Section08 - artykułowa

Wyspy Sołowieckie – pierwszy obóz GUŁagu

Polskie Radio
Martyna Konopka 29.01.2015
Klasztor prawosławny na Wyspach Sołowieckich, 1916
Klasztor prawosławny na Wyspach Sołowieckich, 1916, foto: Wikipedia/dp

Sołowiecki obóz specjalnego przeznaczenia SŁON (ros. Sołowieckij Łagier Osobowo Naznaczenija) stał się poligonem doświadczalnym gdzie wypracowywano zasady sprawnego funkcjonowania systemu łagiernego. Obóz powstał na archipelagu wysp na Morzu Białym. Władze przejmowały kolejno rozproszone na wyspach stare cerkwie i budynki klasztorne.

Według źródeł historycznych w 1923 roku w łagrach sołowieckich doszło do buntu, który został krwawo stłumiony.
W latach 1930-1933 więźniów z Wysp Sołowieckich wykorzystano przy budowie Kanału Białomorskiego. Przez 21 miesięcy przy realizacji projektu pracowało około 170 tys. więźniów. Autorka książki "Gułag" Anne Applebaum podaje, że przy tej budowie mogło zginąć 25 tysięcy skazańców.

Anne Applebaum "Gułag", Świat Książki, Warszawa 2005:
W maju 1920 roku w artykule opublikowanym w archangielskim wydaniu rządowej gazety "Izwiestia" opisano wyspy jako miejsce wymarzone wręcz na obóz pracy: "surowy klimat, dyscyplina pracy i walka z siłami natury będą wyśmienitą szkołą dla wszystkich elementów przestępczych". Tego właśnie lata dotarła na Sołowki pierwsza partia więźniów […] Panujące na wszystkich wyspach fatalne warunki higieniczne, przepracowanie i niedożywienie prowadziły do rozprzestrzeniania się chorób, zwłaszcza tyfusu. Z 6 tys. osób przetrzymywanych w SŁON w 1925 roku niemal jedna czwarta zmarła podczas zimy roku 1925 na 1926, w wyniku wybuchu wyjątkowo zjadliwej epidemii. Według niektórych wyliczeń wskaźniki śmiertelności utrzymywały się na bardzo wysokim poziomie – każdego roku od jednej czwartej do połowy więźniów umierało z głodu, na tyfus oraz z powodu innych chorób".

  • Zobacz więcej na temat: