Historia Konstytucji 3 maja - walka o przetrwanie i suwerenność

Tekst Konstytucji 3 maja powstawał w trakcie tajnych spotkań króla ze zwolennikami naprawy państwa. Grupa reformatorów w zaciszu Zamku Królewskiego pisała ustawę, która miała uratować Rzeczpospolitą.

W pracę nad przygotowaniem Konstytucji było zaangażowanych kilkadziesiąt osób. Idee zawarte w dokumencie kształtowały się podczas dyskusji stronnictw postępowych na Sejmie Wielkim. Do najważniejszych współautorów należała jednak ścisła grupa kilku osób, wśród których znajdowali się między innymi król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj czy Scipione Piattoli.

Walka o suwerenność i przetrwanie 

– Konstytucja 3 maja była walką o dwie rzeczy: o suwerenność i przetrwanie państwa. Po pierwszym rozbiorze zdano sobie sprawę, że byt państwa nie jest pewny. Co do suwerenności, wszyscy wiedzieli, że nasz kraj jest głęboko uzależniony od Rosji. Gdy Rosja znalazła się w kolejnej wojnie z Turcją, a Katarzyna II zgodziła się na projekt przymierza ze Stanisławem Augustem, który nie doszedł później do skutku, społeczeństwo nie chciało sojuszu z tym krajem. Sejm Czteroletni zaczął się zresztą od buntu przeciwko Rosji i przeciwko królowi, jako naszemu reprezentantowi – mówiła w Trójce prof. Zofia Zielińska z Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego.

Czytaj także:

231. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja. Specjalne wydanie "Niezłej historii" [POSŁUCHAJ]

Zmiany w zakresie władzy

Jeśli chodzi o walkę o przetrwanie, dokonano następujących rzeczy: w zakresie ustawodawczym – odbudowano sejm. Nie tylko dlatego, że usunięto z niego liberum veto. Uczyniono go realnym zwierzchnikiem władzy ustawodawczej. De facto stał się tym, czym jest i dziś – zaznaczyła w Trójce. – Znacznie większe zmiany nastąpiły w zakresie władzy wykonawczej. W wyniku wprowadzenia konstytucji Polska stała się monarchią konstytucyjną, czyli państwem, w którym konstytucja wyraźnie zakreślała granice władzy i w którym król stał się rzeczywistym sternikiem państwa, na czele rządu zwanego Strażą Praw – wyjaśniała gość audycji "Trójka przed południem". – Zwiększenie centralnej władzy wykonawczej miało gwarantować sprawne działanie państwa – dodała.

– Trzecia rewolucja była rewolucją społeczną. Od tej pory do decydowania o losach kraju zostało dopuszczone mieszczaństwo, które wcześniej aspirowało do tej roli – podsumowała. 

Posłuchaj

5:11

Historia Konstytucji 3 maja - walka o przetrwanie i suwerenność (Trójka przed południem)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Więcej na temat Konstytucji 3 maja możesz przeczytać w serwisie specjalnym stworzonym przez Polskie Radio

***

Tytuł audycji: Trójka przed południem
Prowadzi: Katarzyna Cygler
Gość: prof. Zofia Zielińska (Wydział Historii Uniwersytetu Warszawskiego)
Data emisji: 03.05.2022
Godziny emisji: 10.20

IAR/zch