Do 26 maja można zgłaszać się do II edycji Programu Stypendialnego dla Twórców Ludowych skierowanego do ludowych artystów, rękodzielników i rzemieślników z Polski. Program grantowy Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi ma wspierać twórcę w rozwijaniu jego umiejętności, podnieść rangę rękodzieła artystycznego w tworzeniu tożsamości lokalnej społeczności.
Efektem zrealizowanych projektów twórczych jest wykonanie dzieła (lub dzieł) sztuki ludowej, rękodzieła lub rzemiosła ludowego, wykazujących wysoki poziom artystyczny i biegłość w opanowaniu tradycyjnych umiejętności oraz wysoki potencjał wzmacniania tych, które są zagrożone zanikiem.
Do wzięcia udziału w wydarzeniu zapraszała Małgorzata Jaszczołt z NIKiDW.
- Zależy nam, żeby ta twórczość była zróżnicowana. Oczekujemy też na takie dziedziny – co jest wpisane w ten program – które są zagrożone zanikiem. I wiemy, że są takie, które udało się reaktywować. Na przykład tkactwo przestrzenne u Górali Czarnych, czyli rękawice furmańskie.
Stypendystka pierwszej edycji programu grantowego dla Twórców Ludowych miała dzięki niemu możliwość uratowania powyższej umiejętności przed zanikiem, a także własnego rozwoju i promocji. Jak podkreślała Małgorzata Jaszczołt, artysta, rzemieślnik powinien mieć także zbyt na swoje dzieła. A promowanie siebie umożliwia twórcom ludowym uczestniczenie w jarmarkach, targowiskach, co także wpływa na dalsze zachowanie danej dziedziny.
- Oczywiście zachęcamy też wszystkich, którzy w ubiegłych latach składali swoje wnioski – podkreśla Małgorzata Jaszczołt. – Jeżeli wniosek nie przeszedł, to nie znaczy, że był to zły wniosek. To znaczy tyle, że mamy określoną pulę pieniędzy. 400 tys. w programie Mistrz-Uczeń i 180 tys. dla Twórców Ludowych.
Kolejnym argumentem za wzięciem udziału w naborze jest dołożenie swojego głosu do sondy, którą prowadzi Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi, na temat jeszcze istniejących twórców ludowych z nietypowych dziedzin.
- My trochę sondujemy. Nie wiemy, kto się zgłosi. Czasami jest tak, że ludzie są onieśmieleni. Na przykład w tamtym roku uczestniczyliśmy w konkursie Teraz drewno ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego – wspomina Jaszczołt. – I ja sama byłam zaskoczona, chociaż od wielu lat zajmuję się rękodziełem, że jest kołodziej, który robi koła! Byłam przekonana, że kołodzieja nie ma, bo po co komuś teraz drewniane koła do wozu, prawda? Okazuje się, że na Opolszczyźnie to się cieszy zainteresowaniem. Dlatego i tu liczymy na to, że uda się wyłonić kogoś o kim nie wiemy.
Jeszcze do jutra (5 maja) można zgłaszać się do innego programu realizowanego przez Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi – programu Mistrz-Uczeń. To trzecia edycja tego programu. Tu organizatorzy oczekują na zgłoszenia par lub grup: mistrza i ucznia lub uczniów. To program przeznaczony dla szerokiej grupy artystów: tancerzy, rzeźbiarzy, malarzy, osób zajmujących się kulinariami... Program stawia na międzypokoleniową transmisję i lokalność, dlatego osoby biorące w nim udział powinny być z tej samej społeczności. „Zależy nam na tym, by to, czego uczeń się nauczył, kontynuował w tej społeczności lokalnej”, podkreślała Małgorzata Jaszczołt.
Z kolej nabór do programu stypendiów dla twórców ludowych otwarty jest do 26 maja. Jeśli ktoś zgłosi się przed 19 maja, może liczyć na informację zwrotną od organizatorów, jeśli we wniosku trzeba będzie nanieść poprawki.
Wszelkie szczegóły znajdziemy na stronie internetowej Narodowego Instytutu Kultur i Dziedzictwa Wsi.
Ponadto w folkowym Poranku Dwójki:
- Kolejny odcinek cyklu Historia polskiego folku Wojciecha Ossowskiego, w którym zanurzyliśmy się ostatnio w inspiracjach afrykańskich. W tym odcinku przenosimy się do wschodniej części kontynentu na spotkanie z SiaUbim Zawosem.
- 6 maja startuje projekt Muzyka Miejsca w Sejnach. Tworzą go uczniowie polskich i litewskich szkół, muzycy i artyści wizualni związani z Ośrodkiem i Fundacją Pogranicze. Na ofertę tę składa się cykl warsztatów, koncertów i spotkań, poświęcony nowoczesnej sztuce dźwiękowej i audiosferze.
