Historia

To była największa taka uroczystość w historii Polski. 89 lat temu odbył się pogrzeb Józefa Piłsudskiego

Ostatnia aktualizacja: 18.05.2024 05:51
89 lat temu ciało Józefa Piłsudskiego złożono w krypcie św. Leonarda na Wawelu. Marszałka żegnano przez dwa dni w Warszawie i Krakowie. O rozmiarach wydarzenia świadczy fakt, że podczas jego trwania padł rekord długości transmisji radiowej na żywo.
Pogrzeb Józefa Piłsudskiego. Laweta z trumną na Polu Mokotowskim
Pogrzeb Józefa Piłsudskiego. Laweta z trumną na Polu MokotowskimFoto: NAC

Marszałek przegrał walkę z rakiem żołądka 12 maja 1935. Przez trzy dni zwłoki Piłsudskiego wystawione były, pod wartą honorową, w Belwederze. 15 maja zostały przetransportowane do katedry św. Jana. Tam trumna była wystawiona na widok publiczny, a Polacy mogli oddać ostatni hołd Piłsudskiemu. 17 maja w katedrze św. Jana została odprawiona msza żałobna celebrowana przez kardynała Aleksandra Kakowskiego.


Posłuchaj
09:53 uroczystości pogrzebowe marszałka józefa piłsudskiego (1.mp3 Gawęda Macieja Józefa Kwiatkowskiego, historyk radia opowiada o warszawskich uroczystościach pogrzebowych marszałka Piłsudskiego. (PR, 10.01.1987)

 

Kondukt pogrzebowy wyruszył z katedry i Krakowskim Przedmieściem, Nowym Światem i Alejami Ujazdowskimi zmierzał do Placu Na Rozdrożu. Trumnę przykrytą biało-czerwonym sztandarem, na którym złożono maciejówkę, szablę i buławę, wieziono lawetą armatnia. Za nią podążała wdowa, najbliżsi współpracownicy, dostojnicy kościelni, przedstawiciele korpusów dyplomatycznych i uczelni wyższych. Przez Plac Zbawiciela i Plac Politechniki kondukt dotarł do Pola Mokotowskiego.  

Ostatnia defilada Marszałka

Tam odbył się centralny punkt uroczystości - defilada wojskowa na Polu Mokotowskim (wówczas pełniło funkcję lotniska) przed trumną Marszałka.

Pochód generałów otwierał Edward Rydz-Śmigły. Później przedefilowali żołnierze piechoty. Nad trumną przeleciało 60 polskich samolotów i trzy bombowce czechosłowackie. Po nich przyszła pora na kawalerię prowadzoną przez Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego. Na końcu ruszyła artyleria.

Uroczystości warszawskie zakończyła przeciągnięcie lawety przez generałów do pociągu, którym trumna miała trafić do Krakowa. Następnego dnia szklaną trumnę z ubranymi w niebieski mundur zwłokami Komendanta złożono w krypcie św. Leonarda na Wawelu.

Wydarzenie medialne

Z całego świata napływały kondolencje. W Niemczech Adolf Hitler zorganizował mszę żałobną za duszę Marszałka, wystawiono symboliczną trumnę. Z Rumunii na wawelskie uroczystości przybyła kompania honorowa 16 pułku piechoty im. Piłsudskiego. 

 Uroczystości pogrzebowe Piłsudskiego stały się egzaminem dojrzałości organizacyjnej, technicznej i programowej Polskiego Radia, awansując je do rangi społecznego środka przekazu oraz narodowej instytucji kulturalnej  wyjaśniał Maciej Józef Kwiatkowski, historyk radia. – Najtrudniejsza rola przypadła radiowym sprawozdawcom. We środę wieczorem odbyła się eksportacja z Belwederu do katedry. Na trasie zorganizowano cztery punkty sprawozdawcze. Dodatkowe mikrofony rozstawiono na całej trasie przejazdu dla zbierania tła.


Posłuchaj
08:42 uroczystości pogrzebowe marszałka józefa piłsudskiego (2).mp3 Uroczystości w Krakowie - gawęda Macieja Józefa Kwiatkowskiego o realizacji przez Polskie Radio transmisji wawelskich uroczystości pogrzebu Marszałka. (PR, 1.03.1987)

 

Transmisja pochodu i defilady  trwała 6 godzin i 7 minut; uroczystości w Krakowie – 4 godziny i 30 minut. Relacjonowało ośmiu sprawozdawców i 20 techników Polskiego Radia w Warszawie oraz 11 sprawozdawców i 24 techników w Krakowie. Całością transmisji kierował inż. Mieczysław Kiełpiński. Poza nimi pogrzeb relacjonowali także dziennikarze rozgłośni francuskich, czechosłowackich i niemieckich.

