Прагнозы паказваюць, што ў першай палове 21-га стагоддзя галоўнай прычынай страты біяразнастайнасці будзе змяненне клімату, паведамляе часопіс Science.
Science апублікаваў вынікі вялікага міжнароднага даследавання, у якім параўноўваўся ўплыў трынаццаці розных мадэляў землекарыстання і змены клімату на чатыры розныя паказчыкі біяразнастайнасці, а таксама на дзевяць экасістэмных паслуг.
Цяпер, згодна з высновамі Міжурадавай платформы па біяразнастайнасці і экасістэмным паслугам (IPBES), землекарыстанне лічыцца найбольш важным фактарам, які ўплывае на страту біяразнастайнасці. Аднак меркаванні сусветных экспертаў разыходзяцца ў тым, наколькі змянілася гэтая разнастайнасць за апошнія дзесяцігоддзі.
Каб адказаць на гэтае пытанне, даследчыкі пратэставалі розныя сцэнарыі і ўзаемасувязі і выявілі, што глабальная біяразнастайнасць за апошняе стагоддзе скарацілася на 2-11 працэнтаў з-за змены самога землекарыстання.
У рамках гэтага ж даследавання навукоўцы таксама разлічылі ўплыў змены землекарыстання на т.зв экасістэмныя паслугі, то бок уваходжанне прыродных экасістэм у дабрабыт чалавека ў шырокім разуменні. Іншымі словамі – карысць, якую дае людзям прырода. Яны выявілі, што на працягу ХХ-га стагоддзя назіраўся велізарны рост прадастаўлення прадуктыўных экасістэмных паслуг, такіх як вытворчасць ежы і драўніны.
Навукоўцы таксама вывучылі, як біяразнастайнасць і экасістэмныя паслугі могуць развівацца ў будучыні. Для гэтых прагнозаў яны дадалі змяненне клімату ў свае разлікі як усё большы фактар змены біяразнастайнасці.
Нас чакае прыкметная страта біяразнастайнасці па ўсім свеце?
Вынікі паказалі, што змяненне клімату акажа дадатковы ціск на біяразнастайнасць і экасістэмныя паслугі. І хоць змяненне землекарыстання застанецца важнай праблемай, глабальнае пацяпленне неўзабаве можа стаць самым важным фактарам, які выклікае страту біяразнастайнасці. Ва ўсіх правераных сцэнарыях – ад устойлівага развіцця да высокіх выкідаў – сумеснае ўздзеянне змены землекарыстання і змены клімату прыводзіць да прыкметнай страты біяразнастайнасці ва ўсіх рэгіёнах свету.
«Мэта тэставання доўгатэрміновых мадэляў не ў тым, каб прагназаваць, што адбудзецца, а хутчэй у тым, каб даведацца пра альтэрнатывы, каб мы маглі пазбегнуць тых сцэнарыяў, якія найменш пажаданыя, і рухацца да тых, якія прыносяць станоўчыя вынікі. Гэтыя сцэнары залежаць ад палітыкі, якую мы выбіраем, і рашэнняў, якія мы прымаем кожны дзень», – сказала суаўтар артыкула доктар Інэс Марцінс з Універсітэта Ёрка.
Даследчыкі таксама адзначаюць, што нават самы ўстойлівы сцэнар не ўлічвае ўсе палітыкі, якія могуць быць рэалізаваны ў бліжэйшыя дзесяцігоддзі. Напрыклад, ніводны з іх не прадугледжваў дзеянняў па павышэнню эфектыўнасці і памеру ахоўных тэрыторый або прывядзенню да маштабнага аднаўлення прыроды.
«Безумоўна, ёсць нявызначанасці, але нашы высновы ясна паказваюць, што цяперашняй палітыкі недастаткова для дасягнення міжнародных мэтаў у галіне біяразнастайнасці. Нам патрэбныя новыя ідэі, каб дасягнуць прагрэсу ў вырашэнні адной з самых вялікіх сусветных праблем: страты біяразнастайнасці, выкліканай чалавекам», – рэзюмуе аўтар публікацыі праф. Энрыке Перэйра.
PAP/вх