Historia

Studencki Komitet Solidarności zrodził się z buntu przeciw złu

Ostatnia aktualizacja: 15.05.2024 05:45
15 maja 1977 roku po żałobnej manifestacji nazwanej "czarnym marszem" u stóp Wawelu studenci utworzyli pierwszy Studencki Komitet Solidarności.
Wielotysięczna manifestacja po pogrzebie Stanisława Pyjasa, studenta V roku polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków, 15.05.1977
Wielotysięczna manifestacja po pogrzebie Stanisława Pyjasa, studenta V roku polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków, 15.05.1977Foto: PAP/CAF/Maciej Sochor

"Studencki Komitet Solidarności jest akcją wszystkich ludzi dobrej woli ze środowiska akademickiego, którzy gotowi są zadeklarować swą pomoc dla osób dotkniętych represjami ze strony władz za odwagę manifestowania własnych, niezależnych przekonań" – czytamy w deklaracji ideowej.


Posłuchaj
09:44 A. Mietkowski o SKS-ie i pielgrzymce Jana Pawła II.mp3 Działalność SKS-u w czasie 1. pielgrzymki Jana Pawła II do Polski w 1979 roku - rozmowa Józefa Ptaczka z Andrzejem Mietkowskim, działaczem SKS. (RWE, czerwiec 1983)

 

Śmierć Stanisława Pyjasa

7 maja 1977 roku zginął śmiercią tragiczną w niewyjaśnionych okolicznościach, student filologii polskiej oraz filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego Stanisław Pyjas. Jego śmierć wstrząsnęła społecznością studencką nie tylko w Krakowie, ale i w całym kraju. Pyjas w ostatnim okresie przed śmiercią współpracował z Komitetem Obrony Robotników. Był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa. Jego przyjaciele nie mieli wątpliwości, że śmierć kolegi nie była przypadkowa, nie wierzyli w wersję prokuratury, że chłopak był pijany i spadł ze schodów.

Posłuchaj, co o śmierci swojego przyjaciela mówił Bronisław Wildstein:

Bojkot juwenaliów

W odpowiedzi na wstrząsający fakt zabójstwa Pyjasa zrodziła się wśród studentów krakowskich spontaniczna inicjatywa zbojkotowania imprez juwenaliowych. Żałoba studentów i mieszkańców Krakowa była wielokrotnie naruszana przez funkcjonariuszy SB i Socjalistycznego Związku Studentów Polskich. Uznano, że SZSP straciło moralne prawo do reprezentowania środowiska studenckiego.


Posłuchaj
09:37 Śmierć Stanisława Pyjasa - aud. z cyklu Dźwiękowy.mp3 Śmierć Stanisława Pyjasa - komentarz historyka, prof. Andrzeja Paczkowskiego, aud. z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po najnowszej historii Polski". (PR, 15.04.1997)

 

Utworzenie SKS-u

15 maja 1977 roku po żałobnej manifestacji nazwanej "czarnym marszem", u stóp Wawelu studenci utworzyli pierwszy Studencki Komitet Solidarności.

"Powołaliśmy Studencki Komitet Solidarności dla zainicjowania prac nad utworzeniem autentycznej i niezależnej organizacji studenckiej" – napisali w deklaracji ideowej.

Studencki Komitet Solidarności - zobacz serwis historyczny

Podczas drugiej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski w czerwcu 1983 roku Andrzej Mietkowski, jeden z działaczy SKS, na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, przypomniał mało znane fakty związane z działalnością komitetu.  

– Przyjaciele zamordowanego Staszka Pyjasa, założyciele SKS-u byli działaczami duszpasterstwa akademickiego w Krakowie i często kontaktowali się z kardynałem Wojtyłą – powiedział. – Po powstaniu SKS, w czasie procesji Bożego Ciała w roku 1977 ówczesny kardynał Wojtyła, późniejszy Jan Paweł II wielokrotnie zwracał uwagę na to, co robią studenci, podkreślał konieczność takiej walki o pryncypia i z ogromną sympatią odnosił się do tych wszystkich poczynań.

SKS na rzecz Jana Pawła II

W czasie pierwszej wizyty Ojca św. w Krakowie w 1979 roku członkowie SKS wpadli na pomysł powołania biura prasowego dla zagranicznych dziennikarzy.

- Pomysł zorganizowania biura prasowego wpadł nam do głowy tuż przed przyjazdem Jana Pawła II do Polski - mówił Mietkowski w rozmowie z Józefem Ptaczkiem. - Wydaliśmy ulotkę w języku angielskim, francuskim, którą rozkolportowaliśmy za pośrednictwem naszych znajomych w środowisku dziennikarzy zachodnich, akredytowanych przy wizycie i tam był podany adres biura prasowego w prywatnym mieszkaniu Bogusława Sonika, wówczas działacza SKS, a później wiceprzew. Regionu Małopolska Solidarności.

Jeszcze przed przyjazdem Jana Pawła II do Krakowa biuro odwiedzili funkcjonariusze SB. Bogusław Sonik został zatrzymany. - Szybko go wypuszczono, ponieważ natychmiast zareagowały zachodnie rozgłośnie radiowe i wieczorem podczas lądowania Jana Pawła II na krakowskich Błoniach biuro nasze już funkcjonowało - słyszymy w audycji Józefa Ptaczka. 

bs/im

Czytaj także

Stanisław Pyjas. Morderstwo czy nieszczęśliwy wypadek

Ostatnia aktualizacja: 07.05.2021 06:00
- Milicja nie chciała pokazać ciała rodzinie. Po kilku dniach ukazał się komunikat, że był to wypadek po pijanemu, ale wiele śladów wskazywało na zupełnie inne przyczyny - mówił historyk prof. Andrzej Paczkowski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Pogrzeb Grzegorza Przemyka. Manifestacja przeciw komunistycznej zbrodni

Ostatnia aktualizacja: 19.05.2024 05:55
19 maja 1983 roku w Warszawie kilkadziesiąt tysięcy osób uczestniczyło w pogrzebie Grzegorza Przemyka, 19-letniego maturzysty, śmiertelnie pobitego przez funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Studencki Teatr Satyryków. "Im nie było wszystko jedno"

Ostatnia aktualizacja: 06.05.2014 17:47
- Emocje, które tam panowały i sprawy o których jego twórcy chcieli głośno mówić, były wielkie - zapewniał w radiowej Jedynce Paweł Szlachetko, współautor książki "STS - tu wszystko się zaczęło". 2 maja minęło 60 lat od pierwszej premiery Studenckiego Teatru Satyryków.
rozwiń zwiń