21 kroków do wolności. Sierpień 1980
21 kroków do wolności. Sierpień 1980
21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, spisanych przez protestujących w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku, to jeden z najważniejszych tekstów we współczesnej historii Polski. To one stały się kamieniem węgielnym „Solidarności”. Czego dotyczyły i jak odczytywać je w kontekście ówczesnych realiów? Nad tym zagadnieniem pochylają się Agata Kowalska i j...
Agata Kowalska
Od kiedy soboty są wolne od pracy? I Sierpień 1980 #21
Strajkujący domagali się, by soboty były wolne od pracy. Bo choć pierwszą wolną sobotę wprowadzono już w 1972 roku, to przywilej dwóch dni wolnych od pracy w tygodniu nie dotyczył każdej soboty. Teraz mamy "niedzielę handlową", w latach 80. była "sobota pracująca". Czy po Sierpni...
W kultowym serialu "Droga" Wiesław Gołas grał zaopatrzeniowca i... ciągle był w drodze. Właśnie o potrzebach takich ludzi, zaopatrzeniowców i marynarzy znajdujących się często daleko od domu, upominał się Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w przedostatnim spośród 21 postulatów. D...
"Mieszkanie prawem, nie towarem" w PRL? I Sierpień 1980 #19
ZPT w Polsce "ludowej" to nie tylko Zajęcia Praktyczno-Technicznej, ale też Zakłady Przemysłu Terenowego, czyli "fabryki" budynków mieszkalnych. Bloki z wielkiej płyty stały się jednym z symboli minionej epoki. Ale czy to oznacza, że dostęp do własnego "M" był szybki i bezproblem...
"Wprowadzić urlop macierzyński płatny przez okres trzech lat na wychowanie dziecka" brzmiał 18. postulat Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Czy to oznacza, że wcześniej urlopu macierzyńskiego nie było? A jeśli był, to w jakim wymiarze?
"Zapewnić odpowiednią liczbę miejsc w żłobkach i przedszkolach dla dzieci kobiet pracujących" brzmiał 17. postulat Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Sierpniu 1980 roku. Dlaczego problem żłobków i przedszkoli był w PRL bardziej palący niż obecnie? Ile kobiet pracowało w PRL...
Gospodarka niedoboru odbijała się też na stanie służby zdrowia. Kryzys był wszechobecny: brak lekarzy, zimne i źle wyposażone szpitale, brak leków. W sukurs oficjalnym statystykom szła... struktura demograficzna społeczeństwa. Ale rzeczywistości nie dało się zakłamywać.
Ile wynosiła emerytura w PRL? I Sierpień 1980 #15
Strajkujący w Sierpniu 1980 roku domagali się poprawy sytuacji nie tylko swojej, ale też emerytów. Wbrew piosence Starszych Panów, życie staruszka w PRL nie było wesołe. Głodowe emerytury zmuszały osoby starsze do pracy m.in. w kioskach i w charakterze stróżów.
Wiek emerytalny w latach 80. wynosił dokładnie tyle samo, co teraz - 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet. Strajkujący oczekiwali jego obniżenia. Czy wpisywało się to w dominującą w PRL etykę pracy "czy się stoi, czy się leży"? I na czym ona polegała? Co się kryło za pojęciami...
Koniec z "mierny, bierny, ale wierny" I Sierpień 1980 #13
Jądrem systemu PRL była nomenklatura - katalog stanowisk, co do obsady których zgodę musiała wyrazić Partia. Innymi słowy, najbardziej prominentne posady otrzymywali "swoi" lub ludzie podlegający kontroli. W takim systemie mniej umiejętności i kompetencje schodziły na dalszy plan...
Wokół centralnie planowanej gospodarki PRL narosło skomplikowane nazewnictwo. Czym był eksport wewnętrzny? Co można było kupić w Peweksie? A czym dewizy? Czym zajmowali się cinkciarze? I dlaczego strajkujący domagali się wyrównania cen na "rynku" (o ile w realiach PRL można było ...
z 3