Muzyka Źródeł

Zespół Obrzędowy Lasowiaczki z Baranowa Sandomierskiego

Anna Rzeszut Zofia Wydro Barbara Sroczyńska Józefa Marzec Kazimiera Malinowska Ewa Ziętek

Zespół powstał w 1976 r. z inicjatywy Marii Kozłowej (1910-1999), wszechstronnie uzdolnionej twórczyni ludowej – śpiewaczki, poetki, gawędziarki, a także autorki scenariuszy widowisk obrzędowych.

Pierwszym z nich były "Gusła lasowiackie" przedstawiające dawne wierzenia i praktyki magiczne. Kolejne widowiska, oparte na scenariuszach Marii Kozłowej i jej następczyni Aliny Szymczyk, to m.in.: "Czary, mary i uroki", "Lasowiackie zapusty", "Wieczór wigilijny", "Noc świętojańska", "Wielki Tydzień", "Wielkanoc", "Lasowiackie kolędowanie", "Przednówek". Za te widowiska zespół Lasowiaczki otrzymał nagrody na Ogólnopolskim Przeglądzie Teatrów Wiejskich w Tarnogrodzie i w konkursie "Ludowe obrzędy i zwyczaje" w Rzeszowie. Ponadto członkinie zespołu, śpiewaczki i gawędziarki Maria Kozłowa, Anna Rzeszut i Zofia Wydro, uhonorowane zostały indywidualnymi nagrodami na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu, Ogólnopolskim Festiwalu Folkloru i Sztuki Ludowej w Płocku, Karnawale Góralskim i Ogólnopolskim Konkursie Gawędziarzy, Instrumentalistów, Śpiewaków, Drużbów i Starostów Weselnych w Bukowinie Tatrzańskiej. Najwyższym jak dotychczas wyróżnieniem dla zespołu jest przyznana w 2003 r. Nagroda im. Oskara Kolberga "Za zasługi dla kultury ludowej".

[fot. Magdalena Tejchma]

Jan Marzec i kapela ludowa Niwa z Niwisk

Jan Marzec – skrzypce prym Jerzy Wrona – klarnet Dorota Jamróz – skrzypce sekund Franciszek Materna – kontrabas

Jan Marzec urodził się w 1936 r. w Kosowach. Gry na skrzypcach zaczął się uczyć w wieku 14 lat, kiedy to od swojego stryja dostał pierwszy instrument. Równolegle uczył się też gry na trąbce w orkiestrze dętej w Kolbuszowej. Do czasu pójścia do wojska często grał na skrzypcach podczas wesel i zabaw w okolicy. Wojsko ostudziło nieco jego zapał do tego instrumentu: Jan Marzec dostał się do wojskowej orkiestry dętej, gdzie grał na tenorze i saksofonie. Po powrocie do rodzinnej wsi grywał zarobkowo w lokalach oraz w kolbuszowskiej orkiestrze dętej. Później został dyrektorem Ośrodka Kultury w Niwiskach, gdzie uczył gry na różnych instrumentach. W tym czasie powrócił również do skrzypiec, a jego wzorem do naśladowania został słynny skrzypek Stanisław Czachor, z którym grywał przez kilkanaście lat. Jan Marzec wielokrotnie był laureatem Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu. Występował także podczas festiwalu "Wszystkie Mazurki Świata" (2012). Jest założycielem kapeli ludowej Niwa z Niwisk, która gra tradycyjną muzykę lasowiacką. W repertuarze kapeli znajdują się charakterystyczne dla Lasowiaków czy Rzeszowiaków równe i tramelki oraz oberki, polki i chodzone.

[fot. Piotr Baczewski]

Kapela Jana Cebuli z Kolbuszowej

Jan Cebula – skrzypce prym Wiesław Malec – skrzypce sekund Zdzisław Ziarkiewicz – kontrabas

Jan Cebula (ur. 1937) jest jednym z najlepszych, ostatnich już, lasowiackich muzykantów. Pochodzi z rodziny o tradycjach muzycznych – od młodych lat gra na skrzypcach, trąbce, klarnecie, saksofonie i akordeonie. W 1978 r. został kierownikiem kapeli Lasowiacy z Kolbuszowej, w której grał m.in. Władysław Pogoda (ur. 1920), utalentowany skrzypek lasowiacki. Kapela ta, w składzie: skrzypce (prym i sekund), klarnet, trąbka i kontrabas, cieszyła się ogromną popularnością, występowała w wielu krajach Europy (Niemcy, Austria, Francja, Bułgaria, Ukraina). Od 1992 r. Jan Cebula grał przez kilka lat w założonej przez siebie rodzinnej kapeli Lesioki. Grywał także (na klarnecie) w kapeli świetnego, nieżyjącego już skrzypka Henryka Kretowicza z Głogowa Małopolskiego. Obecnie najchętniej gra w tradycyjnym, trzyosobowym składzie: skrzypce prym, skrzypce sekund i kontrabas.

Repertuar kapeli Jana Cebuli stanowią starodawne lasowiackie oberki, walczyki, chodzone, polki, tramle, galopki – grane z lekkością, finezją, ale też (gdy charakter tańca tego wymaga) z wirtuozowskim wręcz zacięciem.

[fot. Miejski Dom Kultury w Kolbuszowej]

Kocirba

Teresa Potańska – skrzypce prym Dorota Jamróz – skrzypce sekund Jarosław Mazur – basy Szymon Węglowski – bęben

Kapela Kocirba powstała w lutym 2012 r. Wszystko zaczęło się od pomysłu, aby dokopać się do muzyki naszych przodków, którzy zwali siebie Mazurami. Mieszkali oni od Kolbuszowej do Kamienia, poprzez Raniżów i Dzikowiec. Gramy zatem muzykę tego małego regionu – południowego pasa Puszczy Sandomierskiej. Ta muzyka wzięła się od naszych mistrzów.

Pierwszym mistrzem prymistki Teresy Potańskiej był Bronisław Płoch z Weryni, później Jan Marzec i Jan Cebula. - Kocirba to zespół złożony z tych, którzy kochają muzykę ludową i chcą ją kultywować. Najważniejsza jest autentyczność - mówi skrzypaczka. - Dostęp do starych nagrań jest trudny, ale my uczymy się od ludzi. Naszym odkryciem byli pan Michał Dudzik z Cholewianej Góry i pan Henryk Marszał z Przewrotnego. To wielka przyjemność móc się uczyć od takich artystów - podkreśla Jarosław Mazur. Chcemy ocalić od zapomnienia prawdziwą kulturę, muzykę i mowę, naszych przodków.

Grają do tańca, występują na wielu festiwalach. Zostali nagrodzeni w konkursie Stara Tradycja na festiwalu "Wszystkie Mazurki Świata" oraz na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Na Ogólnopolskim Przeglądzie Kapel i Zespołów Ludowych Stylizowanych im. Jana Derlety w Szydłowcu zajęli I miejsce. Występowali również na imprezach organizowanych przez warszawski Dom Tańca, brali udział w festiwalu "Galicja-Gnojnica" oraz w festiwalu "Na rozstajnych drogach" w Szklarni.

[fot. Katarzyna Warańska]