- W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" sprawdzamy skąd się wzięły różne słowa w naszym języku. Tym razem opowiadamy sknerach.
- "Sknerać" i "sknerzyć" to dwa warianty czasownika używanego do dziś w niektórych gwarach, mającego podstawowe znaczenie "jęczeć, kwiczeć" (odpowiednio: o człowieku lub o świni), a także "naprzykrzać się".
- Sam rzeczownik "sknera" pojawia się w tekstach od XVIII wieku, od razu w znaczeniu "skąpiec".
W ramach kampanii
"Ojczysty - dodaj do ulubionych" w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Przyglądamy się słowu "sknera"
Badacze języka z NCK informują, że "sknerzyć" może nie tylko człowiek, lecz także świnia?
"Sknerać" i "sknerzyć" to dwa warianty czasownika używanego do dziś w niektórych gwarach, mającego podstawowe znaczenie "jęczeć, kwiczeć" (odpowiednio: o człowieku lub o świni), a także "naprzykrzać się". Dopiero od tego znaczenia podstawowego powstało wtórne "narzekać, biadolić, utyskiwać", a następnie "wypraszać coś prośbami, wymęczyć coś od kogoś biadoleniem". Dopiero na samym końcu łańcucha znaczeniowego znajduje się to, które znamy jako najbardziej oczywiste i którego używamy dzisiaj: sknerzyć "skąpić; odmawiać lub żałować czegoś sobie lub innym".
Sam rzeczownik "sknera" pojawia się w tekstach od XVIII wieku, od razu w znaczeniu "skąpiec", choć można przypuszczać, że używany był już wcześniej, pozostawał jednak elementem języka ludowego i jako taki zapewne przenosił wszystkie kolejne znaczenia czasownika "sknerzyć".
01:03 czwórka pierwsze słyszę 25.04.2024 ojczysty sknera.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Skąd się wzięło słowo sknera? (Pierwsze słyszę/Czwórka)
Audycja powstała we współpracy z Narodowym Centrum Kultury.
___
Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.
Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 6.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk.
POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<
Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku - dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.
***
Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 6.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.
