Zespół naukowców pod kierunkiem Craiga Ventera pracuje nad pierwszym sztucznym chromosomem.
Fot. stockxpert.com.Czy sztuczny chromosom już powstał? Spekulacje nie ustają. 18 października ukaże się autobiograficzna książka Ventera „A Life Decoded: My Genome: My Life”, w której słynny genetyk prawdopodobnie opisał też swój najnowszy projekt badawczy. Według dziennika „The Guardian” naukowy świat oficjalnie zostanie poinformowany o sukcesie eksperymentów w najbliższych tygodniach. Jednak 6 października rzeczniczka J. Craig Venter Institute, Heather Kowalski, w wypowiedzi dla AFP stwierdziła, że brytyjska gazeta za bardzo się pospieszyła. „Nie zrealizowaliśmy jeszcze tego, co się nam przypisuje, w dziedzinie sztucznego życia. Kiedy się to uda, ukaże się stosowna publikacja naukowa. To kwestia najbliższych miesięcy, a nie tygodni.”
Wygląda na to, że ogłoszenie sukcesu w pracach nad stworzeniem sztucznego chromosomu może przyćmić nawet przyznanie tegorocznego Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii. Dlaczego ta sprawa budzi aż takie zainteresowanie? J. Craig Venter pracuje nad stworzeniem nowej formy życia, bakterii, która zostanie wyposażona w sztuczny materiał genetyczny i będzie mogła posłużyć m.in. do produkcji leków i ekologicznego paliwa.
Nowa bakteria, powstała na bazie Mycoplasma genitalium, została nazwana Mycoplasma laboratorium. Tym nowym jednokomórkowym organizmem będzie zarządzał sztuczny chromosom, zbudowany z 381 genów. Naukowcy skleili go z „cegiełek”, związków chemicznych, które budują oryginalny kod genetyczny bakterii Mycoplasma genitalium. Odrzucili jedną czwartą informacji, które nie były bezwzględnie konieczne do podtrzymania życia komórki. Bakteria stworzona w laboratorium musi zatem polegać na procesach metabolicznych komórki, do której sztuczny chromosom zostanie wszczepiony.
Fot. stockxpert.com.Venterowi chodzi o to, aby za pomocą sztucznego chromosomu można było zadać określone właściwości komórce bakteryjnej i skłonić ją np. do produkcji określonych substancji. Głowi się on nad tym zagadnieniem od ponad pięciu lat.
„Pora przejść od czytania kodu genetycznego do jego pisania” – taką wizję rozwoju nowej dziedziny: biologii sztucznych form życia naukowiec przedstawił kilka dni temu na łamach „The Guardian”. Te zapowiedzi świat naukowy traktuje jak najbardziej poważnie. Nikt nie wątpi, że naukowcy z J. Craig Venter Institute mają potencjał intelektualny i technologiczny do doprowadzenia do finału projektu stworzenia sztucznego chromosomu. Stąd już tylko krok do kreacji sztucznych, na razie bardzo prostych form życia.
Dr. Craig Venter ma duże osiągnięcia w odszyfrowywaniu kodu genetycznego. Jest pierwszym człowiekiem, który poznał zawartość własnego genomu. Zasłynął, przewodząc badaniom sektora prywatnego nad ludzkim genomem w ramach Human Genome Project. W 2005 roku został współzałożycielem firmy Synthetic Genomics. Jest tez dyrektorem The Center for the Advancement of Genomics, a w ramach J.Craig Venter Institute (JCVI) przewodzi m.in. dociekaniom nad genetycznymi przyczynami chorób krążenia i układu oddechowego oraz zaburzeń snu. W 2003 r. jego zespołowi udało się zrekonstruowanie genomu bakteriofaga phi X 174. Eksperyment ten opisano w Proceedings of the National Academy of Sciences. Wraz ze współpracownikami z JCVI Environmental Genomics Group dr Venter poszukuje recepty na wyprodukowanie ekologicznego paliwa z genetycznie zmodyfikowanych bakterii. W marcu 2004 r. na łamach „Science” naukowcy z instytutu jego imienia JCVI obwieścili odkrycie ponad 1,8 tys. nowych organizmów w wodach Morza Sargassowego na Bermudach. Dotychczas w ramach ekspedycji Sorcerer II udało im się odkryć i opisać ok. 6 mln nieznanych dotąd genów i białek, budujących organizmy podmorskiego świata. Czy to będą cegiełki do budowy nowych, sztucznych form życia?
Zanim jeszcze oficjalnie ogłoszono sukces badań nad stworzeniem sztucznego chromosomu, rozgorzała gorąca dyskusja. Czy sztuczne organizmy posłużą tylko do produkcji nowoczesnych leków, ekopaliwa, ekologicznych tworzyw sztucznych i neutralizacji zanieczyszczeń powietrza? J.Craig Venter zapowiada, że tworzone będą jedynie takie sztuczne formy życia, które nie będą mogły egzystować poza laboratorium. Nad etycznymi aspektami odkryć czuwa specjalnie powołana jednostka instytutu - JCVI Policy Center. Przedstawiciele kanadyjskiego stowarzyszenia ETC, zajmującego się monitoringiem najnowszych technologii, mają wątpliwości czy Venterowi uda się zachować monopol w tworzeniu sztucznych form życia. Są zdania, że „otwiera on prawdziwą puszkę Pandory, a jego metoda może zostać wykorzystana np. do budowy broni biologicznej”.
Agnieszka Labisko