Zapotrzebowanie Polski na ropę i gaz ziemny stale rośnie. Świadomość energochłonności rozwoju gospodarczego oraz zagrożeń związanych z ewentualnym brakiem dostaw tych surowców powodują, że konieczna staje się dywersyfikacja źródeł ich pozyskiwania. Sprawdzamy, skąd Polska sprowadza najwięcej ropy i gazu oraz jakie są nasze możliwości działania w przypadkach kryzysowych.
Ropa naftowa
Zgodnie z raportem Państwowej Służby Geologicznej ''w 2019 roku 61,5 proc. importu ropy naftowej do Polski pochodziło z Rosji. Wzrost dywersyfikacji dostaw spowodował, że ropa była sprowadzana również z Arabii Saudyjskiej (14,7 proc.), Kazachstanu (10,4 proc.), Nigerii (4 proc.) Wielkiej Brytanii, Norwegii, Stanów Zjednoczonych czy Angoli. Polska ma techniczne możliwości zwiększenia importu ropy z innych źródeł niż Rosja m.in. dzięki posiadaniu baz przeładunkowych paliw płynnych nad Morzem Bałtyckim. Największą bazą jest Naftoport w Gdańsku (łączna zdolność przeładunkowa: 40 mln ton rocznie).
Wydobycie, zużycie oraz import ropy naftowej w Polsce w latach 1990-2019 Źródło: Państwowa Służba Geologiczna
Przesył ropy naftowej odbywa się rurociągami i jest efektywną formą transportu ze względu na dużą przepustowość. Równocześnie ta metoda jest korzystna dla środowiska naturalnego. Głównymi rurociągami do transportu ropy są:
- Rurociąg „Przyjaźń” – mający na terenie Polski dwie nitki biegnące od Adamowa przy granicy z Białorusią do miejscowości Schwedt w Niemczech. Odcinek Adamowo-Płock ma długość 233 km (przepustowość ok. 56 mln ton rocznie), a odcinek Płock-Schwedt 416 km (przepustowość 27 mln ton rocznie)
- Rewersyjny Rurociąg Pomorski o długości 235 km i przepustowości do 27 mln ton rocznie w kierunku Gdańska oraz 30 mln ton w kierunku Płocka. Łączy on rurociąg „Przyjaźń” z terminalem Naftoport w Gdańsku.
Udział kierunków importu ropy do Polski. Źródło: Pańtwowa Służba Geologiczna
Gaz ziemny
Import gazu ziemnego w 2019 roku wyniósł 14,85 mld m3, a wydobycie krajowe ok. 5 mld m3. 60 proc. sprowadzonego w 2019 roku surowca pochodziło z kierunku wschodniego. Dane wskazują na kolejny rok zwiększenia udziału LNG (do 23 proc. z 20 proc. w 2018 r.) oraz dostaw z kierunków zachodniego i południowego w imporcie (wzrost z 13 proc. do 17 proc.). Polska aktywnie działa na rzecz dywersyfikacji dostaw, m.in. zapewniając transporty LNG do gazoportu w Świnoujściu (ok. 3,5 mld m3 wynikiem 31 dostaw w 2019 r.), poprzez rozbudowę sieci połączeń gazowych z sąsiednimi państwami – gazociągów rewersyjnych umożliwiających tłoczenie gazu w obu kierunkach - oraz budowę rurociągu Baltic Pipe, który umożliwi pozyskiwanie rocznie 10 mld m3 gazu pochodzącego ze złóż norweskich począwszy od ostatniego kwartału 2022 r.
Struktura dostaw gazu w Polsce. Źródło: PAP
Transport gazu ziemnego odbywa się siecią gazociągów przesyłowych oraz siecią gazociągów dystrybucyjnych, która łącznie liczy 190 tys. km, w tym prawie 11 000 km gazociągów przesyłowych. W systemie przesyłowym znajduje się 67 punktów wejścia, czyli miejsc umożliwiających dostarczenie do systemu gazu pochodzącego z importu, podziemnych magazynów gazu, kopalń lub krajowego wydobycia. Wielkość przesyłanego paliwa gazowego to ponad 18,9 mld m3 rocznie.