- My od zawsze zajmujemy się opowiadaniem o Sejnach i regionie, ale to jest nowy pomysł na to, jak dać światu inną opowieść o naszym miejscu - mówi koordynator projektu, muzyk Michał Moniuszko.
Muzykolodzy, artyści dźwiękowi, muzycy eksperymentalni, jak na przykład Marcin Dymiter, Robert Losiak, Izabela Dłużyk, Marcin Lenarczyk, Pijus Džiugas Meižis [Dżiugas, Majżis], Teoniki Rożynek, Arturas Bumsteinas czy Aleksandra Słyż, gościć będą w Sejnach od maja aż do listopada.
04:18 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2024_05_04-08-15-58.mp3 Muzyka Miejsca w Sejnach (Dwójka/Poranek Dwójki)
-
Jej największą miłością jest gra na trąbce. Małgorzata Wojdyła z Nowego Targu nie rozstaje się z tym instrumentem od 16 lat. Tak długo już należy do Młodzieżowej Orkiestry Dętej Ochotniczej Straży Pożarnej w Skawie, która istnieje od 90 lat! Gry na trąbce nauczył ją ojciec. Rodzina bowiem kultywuje tradycje muzyczne z pokolenia na pokolenie.
04:27 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2024_05_04-08-24-45.mp3 90 lat OSP w Skawie (Dwójka/Poranek Dwójki)
- 4 maja, o 16.00 rozpoczyna się Majówka żywej tradycji – dzięki uczniom! Uczniom Radomskiej Szkoły Tradycji. W Wirze (pow. przysuski) odbędą się tańce na dechach, przy muzyce granej na żywo przez wiejskich mistrzów i ich uczniów. Więcej o wydarzeniu i instrumentach, które pojawia się na majówce opowiadali organizatorzy: Kazimierz Białek i Jan Wochniak.
06:13 POANEK DWÓJKI Dwojka 2024_05_04-08-36-17.mp3 Majówka żywej tradycji – dzięki uczniom! (Dwójka/Poranek Dwójki)
- W dzisiejszym odcinku cyklu Nasze Niematerialne wędrujemy na Opolszczyznę. Z pewnością większość z Państwa kojarzy charakterystyczną białą porcelanę, zdobioną bardzo drobnymi, kolorowymi kwiatami. Ten wzór, nazywany tradycyjnym wzorem opolskim, wziął się z wydrapywanych jaj wielkanocnych, nazywanych kroszonkami. Motyw skrobanego jaja, nietrwałego i kojarzonego ściśle tylko z jednym okresem roku, w latach 60 postanowiono przenieść na coś bardziej trwałego i użytkowego. Padło na porcelanę, i jak się okazało - był to strzał w dziesiątkę! Opolskie zastawy w latach 80. stały się towarem eksportowym, wożono je w delegacje zagraniczne, dawano jako prezenty dla nowożeńców, a w drugiej dekadzie XXI wieku postanowiono wpisać na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
09:47 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2024_05_04-08-46-47.mp3 Nasze niematerialne: ręczne malowanie wzoru opolskiego (Dwójka/Poranek Dwójki)
Ślachta
Macieja Falkowskiego
- Nie byli ani chłopami pańszczyźnianymi, ani panami – przez wieki żyli i pracowali na swoim, mimo zmieniającej się władzy. To właśnie drobna szlachta zamieszkująca pogranicze Mazowsza i Podlasia.
„Gdy jako dziecko słuchałem opowieści babci, miałem wrażenie, że oglądam film. Widziałem «Ruskiego», który w 1940 lub 1941 roku, grając na bałałajce, płoszył konie nad rzeczką Brok, i piękną lalkę, którą pewna Żydówka podarowała mojej prababci w zamian za przeprowadzenie przez granicę. Słyszałem świst kul, od których kilka lat później zapaliła się cała wieś, i jęki rannych żołnierzy w prowizorycznym szpitalu polowym urządzonym jesienią 1939 roku miejscowym kościele” pisze Maciej Falkowski w przedmowie do swojej książki „Ślachta. Historie z podlasko-mazowieckiego pogranicza”. Wydawnictwo to „zapis historii trzech pokoleń prostych ludzi, żyjących w pierwszej połowie XX wieku na pograniczu Mazowsza i Podlasia”. Kontekst historyczny jest tu niemniej ważny co lokalny, a poprzez szczegółową historię rodzinną, czytelnik może spojrzeć szerzej na problematykę drobnej szlachty.
10:51 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2024_05_04-09-15-24.mp3 "Ślachta" Michała Falkowsiego (Dwójka/Poranek Dwójki)
***
Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki
Prowadził: Piotr Kędziorek
Data emisji: 4.05.2024
Godzina emisji: 9.30
