Nagrody FNP - określane też czasem "polskimi Noblami" - uważa się za najpoważniejsze wyróżnienie naukowe w Polsce. Otrzymują je wybitni uczeni za osiągnięcia, "które przesuwając granice poznania, otwierają nowe perspektywy badawcze, wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju oraz zapewniają mu znaczące miejsce w nauce światowej".
W tym roku w obszarze nauk o życiu i o Ziemi nagrodzono prof. Andrzeja K. Tarkowskiego z Instytutu Zoologii Uniwersytetu Warszawskiego za "odkrycia wyjaśniające fundamentalne mechanizmy odpowiedzialne za wczesny rozwój zarodków ssaków". Uczony jest współtwórcą podstaw nowoczesnej embriologii eksperymentalnej ssaków. Pionierskie badania potencjału rozwojowego komórek zarodkowych prowadził na myszach. Efektem tych badań było m.in. sformułowanie hipotezy „inside-outside”, według której wyodrębnienie się dwóch pierwszych linii komórkowych we wczesnym zarodku zależy od położenia komórek.
Profesor Sylwester Porowski z Instytutu Wysokich Ciśnień PAN w Warszawie otrzymał nagrodę w obszarze nauk chemicznych i o materiałach. Nagrodzono go za "opracowanie wysokociśnieniowej metody otrzymywania monokryształu azotku galu". Badania nad półprzewodnikami azotku galu prowadził od lat 80. XX w. Jako jeden z pierwszych zauważył atrakcyjność i wyjątkowe właściwości tych substancji krystalicznych. Z powodu swoich szczególnych właściwości azotek galu jest idealnym półprzewodnikiem dla zastosowań w optoelektronice oraz w systemach stałego oświetlenia - technologii, która zmierza w kierunku zastąpienia tradycyjnych źródeł światła bardziej efektywnymi.
W obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich nagrodę otrzymał prof. Marek Żukowski z Wydziału Matematyki, Fizyki i Informatyki Uniwersytetu Gdańskiego. Uhonorowano go za "badania wielofotonowych stanów splątanych, które doprowadziły do sformułowania przyczynowości informacyjnej jako zasady fizyki".
Laureat opracował serię eksperymentów kwantowo-optycznych, które potwierdziły poprawność tzw. ortodoksyjnej interpretacji mechaniki kwantowej. Konsekwencją tych badań było sformułowanie przez prof. Żukowskiego i jego współpracowników nowej zasady fizyki: informacyjnej przyczynowości.
Profesor Jan Woleński - emerytowany profesor Instytutu Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie - Nagrodę FNP otrzymał w obszarze nauk humanistycznych i społecznych. Doceniono go za "wszechstronną analizę prac szkoły lwowsko-warszawskiej i wprowadzenie jej dokonań do międzynarodowego dyskursu współczesnej filozofii".
Laureat jest dziś jednym z najbardziej rozpoznawalnych w świecie filozofów polskich. Dzięki pracom profesora Woleńskiego, a także jego kontynuatorów, polska filozofia analityczna została powszechnie uznana za jedno z największych osiągnięć humanistyki XX wieku. Uczony rekonstruuje osiągnięcia przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej m.in. Kazimierza Twardowskiego, Tadeusza Kotarbińskiego, które - w wielu przypadkach - dzięki jego publikacjom weszły do międzynarodowego kanonu współczesnej filozofii.
Nagrody przyznano po raz 22. Grono laureatów, łącznie z tegorocznymi zdobywcami Nagrody, liczy już 80 osób. Są wśród nich m.in. profesorowie: Tomasz Dietl, Andrzej Jajszczyk, Krzysztof Matyjaszewski, Karol Modzelewski, Karol Myśliwiec, Andrzej Paczkowski, Bohdan Paczyński, Jan Strelau, Jerzy Szacki, Andrzej Szczeklik, Piotr Sztompka, Andrzej Udalski, Aleksander Wolszczan.
Uroczystość wręczenia nagród odbędzie się 4 grudnia na Zamku Królewskim w Warszawie.
(ew/PAP - Nauka w Polsce)
