i choć w teorii był on czteroosobowy, to w praktyce cztery osoby absolutnie nie mogły się w nim zmieścić – podkreśla Jerzy Lemański z Narodowego Muzeum Techniki.
Posłuchaj
3:34
Dzień bez Samochodu. Czym będziemy jeździć w przyszłości? Jak będą wyglądać pojazdy, które pojawią się na naszych ulicach za kilkadziesiąt lat? Sonda (Pora na Trójkę)
Dodaj do playlisty
Bujne wizje przyszłości przedstawiała propaganda PRL – żaden z pomysłów, przedstawionych na początku lat 70. (dot. m.in. autostrad) nie został w terminie zrealizowany, a dość przypadkowym polskim pojazdem przyszłości tamtego okresu był Melex.
– Odniósł duży sukces, choć wzdrygam się przed tym, bo mówić, że to polski pomysł, bo takie wózki akumulatorowe jeździły już wcześniej na polach golfowych w USA, niemniej meleksy zawojowały świat i jeździły na wszystkich kontynentach – zaznacza Jerzy Lemański i dodaje, że na świecie były inne koncepcje pojazdów stanowiących alternatywę dla samochodów. – Na przykład pojazdy zawieszone na słupach, ale tu pojawiał się jeden problem nie do rozwiązania: nie mogły się one wyprzedzać – dodaje ekspert z Narodowego Muzeum Techniki i przekonuje, ze wówczas nikt nie zdawał sobie sprawy, że wiele lat później pojawią się na przykład hulajnogi elektryczne – Było to zbyt proste, zbyt zwyczajne i nie pasowało do wizji przyszłości – podsumowuje.
***
Tytuł audycji: Pora na Trójkę
Prowadzi: Łukasz Ciechański
Autor materiałów reporterskich: Paweł Turski
Data emisji: 22.09.2021
Godziny emisji: 7.18, 7.23
mk