Żeby umożliwić pośredni udział w uroczystościach, w całym kraju organizowano bezpłatne seanse kinowe kroniki filmowej nagranej podczas pogrzebu. Nie obyło się bez gestów sprzeciwu: endeckie tytuły prasowe odmawiały umieszczenia informacji o pogrzebie Marszałka oraz przedruku odezwy prezydenta Mościckiego.

Matka i serce Syna… a mózg do laboratorium

Zgodnie z testamentem Piłsudskiego, doczesne szczątki jego matki pochowano ponownie w Wilnie, a u jej stóp spoczęło serce Marszałka. Na płycie nagrobnej wyryto napis: "Matka i serce syna". Inny los spotkał mózg Komendanta – ten, zgodnie z ostatnią wolą, został przekazany na cele badań naukowych i stał się przedmiotem studiów prof. Maksymiliana Rose.

Uroczystości pogrzebowe serca Józefa Piłsudskiego w Wilnie. Uroczystości pogrzebowe serca Józefa Piłsudskiego w Wilnie.

Dwa lata po pogrzebie ciało Piłsudskiego przeniesiono z krypty św. Leonarda pod Wieżę Srebrnych Dzwonów. Kardynał Adam Sapieha tłumaczył decyzję dużą wilgotnością w krypcie św. Leonarda oraz tym, że zbliżała się wizyta króla Rumunii Karola II, który chciał złożyć hołd zmarłemu. Problem polegał na tym, że Karol II był prawosławnym  i jako taki nie mógł wejść do katolickiej świątyni. Do Wieży Srebrnych Dzwonów można było dostać się od zewnątrz, co miało umożliwić monarsze złożenie wieńca. Prasa sanacyjna doszukiwała się w decyzji Sapiehy wątków politycznych (krypta św. Leonarda była zarezerwowana dla najwybitniejszych osobowości). Władze nie odważyły się jednak na podważenie decyzji purpurata. Od tego czasu szczątki Piłsudskiego spoczywają pod Wieżą Srebrnych Dzwonów.

Zobacz. Kronika filmowa z pogrzebu Józefa Piłsudskiego:

 Bartłomiej Makowski

Czytaj także

Kazimierz Sosnkowski - "Szef Komendanta"

Ostatnia aktualizacja: 11.10.2020 05:55
51 lat temu, 11 października 1969, zmarł Kazimierz Sosnkowski, szef sztabu I Brygady Kadrowej, generał, który po śmierci gen. Władysława Sikorskiego został Naczelnym Wodzem Polskich Sił Zbrojnych.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Jedna z największych postaci w historii Polski". 87. rocznica śmierci Józefa Piłsudskiego

Ostatnia aktualizacja: 12.05.2021 06:00
12 maja 1935 roku zmarł marszałek Józef Piłsudski - jedna z największych postaci w historii Polski, budząca jednocześnie kontrowersje już za swojego życia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Transatlantyk "Piłsudski". Duma żeglugi II Rzeczpospolitej

Ostatnia aktualizacja: 26.11.2023 05:45
Był pierwszym transatlantykiem pod polską banderą i symbolem dostępu do morza państwa odrodzonego po latach niewoli. W latach pokoju przewoził pasażerów do Nowego Jorku. Po wybuchu II wojny światowej miał służyć jako transportowiec, ale zatonął w trakcie pierwszego wojskowego rejsu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ustawa "O ochronie imienia Józefa Piłsudskiego". Zaczęło się od recenzji

Ostatnia aktualizacja: 07.04.2024 05:45
7 kwietnia 1938 roku Sejm II RP jednomyślnie uchwalił ustawę "O ochronie imienia Józefa Piłsudskiego, pierwszego Marszałka Polski". Był to jeden z licznych przejawów kultu po zmarłym Naczelniku Państwa. Do objęcia przepisami pamięci o Józefie Piłsudskim bezpośrednio przyczyniła się recenzja jednej z książek Melchiora Wańkowicza.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Po zamachu na Narutowicza Piłsudski nie był już tą samą osobą. "Dramat zostawił w nim stały ślad"

Ostatnia aktualizacja: 16.12.2023 05:50
Śmierć głowy państwa z rąk zamachowca była dla Marszałka olbrzymim ciosem. - Piłsudski nie przypuszczał, że nienawiść może się skumulować do tego stopnia, że w państwie, które szczyciło się tym, że nie miało królobójców w swojej historii, dojdzie do tak potwornej zbrodni – ocenia prof. Grzegorz Nowik, historyk, pracownik Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk i Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.
rozwiń zwiń