Krew pępowinowa kontra szpik

Od 22 lat komórki z krwi pępowinowej ratują życie osób z białaczkami, wrodzonymi chorobami krwi, niedoborami odporności. Obecnie trwają intensywne badania nad możliwością wykorzystania ich w terapii innych chorób, np. układu krążenia czy układu nerwowego. Liczba przeszczepień krwi pępowinowej ratujących życie - zgodnie z najnowszymi danymi - przekroczyła na całym świecie 21 tys.

- Dziś wiemy, że szansa na przeżycie pacjentów, którym przeszczepia się komórki z krwi pępowinowej jest taka sama, jak po przeszczepieniu komórek macierzystych szpiku. Wiemy też, że choć układ krwiotwórczy odnawia się u nich wolniej, to są oni mniej narażeni np. na szkodliwą dla biorcy reakcję przeszczep przeciwko gospodarzowi – opowiada prof. Gluckman, przewodnicząca Światowego Kongresu Krwi Pępowinowej w Marsylii, który odbył się w dniach 4-7 listopada.

Według dr. n. med. Dariusza Boruczkowskiego specjalisty chorób dzieci i transplantologii klinicznej z Polskiego Banku Komórek Macierzystych, do zalet krwi pępowinowej można zaliczyć to, że jest łatwo dostępna, a metoda jej pobierania jest zupełnie nieinwazyjna. Do jej przeszczepienia wymagana jest zgodność mniejszej liczby antygenów tkankowych, niż w przypadku komórek ze szpiku lub krwi obwodowej. Mniejsze jest też ryzyko przeniesienia jakiegokolwiek zakażenia. - Największą jej wadą jest to, że okres odnowienia się układu krwiotwórczego po przeszczepieniu wynosi ok. dwa tygodnie dłużej niż po transplantacji szpiku - mówi dr Bruczkowski. Specjalista ten był w zespole lekarzy, którzy jako pierwsi w Polsce zastosowali komórki macierzyste szpiku w leczeniu wrodzonej choroby o nazwie adenoleukodystrofia.

Obecnie najczęstszymi wskazaniami do przeszczepiania krwi pępowinowej są: białaczki, hemoglobinopatie (choroby uwarunkowane genetycznie), niedokrwistość aplastyczna, w której dochodzi do niewydolności szpiku (np. niedokrwistość Fanconiego), złożone niedobory odporności oraz wrodzone zaburzenia metaboliczne. Naukowcy prowadzą jednak intensywne badania nad zastosowaniem krwi pępowinowej w terapii innych schorzeń, m.in. uszkodzeniach układu nerwowego, serca, wątroby, chorobach autoagresywnych (stwardnienie rozsiane, cukrzyca typu 1, choroba Crohna) i wielu innych. Krew pępowinowa, podobnie jak szpik, może być nie tylko źródłem komórek macierzystych układu krwiotwórczego, ale też komórek zdolnych przekształcić się w inne tkanki, np. chrząstkę, mięsień sercowy czy tkankę nerwową.

Prof. Joanne Kurtzberg z Centrum Medycznego Uniwersytetu Duke w Durham (USA) rozpoczęła badania nad skutecznością przeszczepiania własnej krwi pępowinowej (tzw. przeszczepy autologiczne) dzieciom z porażeniem mózgowym. - Stosuję komórki krwi pępowinowej do korygowania uwarunkowanych genetycznie schorzeń metabolicznych, jak mukopolisacharydoza, które zaburzają rozwój mózgu. Jeśli wcześnie przeszczepi się te komórki, można zapobiec zmianom neurologicznym u dzieci – mówi prof. Kurtzberg.

W tym wypadku efekt terapeutyczny jest związany głównie z tym, że przeszczepione komórki produkują prawidłowy enzym, który zastępuje nieobecną lub wadliwą wersję. Komórki te przechodzą przez barierę krew-mózg, w przeciwieństwie do enzymu podawanego w postaci leku. - Ponieważ mamy pewne dowody, że działanie tych komórek wiąże się też z innymi mechanizmami (...) zdecydowaliśmy się je przetestować u dzieci z nabytym uszkodzeniem tkanki nerwowej, jakim jest porażenie mózgowe. To początek badań i trudno przewidzieć, jakie będą ich wyniki - powiedziała badaczka.

(ki)