Sztuka tatuażu dawniej i dziś. Intrygująca wystawa

Z antropologiczną wrażliwością kuratorzy badają fenomen tatuażu i jego obecną popularność. Rzutując zjawiska współczesne na długą i bogatą historię tatuowania ciała, ukazują spójną opowieść toczącą się od początku formacji społecznych, po czasy współczesne, kiedy napędzany kulturą popularną tatuaż stał się formą artystycznej wypowiedzi.

Wystawa, prezentując zbiór tatuaży obecnych w tradycji grup etnicznych z różnych stron świata oraz tych tworzonych współcześnie, ukazuje ponadczasową motywację generującą potrzebę permanentnego zdobienia ciała. Definiuje też zestaw funkcji, który wydaje się trwały na przestrzeni tysiącleci.

Od piętna do piękna 

- Część poświęcona tatuażowi współczesnemu zaczyna się od etapu wielkich podróży, kiedy to marynarze zaczęli przywozić to zjawisko przede wszystkim do Europy. Wówczas bardzo tajemnicze, przynależące do marginalnych grup, w zasadzie bardziej traktowane jako piętno, stygmat. Jednak na przestrzeni dziejów, szczególnie w drugiej połowie XX wieku, zjawisko to zaczęło się przeobrażać. Odbiór społeczny bardzo się zmieniał. I tak doszliśmy do momentu, kiedy piętno i stygmat zanikają, a wchodzimy w kategorię piękna, postrzegania tatuażu jako dzieła sztuki - mówi Aleksandra Jarysz, współkuratorka wystawy.

Przeczytaj także:

• Tatuaże - czym kierować się przy wyborze wzoru?
• Wege-dziary. Zielona rewolucja w sztuce tatuażu
• Dlaczego robimy tatuaże?

Trwały znak

- Współcześnie tatuaż ma bardzo silne odniesienia do tożsamości. Chcemy podkreślać swoją indywidualność, tworzyć własny wizerunek, zestaw komunikatów, które chcemy pokazać innym. Kiedyś na przykład w subkulturach pokazywano to za pomocą stroju, włosów, sposobu zachowania, specjalnego języka. Teraz dochodzi do tego trwały znak, jakim jest tatuaż. Chcemy być przez to bardziej wyjątkowi. Oczywiście jest to obecnie tak popularne zjawisko, że ta wyjątkowość przekłada się bardziej na zindywidualizowany styl. Powstaje dużo nowych rodzajów tatuażu, które są coraz bardziej ekstremalne, zależą od indywidualnego stylu tatuażysty będącego już na granicy rzemieślnika i artysty. Dochodzimy do szczytu tej mody, bo trudno być kimś bardzo wyjątkowym, kiedy tatuaży jest wiele - dodaje rozmówczyni Katarzyny Cygler.

Amulet z czasów górnego paleolitu

A czy możemy stwierdzić, kiedy powstał pierwszy tatuaż? - Nie jesteśmy w stanie wydatować momentu, kiedy tatuaż został wprowadzony do naszych zwyczajów, do naszej rutyny, natomiast możemy przypuszczać, że były to czasy bardzo odległe. Nie mamy dowodów bezpośrednich, wiemy to niestety tylko z różnego typu artefaktów pośrednich, wynikających na przykład z badania motywów, które pojawiają się w sztuce górnego paleolitu. Możemy się tych motywów doszukać również w tatuażach, które do dziś przetrwały na przykład w Północnej Afryce. Stąd wnioskujemy, że sztuka tatuażu jest naprawdę bardzo stara. Wykorzystanie tatuażu jako amuletu albo oznaczenia, którego nie można zgubić czy ukraść, który jest z nami zawsze, powoduje, że jego funkcja i zastosowanie były bardzo kuszące już na poziomie pierwotnego kształtowania się różnych kultur - zaznacza współkurator wystawy Piotr Dąbrowski.

Tatuaż leczniczy i więzienny

Goście Trójki mówią w audycji o tatuażach odkrytych ponad 3600 lat przed naszą erą (prawdopodobnie leczniczych), ale też o współczesnym tatuażu więziennym. Kuratorzy podkreślają, że wystawa ma na celu pokazanie złożoności tatuatorskiego fenomenu i oswojenia go. Ekspozycja bazuje na fotografiach pozyskiwanych z całego świata - od artystów fotografików, podróżników, tatuatorów, fotoreporterów, kolekcjonerów, ekspertów zajmujących się badaniem tego zjawiska oraz z uznanych kolekcji muzealnych. Uzupełnieniem są unikatowe obiekty: preparaty (ponad 100-letnie skóry z tatuażami), obrazy, japońskie drzeworyty, filmy, artefakty związane z techniką tatuowania (np. narzędzia do wykonywania tatuaży etnicznych, wzorniki, więzienne "dziergałki").

Posłuchaj

11:00

Sztuka tatuażu na świecie na przestrzeni wieków (Trójka przed południem)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Trójka przed południem
Prowadzi: Katarzyna Cygler
Goście: Aleksandra Jarysz i Piotr Dąbrowski (kuratorzy wystawy "Tatuaż. Symbol, piętno, piękno")
Data emisji: 17.05.2022
Godzina emisji: 10.40

mat. promocyjne / mk