Iport gazu ziemnego do Polski. Źródło: PAP
Ponadto przez Polskę przechodzi tranzytowy gazociąg Jamalski o długości 684 km, który jest częścią liczącego ponad 4 000 km Systemu Gazociągów Tranzytowych, łączącego złoża gazu ziemnego w północnej Rosji z Europą Zachodnią. Od 2016 r. działa w Świnoujściu terminal LNG (Liquid Natural Gas). Technologia LNG polega na produkcji gazu ziemnego w stanie ciekłym ze stanu gazowego, poprzez skraplanie w temperaturze poniżej –160°C. Dzięki skropleniu objętość surowca zostaje zmniejszona ok. 600 razy.
Zależność od importu gazu ziemnego. Źródło: PAP
LNG jest transportowany drogą morską przy użyciu specjalnych tankowców, tzw. metanowców, do terminali, gdzie surowiec poddawany jest procesowi regazyfikacji tj. przywróceniu do postaci gazowej. W takiej postaci gaz jest przesyłany siecią gazociągów do odbiorców. Terminal w Świnoujściu pozwala na odbiór 5 mld m3 gazu rocznie, z możliwością zwiększenia zdolności importowych do 7,5 mld m3 gazu, co stanowi ok. 40 proc. obecnego rocznego zapotrzebowania Polski. LNG pełni coraz bardziej istotną rolę w dywersyfikacji źródeł importu gazu ziemnego. W 2019 roku import LNG na świecie wyniósł 485,1 mld m3 i stanowił 49,3 proc. rynku pozyskiwania gazu ziemnego.
Przesył gazu ziemnego w Polsce. Źródło: PAP
Wydobycie w Polsce
Wydobycie ropy naftowej i kondensatu ropnego w Polsce w 2019 r. wynosiło 937 tys. ton, co pokrywało 3 proc. całkowitego zapotrzebowania. Reszta potrzebnego surowca jest importowana. Ropa naftowa jest drugim po węglu największym źródłem pierwotnej energii*, pokrywając ok. 25 proc. zapotrzebowania oraz najważniejszym paliwem używanym przez konsumenta końcowego głównie w sektorze transportowym.
Na koniec 2019 roku wydobycie gazu ziemnego w Polsce wynosiło prawie 5 mld m3 zaspokajając ok. jedną czwartą krajowego rosnącego od początku lat 90. XX w. zapotrzebowania, które kształtuje się na poziomie 20 mld m3 w 2019 roku i stopniowo wzrasta.
Występowanie węglowodorów w Polsce. Źródło: Państwowa Służba Geologiczna
Magazynowanie
Głównym celem magazynowania gazu jest zwiększenie jego dostępności w okresach zwiększonego zapotrzebowania, ponieważ ze względów technologicznych dostawy gazu pozostają niezmienne w ciągu całego roku. Ropa naftowa jest magazynowana poprzez gromadzenie surowca w zbiornikach i magazynach naziemnych lub w podziemnych. Ropa, podobnie jak gaz, jest magazynowana również w kawernach solnych.
W Polsce istnieje 9 Podziemnych Magazynów Gazu (PMG), w tym siedem do magazynowania gazu wysokometanowego i dwa do gazu zaazotowanego, o łącznej pojemności 3,5 mld m3 , co odpowiada ok. 17 proc. rocznej konsumpcji. PMG spełniają role strategicznej rezerwy, przejmując nadwyżki gazu w okresie letnim i uzupełniając braki w okresie zimowym. Wszystkie magazyny należą do spółki PGNiG.''
Rosyjski eksport gazu ziemnego. Źródło: PAP
Gazprom wstrzymał dostawy gazu. PGNiG: klienci otrzymują gaz zgodnie ze zgłaszanym zapotrzebowaniem
PolskieRadio24.pl/ Państwowa Służba Geologiczna/ PAP/ mib
